Η επίκαιρη μνήμη της "Σφαγής της Σεβάστειας".
''Sivas massacre'' - Pictures
Η επίκαιρη μνήμη της "Σφαγής της Σεβάστειας".
Του Κώστα Ράπτη
Η 2α Ιουλίου αποτελεί μία από τις πιο οδυνηρές επετείους στη γείτονα Τουρκία, φέρνοντας στο προσκήνιο πληγές που είναι ακόμη ανοικτές.
Την περασμένη Κυριακή ήταν χιλιάδες οι διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν στη Σεβάστεια (Σίβας) της κεντρικής Ανατολίας, παρουσία και του δημάρχου, για να μνημονεύσουν τη συμπλήρωση τριάντα ετών από την "Σφαγή του Μαντιμάκ", με συνθήματα όπως "Κοσμικό κράτος εναντίον της σαρία, δικαιοσύνη εναντίον της καταπίεσης”.
Αλλού όμως τα πράγματα δεν ήταν καθόλου απλά. Στη συνοικία Σαντζάκτεπε της Κωνσταντινούπολης, η αστυνομία επιτέθηκε με δακρυγόνα εναντίον όσων συγκεντρώθηκαν για την μαύρη επέτειο και προχώρησε σε συλλήψεις. Στο Σουλτάνγκαζι, πάλι, επίσης στην Κωνσταντινούπολη, οι τοπικές αρχές είχαν προληπτικά απαγορεύσει σχετική συναυλία, για τον φόβο πιθανής συμμετοχής του Grup Yorum, της μουσικής κολλεκτίβας που αντιμετωπίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση.
Η "Σφαγή του Μαντιμάκ" πήρε το όνομά της από το ξενοδοχείο της Σεβάστειας στο οποίο την 2α Ιουλίου 1993 επιτέθηκε όχλος περίπου 15.000 ατόμων που φώναζαν "Η Σεβάστεια θα γίνει ο τάφος των κοσμικών”. Την μήνιν των επιτιθεμένων, τους οποίους γαλβάνιζαν γνωστοί ισλαμιστές και ενθάρρυναν τοπικοί πολιτικοί, είχε ξεσηκώσει η διοργάνωση στο ξενοδοχείο συνεδρίου του Πολιτιστικού Ιδρύματος Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ, το οποίο παίρνει το όνομά του από τον εξέχοντα ποιητή του 16ου αιώνα που συμπεριλαμβάνεται στους "γενάρχες” της θρησκευτικής μειονότητας των Αλεβιτών. Εντέλει, ο όχλος πυρπόλησε το ξενοδοχείο, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 33 από τους συμμετέχοντες στο συνέδριο διανοουμένους (ανάμεσά τους και μία Ολλανδή ανθρωπολόγος), δύο υπάλληλοι του ξενοδοχείου, αλλά και δύο από τους επιτιθέμενους.
Η επέμβαση των δυνάμεων της τάξης ήρθε με χαρακτηριστική καθυστέρηση, ενώ ο γνωστός συγγραφέας Αζίζ Νεσίν (που κατεξοχήν ερέθιζε τους ισλαμιστές, ως μεταφραστής των "Σατανικών Στίχων του Σαλμάν Ρούσντι), ξυλοκοπήθηκε από τους ίδιους τους πυροσβέστες που τον απεγκλώβισαν από το φλεγόμενο ξενοδοχείο.
Για τη "Σφαγή της Σεβάστειας” καταδικάσθηκαν 33 άτομα σε θάνατο (με την καταδίκη τους να μετατρέπεται σε ισόβια κάθειρξη μετά την κατάργηση της θανατικής ποινής στην Τουρκία) και άλλα 15 σε ποινή φυλάκισης. Οκτώ κομβικά πρόσωπα απέδρασαν και εξαφανίστηκαν το 1997, ενώ τον περασμένο Ιανουάριο ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έδωσε χάρη για λόγους υγείας σε 86χρονο πρώην θανατοποινίτη.
Σημειωτέον, ότι δημάρχος Σεβάστειας κατά την σφαγή, ήταν ο Τεμέλ Καραμολάογλου, σήμερα επικεφαλής του μικρού ισλαμιστικού κόμματος Σααντέτ, το οποίο συμμετέχει στον εξακομματικό συνασπισμό της αντιπολίτευσης.
Τα γεγονότα του 1993 θεωρούνται κορύφωση της βίας κατά της θρησκευτικής μειονότητας των Αλεβιτών, η οποία περιλαμβάνει έως και το ένα πέμπτο του συνολικού πληθυσμού της Τουρκίας. Περισσότερο όμως από την θρησκευτική εχθρότητα της σουνιτικής πλειοψηφίας, την στοχοποίηση των Αλεβιτών δικαιολογεί η ταύτισή τους με κοσμικές και αριστερόστροφες πολιτικές τοποθετήσεις και η εν γένει αφύπνισή τους, αφότου τα κύματα εσωτερικής μετανάστευσης των δεκαετιών του '60 και του '80 τους έφεραν στα αστικά κέντρα.
