ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ.



ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ.


«Vasa inania plurimum sonant», «τα κενά δοχεία ηχούν περισσότερο», έλεγαν οι Λατίνοι. Η διαφορά για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, πλέον της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (Α.Ο.Ζ.) είναι μια συνηθισμένη νομική διαφορά, μια εύκολη υπόθεση για τους νομικούς, που κανονικά δεν θα απασχολούσε ιδιαιτέρως κανέναν.

Τι θα έπρατταν οι δικαστές ενός διεθνούς δικαστηρίου, εάν τους ορίζονταν με σαφήνεια το έδαφος των αντίδικων κρατών, και η θαλάσσια γεωγραφία προς οριοθέτηση; Εφαρμόζοντας απλώς τους εθιμικούς πλέον κανόνες του δικαίου της θάλασσας θα μετρούσαν τις εκατέρωθεν ακτογραμμές, θα έβρισκαν τις αναλογίες, θα όριζαν την επήρεια των νησιών, και τέλος θα οριοθετούσαν είτε την υφαλοκρηπίδα είτε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (Α.Ο.Ζ.), με έναν πολύ προβλέψιμο στις ημέρες μας τρόπο – εκτός και εάν τους επιτρέπονταν να δικάσουν με την περιβόητη αρχή της επιείκειας (ex auquo et bono) οπότε η κρίση τους θα διέφερε σε κάποιον βαθμό.

Παρόλα αυτά, τα κράτη στην Ανατολική Μεσόγειο «κάνουν τα εύκολα δύσκολα» αναλόγως των συμφερόντων τους, προσπαθώντας με μύριους τρόπους να εκμεταλλευτούν πότε την ανάγκη και την αβουλία του δικαιούχου πότε την έλλειψη ισχύος, ώστε να πιέσουν ένα άλλο κράτος της περιοχής να εκχωρήσει μέσω συμβάσεων κάποιο δικαίωμά του, ούτως ώστε να κερδίσουν τι περισσότερο. Τότε, έχουμε τα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου ως θύματα και θύτες, που συμβάλλονται σε ετεροβαρείς συμφωνίες. Άλλωστε, δεν είναι όλες οι διεθνείς συμβάσεις αμφοτεροβαρείς – είναι ίδιον των ανθρώπων η απληστία.

Εξάλλου, στις διεθνείς σχέσεις, υπάρχει μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα μεταξύ των κρατών, καλλιεργείται δηλαδή μία φήμη, καταλυτική για το εάν ένα κράτος θεωρείται αξιόπιστο, σοβαρό, αποφασιστικό και νομοταγές, μία «παράσταση ισχύος». Μπορεί ένα κράτος να είναι ισχυρό αλλά άβουλο – για αυτό ο αρχαίος Ινδός πολιτικός φιλόσοφος, Τσανάκυα (ή άλλιώς Καουτίλυα ή Βισνού Γκούπτα, 375 π.Χ. – 283 π.Χ.) ως ο συγγραφέας της αρχαίας ινδικής πολιτικής πραγματείας με τίτλο «Αρθασάστρα» έγραφε πως η ισχύς χρειάζεται γνώση, στρατιωτική ισχύ και τέλος ανδρεία (1). Παρομοίως, ο Hans Morgenthau, θεωρούσε πως η ισχύς μεταξύ των κρατών είναι όπως ακριβώς μεταξύ των ατόμων, καθώς «μπορεί να συμπεριλαμβάνει κάθε τι που επιβάλλει και διατηρεί τον έλεγχο ενός ανθρώπου πάνω σε έναν άλλον άνθρωπο (…) από την φυσική βία έως τους πλέον αδιόρατους ψυχολογικούς δεσμούς με τους οποίους ένας άνθρωπος ελέγχει την σκέψη ενός άλλου» (2). Τέλος, ο Ray S. Cline, επιχειρώντας να μετρήσει την ισχύ των κρατών, καθιέρωσε την περίφημη σχέση,P = (C+E+M) × (S+W), όπου
Ρ = Αντιλαμβανόμενη Ισχύς,
C = Κρίσιμη Μάζα (πληθυσμός και έδαφος),
E = Οικονομικές Δυνατότητες,
Μ = Στρατιωτικές Δυνατότητες,
S = Στρατηγικός Σκοπός,
W = Θέληση της Ηγεσίας (3).

