Ατλαντική συσπείρωση
στο πλευρό της Ουκρανίας.

Του Κώστα Ράπτη

Ποια μπορεί να είναι η εξέλιξη ενός πολέμου τον οποίο καμία από τις ενδιαφερόμενες πλευρές δεν δείχνει ενδιαφέρον να τερματίσει, αλλά και δεν αποτολμά να κλιμακώσει για τον φόβο μιας πλανητικής αποσταθεροποίησης; 

Το ερώτημα παραμένει αναπάντητο μετά την Ατλαντική Σύνοδο Κορυφής η οποία πραγματοποιήθηκε (με τη συμμετοχή και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι) την εβδομάδα αυτή στο Βίλνιους, έχοντας ως στόχο τη διατράνωση της διατλαντικής ενότητας, εν μέσω υπόγειων (ή όχι και τόσο) τριβών μεταξύ των συμμάχων. 

Το γεγονός, βέβαια, ότι η σύνοδος πραγματοποιήθηκε στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, ήτοι σε πρώην σοβιετικό έδαφος της Βαλτικής και σε απόσταση αναπνοής από τα σημερινά σύνορα της Λευκορωσίας (και της Ρωσίας) δείχνει πόσο πολύ έχει προχωρήσει το ΝΑΤΟ στην υλοποίηση των στόχων του κατά τη μεταψυχροπολεμική εποχή. Το ότι μάλιστα ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν μετέβη ακολούθως στην άλλοτε παραδοσιακά ουδέτερη και πλέον νεότερο μέλος της Συμμαχίας Φινλανδία για συνάντηση με τους ηγέτες των βορειοευρωπαϊκών χωρών καταδεικνύει τα πραγματικά κέρδη που είχε ο δυτικός συνασπισμός αφότου ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, φέρνοντας τη Ρωσία σε θέση οιονεί αποκλεισμού από τη Βαλτική, με τη συμπρωτεύουσά της, Αγία Πετρούπολη, σε άκρως ευάλωτη θέση.

Λειαίνοντας τις διαφωνίες

Τούτο διόλου δεν σημαίνει ότι η Σύνοδος του Βίλνιους υπήρξε ανέφελη, αφού προτού καν ξεκινήσει σημαδευόταν από διαφωνίες ως προς την πορεία μελλοντικής εισδοχής της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Διαφωνίες στις οποίες ο Ζελένσκι φρόντισε να παρεμβληθεί προτού καν αφιχθεί, χαρακτηρίζοντας διά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης "παράλογο" και "δίχως προηγούμενο" το ότι δεν προβλεπόταν συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα όχι για την ένταξη (αυτή παραδέχεται και ο ίδιος δεν είναι εφικτή όσο συνεχίζεται η ένοπλη σύγκρουση με τη Ρωσία) αλλά ούτε καν για την πρόσκληση στο ΝΑΤΟ.

Είναι μια πραγματικότητα όμως ότι δίχως τερματισμό του πολέμου δεν μπορεί να υπάρξει ουκρανική ένταξη, διότι αυτή θα συνεπαγόταν αυτόματη εμπλοκή όλων των συμμάχων. Και είναι ένα ερώτημα κατά πόσον κάτι τέτοιο δίνει κίνητρα στον Βλαντίμιρ Πούτιν ακριβώς να παρατείνει τις εχθροπραξίες. Ερώτημα, το οποίο ο Τζο Μπάιντεν απάντησε με την ενδιαφέρουσα διαπίστωση ότι ο Ρώσος ηγέτης "έχει ήδη χάσει" και αντιμετωπίζει "πραγματικό πρόβλημα για το πώς θα κινηθεί στο εξής".

Ο Ουκρανός πρόεδρος αναγνώρισε με τον δικό του τρόπο ότι "δεν μπορούμε απλώς να παραμείνουμε ακίνητοι και να περιμένουμε ότι κάποιος θα μας στηρίζει επί δεκαετίες". Ο Ζελένσκι θέλησε με αυτό τον τρόπο να υπογραμμίσει ότι σε τελευταία ανάλυση το καθοριστικό στοιχείο είναι οι εξελίξεις στο μέτωπο. Έθεσε δε για μία ακόμη φορά τον στόχο της ανακατάληψης του συνόλου των ουκρανικών εδαφών, αποκρούοντας την ιδέα μιας "παγωμένης σύγκρουσης".

Ωστόσο, ούτε η ουκρανική αντεπίθεση του περασμένου μηνός κατέγραψε κάποια άξια λόγου εδαφικά κέρδη, ώστε η προοπτική που περιέγραψε ο Ζελένσκι να κρίνεται ρεαλιστική, ούτε οι δυνατότητες στήριξης από πλευράς της Δύσης είναι οικονομικά και πολιτικά απεριόριστες. 

Χαρακτηριστική είναι η αποστροφή του Βρετανού υπουργού Άμυνας, σε έμμεση απάντηση στους μύδρους Ζελένσκι, ότι "Δεν είμαστε η Amazon" και ότι "ο κόσμος θέλει να βλέπει ευγνωμοσύνη".