Άλλωστε το "Μαντιμάκ” δεν προέκυψε από το πουθενά. Προϋπήρξε μια μακρά ιστορία αντι-αλεβιτικής βίας που ακολουθούσε πάντα το σενάριο κάποιας "προκλητικής ενέργειας” εναντίον του σουνιτικού στοιχείου και κατόπιν της "γενικευμένης αυτοδικίας” εν μέσω χαρακτηριστικής "απουσίας” των αρχών.
Τον Μάρτιο του 1971 έκρηξη βόμβας σε τζαμί του Χατάι, οδήγησε σε επιδρομές εναντίον αλεβιτικών οικιών και καταστημάτων, με 2 νεκρούς και 17 τραυματίες. Τον Απρίλιο του 1978 η δολοφονία του δημάρχου της Μαλάτιας και μελών της οικογένειάς του με παγιδευμένο δέμα, οδήγησε σε αντι-αλεβιτικές επιθέσεις με τελικό απολογισμό 8 νεκρούς και 100 τραυματίες. Στη Σεβάστεια το 1978 ο καβγάς δύο παιδιών οδήγησε σε ανταλλαγές πυροβολισμών και κατόπιν σε γενικευμένα επεισόδια με συνολικά 13 νεκρούς. Οι χειρότερες περιπτώσεις ήταν αυτές του Μαράς τον Δεκέμβριο του 1978 (μετά από βόμβα σε κινηματογράφο) και του Τσόρουμ, από τον Μάιο έως τον Ιούλιο του 1980, με 105 και 57 νεκρούς αντιστοίχως. Πρωταγωνιστές πάντοτε ακροδεξιοί και ισλαμιστές που διέσπερναν την φήμη ότι "οι κομμουνιστές και οι Αλεβίτες επιτίθενται”. Όταν δε τα επεισόδια καταλάγιαζαν, το κράτος επικαλούνταν τη δράση "σκοτεινών δυνάμεων”.
Το σενάριο είναι βέβαια οικείο στο ελληνόφωνο αναγνωστικό κοινό, καθώς θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο μεθοδεύτηκε το πογκρόμ των Ρωμιών της Πόλης κατά τα Σεπτεμβριανά του 1955, έπειτα από "βόμβα” στο σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στην Θεσσαλονίκη.
Αλλά η σφαγή της Σεβάστειας δεν ήταν και η τελευταία. Τον Μάρτιο του 1995 η ίδια η Κωνσταντινούπολη συγκλονίστηκε από τα γεγονότα της εργατικής συνοικίας Γκαζιοσμάνπασα, όταν ταξί που είχε καταληφθεί από ενόπλους άρχισε να εξαπολύει πυρά εναντίον καφενείων με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας Αλεβίτης κληρικός. Η διαδήλωση που ακολούθησε εναντίον του τοπικού αστυνομικού τμήματος εξελίχθηκε σε πολυήμερη εξέγερση με 23 νεκρούς, εν μέσω ασύστολης αστυνομικής βίας, ενώ οι ταραχές επεκτάθηκαν στο Ουμράνιγιε της ασιατικής ακτής με άλλους πέντε νεκρούς. Δύο αστυνομικοί καταδικάσθηκαν σε χαμηλές ποινές και άλλοι 18 απαλλάχθηκαν, ενώ το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιδίκασε αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων.
Το πλέγμα βαθέος κράτους, ακροδεξιάς και οργανωμένου εγκλήματος εντός
του οποίου κυοφορούνταν οι σφαγές αυτού του είδους υποτίθεται ότι έχει
εξαρθρωθεί με την έλευση στα πράγματα του Ταγίπ Ερντογάν. Ωστόσο και
μόνο η συνάφεια των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών με τους ισλαμιστές
αντάρτες στη Συρία υπενθυμίζει ότι η σκοτεινή μεθοδολογία και ο
ιδεολογικός φανατισμός που την υποστηρίζει καλά κρατούν. Πολύ κοντύτερά
μας βρίσκονται περιστατικά όπως η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας
εναντίον συγκέντρωσης αριστερών νέων στην παραμεθόριο πόλη Σουρούτς τον
Ιούλιο του 2015 ή η διπλή επίθεση τον Οκτώβριο του ιδίου έτους εναντίον
φιλοκουρδικής διαδήλωσης, που άφησαν πίσω τους 33 και 109 νεκρούς
αντιστοίχως και εργαλειοποιήθηκαν για την εκ νέου στρατιωτικοποίηση του
κουρδικού ζητήματος.
4/7/2023