Μπορούμε βάσει των ανωτέρω, να εκτιμήσουμε σε πολύ αδρές γραμμές, ποια είναι τελικά η ισχύς της Ελλάδας, όπως την αντιλαμβάνονται οι άλλοι στην Ανατολική Μεσόγειο;

Είναι προφανές, πως η Ελλάδα αφ’ ενός διαθέτει Οικονομικές Δυνατότητες (Ε), που όμως περιορίστηκαν λόγω της Χρεωκοπίας του 2010, και Στρατιωτικές Δυνατότητες (Μ) που αυξάνονται, αφ’ ετέρου όμως δεν διαθέτει Κρίσιμη Μάζα (C), δηλαδή μεγάλο πληθυσμό και έκταση εδάφους, αν και βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σημείο, και οι άνθρωποι είναι μορφωμένοι. Το χειρότερο όμως από όλα είναι πως η Ελλάδα δεν παρουσιάζει ισχυρή Θέληση της Ηγεσίας (W) να ακολουθήσει έναν Στρατηγικό Σκοπό (S).
 
Ειδικότερα, μετά το 1974, όταν συνέβη η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο, με την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση «Aττίλας Ι και ΙΙ», και την έκτοτε παράνομη κατοχή σχεδόν του μισού κυπριακού εδάφους, μόνον μία φορά η ελληνική ηγεσία επέδειξε πράγματι ισχυρή θέληση – στην Ελληνοτουρκική Κρίση του 1987, υπό την ηγεσία του ευφυούς Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος όμως υποχώρησε κατόπιν το 1988, στο Νταβός της Ελβετίας, εύκολα και αδικαιολόγητα, χωρίς τελικά να κερδίσει ουδέν, πράγμα που αναγνώρισε ως λάθος του, απολογούμενος με την λατινική φράση «mea culpa». Γενικά, κατά την Μεταπολίτευση, η κυρίαρχη ελληνική ιδεολογία, όπως εκφράζεται σταθερά επί δεκαετίες από το πολιτικό, οικονομικό και ακαδημαϊκό κατεστημένο, δέχεται τουλάχιστον να συνομιλεί για ενδεχόμενες υποχωρήσεις της από κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, είτε αναγνωρισμένα είτε δυνητικά – θέτοντας την λεγόμενη «κόκκινη γραμμή» των διαπραγματεύσεων μόνον στην κυριαρχία επί του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της χωρικής θάλασσας των 6 ναυτικών μιλίων, για την οποία η ελληνική ηγεσία δεν διαπραγματεύεται. Όμως, η ελληνική ηγεσία, αν και ρητορικά προασπίζεται την κυριαρχία της Ελλάδας, δεν μοιάζει διατεθειμένη να την υπερασπιστεί στρατιωτικά, όπως αποδείχτηκε περίτρανα στην Κρίση των Ιμίων το 1996, αλλά και σε άλλα μικρότερα πλην συνεχή περιστατικά παραβάσεων και παραβιάσεων, επί δεκαετίες.
 
 Όλα τούτα, έκαναν την ευφάνταστη, ανατολίτικη πλην ιμπεριαλιστική ηγεσία της Τουρκίας να σκαρφιστεί προοδευτικά μια σειρά εξωφρενικών απαιτήσεων, που αφετηριάζονται από την άρνηση υφαλοκρηπίδας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, διέρχονται από την άρνηση του εναερίου ελέγχου της Ελλάδας στο Αιγαίο και εξακτινώνονται έως την θεωρία των «γκρίζων ζωνών» κατά την οποία τα ελληνικά νησιά θεωρούνται τούρκικα, αλλά και πιο πρόσφατα έως την θεωρία μιας ονειρικής πλην ανύπαρκτης «γαλάζιας πατρίδας» στην Ανατολική Μεσόγειο. Επί όλων αυτών των παραληρηματικών φαντασιώσεων της ανήσυχης τουρκικής ηγεσίας, η φιλήσυχη ελληνική ηγεσία συζητά και ξανασυζητά αγόγγυστα και ακούραστα, αναμένοντας απλώς στωϊκά την επόμενη εξωφρενική απαίτησή της, να κατατεθεί στο τράπεζι των εξήντα και πλέον «γύρων συνομιλιών». Τέλος δε, η ελληνική ηγεσία έχει λάβει τοις μετρητοίς την παράνομη πλην μόνιμη απειλή πολέμου της Τουρκίας, με Απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης το 1995, για την περίπτωση (αιτία, casus) που η Ελλάδα αυξήσει την κυριαρχία της μέσω του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων σε 12 ναυτικά μίλια, και έκτοτε «φυλάει τα αυγά της»…
…« – Και τι θέλετε να κάνουμε; Πόλεμο;» είναι η χαρακτηριστική επωδός, που μαρτυρεί την έλλειψη ακλόνητης θέλησης (W) της ελληνικής ηγεσίας να ακολουθήσει έναν στρατηγικό σκοπό (S).