Τι αποκόμισε ο Ζελένσκι

Οι νατοϊκοί σύμμαχοι δεν άφησαν πάντως τον Ουκρανό ηγέτη με άδεια χέρια. Από τη μία, στο επίπεδο των διακηρύξεων τόνισαν ότι "το μέλλον της Ουκρανίας βρίσκεται στο ΝΑΤΟ" και ότι μάλιστα η εισδοχή της (όταν "θα είναι κατάλληλες οι συνθήκες") πρόκειται να προωθηθεί έξω από το πλαίσιο του χρονοβόρου Ενταξιακού Σχεδίου Δράσης. Με πολύ πιο υλικούς όρους, το Κίεβο εξασφαλίζει νέους εξοπλισμούς, όπως αυτούς, με αξία 17 δισεκατομμυρίων ευρώ, που υποσχέθηκε έως το 2027 ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και μάλιστα εκτός των γερμανικών δημοσιονομικών περιορισμών, όπως διευκρίνισε ο υπουργός Οικονομικών Λίντνερ.

Περισσότερο παράτολμα αποδεικνύονται τα σχέδια για παράδοση στην Ουκρανία μαχητικών F-16, στα οποία ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ απάντησε με την προειδοποίηση ότι κάτι τέτοιο φέρνει πιο κοντά το ρίσκο μιας απευθείας στρατιωτικής αναμέτρησης Ρωσίας και ΝΑΤΟ, πόσω μάλλον που τα συγκεκριμένα αεροσκάφη μπορούν να φέρουν πυρηνικά όπλα. Ήδη η Αυστραλία δήλωσε ότι σε αντίθεση με προηγούμενα ή τρέχοντα προγράμματά της για εξοπλιστική ενίσχυση της Ουκρανίας, το θέμα των F-16 αποδεικνύεται "περίπλοκο".

Το "χρύσωμα του χαπιού" για τον Ζελένσκι περιλάμβανε επίσης την απόφαση της Ομάδας των Επτά πιο ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών (G7) να ανακοινώσουν στο περιθώριο της Συνόδου του Βίλνιους ένα διεθνές πλαίσιο που ανοίγει τον δρόμο για μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία, για την ενίσχυση της Άμυνάς της ενάντια στη Ρωσία και στην αποτροπή της Μόσχας από κάθε επίθεση στο μέλλον εναντίον της γειτονικής της χώρας. Σε αντάλλαγμα, η Ουκρανία θα δεσμευθεί για βελτιωμένα μέτρα διακυβέρνησης, που θα επιτευχθούν μεταξύ άλλων μέσω δικαστικών, οικονομικών μεταρρυθμίσεων και ενισχυμένης διαφάνειας.

Το μήνυμα του Χάας

Σε κάθε περίπτωση το κύριο επίτευγμα της Συνόδου του Βίλνιους ήταν η κατοχύρωση της διατλαντικής ενότητας: είτε αυτή αφορά την απεμπλοκή της σουηδικής ένταξης διά της υπεσχημένης άρσης του βέτο του Ερντογάν, είτε τη χαλιναγώγηση από Ουάσινγκτον και Βερολίνο του μπλοκ των αδιάλλακτων που συγκροτούν η Πολωνία και οι Βαλτικές Δημοκρατίες υπό βρετανική ενορχήστρωση, μάλλον αδιαφορώντας για το εφιαλτικό ρίσκο μιας απευθείας αναμέτρησης ΝΑΤΟ και Ρωσίας.

Δεν είναι τυχαίο ότι της μετάβασης του Μπάιντεν στο Βίλνιους προηγήθηκε σταθμός στο Λονδίνο, στον απόηχο του μηνύματος που συνιστούσε το αμερικανικό "βέτο" στην ανάληψη της Γενικής Γραμματείας του ΝΑΤΟ από τον Ουάλας.

Το ότι η διπλωματική χορογραφία των ημερών θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως προάγγελος συντεταγμένης αναδίπλωσης ενισχύεται ως εκδοχή από την αποκάλυψη ότι ήδη τον Απρίλιο ο Λαβρόφ είχε συνάντηση με Αμερικανούς πρώην αξιωματούχους εθνικής ασφαλείας, οι οποίοι χωρίς επίσημη αποστολή συζήτησαν ατύπως το περίγραμμα ενός συμβιβασμού στο ουκρανικό ζήτημα.

Ο δε Ρίτσαρντ Χάας, πρόεδρος του ισχυρού Council of Foreign Relations με άρθρο του ενόψει της Συνόδου του Βίλνιους, πολύ χαρακτηριστικά δήλωσε ότι η παροχή εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, μπορεί να αφορά το δικαίωμα ύπαρξής της αλλά όχι μια σαφώς οριοθετημένη επικράτεια στον χάρτη, κατά το προηγούμενο των αμερικανικών εγγυήσεων προς το Ισραήλ. Κοινώς τα τετελεσμένα της προσάρτησης ουκρανικών επαρχιών στη Ρωσία δεν απαιτείται απαραιτήτως να αντιστραφούν. 

16/7/2023

https://www.capital.gr/diethni/3727257/atlantiki-suspeirosi-sto-pleuro-tis-oukranias/