Όλα τούτα φυσικά τα παρατηρούν εντυπωσιασμένοι και εταστικά οι λοιποί γείτονες στην περιοχή, με τους οποίους η Ελλάδα είτε είχε, είτε ακόμη έχει, μια παρόμοια διαφορά ως προς την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, πλέον της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (Α.Ο.Ζ.). Ιταλία, Αλβανία, Λιβύη, Αίγυπτος βλέπουν την υποχωρητική στάση και την φοβική συμπεριφορά της Ελλάδας, και έχουν συμπεράνει πως δεν χρειάζεται οι χώρες τους να δεχτούν απαρεγκλίτως τους διεθνείς κανόνες του εθιμικού δικαίου της θάλασσας στην Ανατολική Μεσόγειο. Προφανώς, άπαντες πιστεύουν ακράδαντα πως η ελληνική ηγέτιδα τάξη είναι στο τέλος υποχωρητική, και συνεπώς η Ελλάδα όχι μόνο δεν θα απαιτήσει παραπάνω από όσα δικαιούται από τον διεθνή νόμο, αλλά μάλιστα θα υποχωρήσει κιόλας έναντι των δικαιωμάτων της… Συνεπώς, δεν είναι μόνον η Τουρκία αλλά «ολάκερη η γειτονιά» που εκμεταλλεύεται τον φόβο της ελληνικής ηγεσίας, ως έλλειψη αντιλαμβανόμενης ισχύος της Ελλάδας.

Έτσι η Αλβανία, η οποία αρχικά είχε συμμεριστεί την ισχύ της Ελλάδας και υπέγραψε το 2009 μία συμφωνία που εφάρμοζε το δίκαιο της θάλασσας στο Ιόνιο Πέλαγος, τελικά απέστη της συμφωνίας αυτής, αφού προηγουμένως αφυπνίστηκε από την ίδια την Τουρκία σχετικά με την βουλητική ανημπορία της Ελλάδας. Η Ιταλία σύναψε με την Ελλάδα συμφωνία για την οριοθέτηση Α.Ο.Ζ., μόλις το 2020, αφού πρώτα η Ελλάδα αναγνώρισε την πρωτοφανή απαίτησή της να αλιεύει κόκκινες γαρίδες στο Ιόνιο Πέλαγος ακόμη και εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Η Αίγυπτος σύναψε με την Ελλάδα το 2020, μία συμφωνία για μερική οριοθέτηση Α.Ο.Ζ. αρπάζοντας ληστρικά περίπου το ένα πέμπτο της Α.Ο.Ζ. που θα αναγνωρίζονταν στην Ελλάδα με βάση την μέση γραμμή, καθώς η Κρήτη και τα άλλα μεγάλα ελληνικά νησιά αναγνωρίστηκαν ως μειωμένης επήρειας, και αφού πρώτα η Αίγυπτος εξαίρεσε το Καστελόρριζο από την οριοθέτηση, κάνοντας «το χατήρι της Τουρκίας». Τέλος δε, η Λιβύη, που επί δεκαετίες ζητούσε να ληστέψει την Α.Ο.Ζ. της Ελλάδας κλείνοντας τον Κόλπο της Σύρτης, το 2019 σύναψε το περιβόητο τουρκολυβικό μνημόνιο…

Είναι προφανές πως κανείς δεν υπολογίζει την ισχύ της Ελλάδας στην περιοχή. Οι Έλληνες δεν πρέπει όμως να παραπονούνται για αυτό, καθώς η υποχωρητικότητα και η ταπεινοφροσύνη υπήρξε σταθερή πολιτική τους. Εν τέλει, η Ελλάδα έχει πλέον τρεις επιλογές,
α) (επιλογή υποχωρήσεων) να συνεχίσει την ίδια πολιτική και να την ολοκληρώσει υπογράφοντας συμφωνίες με την Τουρκία, την Λιβύη, την Αλβανία και την Αίγυπτο, με τις οποίες θα εκχωρεί ένα σοβαρό μέρος των δικαιωμάτων της σε αυτές τις χώρες,
β) (εφεκτική, μέση επιλογή) να μην κάνει τίποτα προς το παρόν, και να σκεφτεί πως θα αντιστρέψει αυτήν την φοβική εικόνα στο μέλλον, μέσα από μία προοδευτική διαδικασία, ώστε να μην χάσει τα εναπομείναντα δικαιώματά της,
γ) (επιλογή διεκδικήσεων) να συνάψει συμφωνία οριοθέτησης με την Κύπρο, ζητώντας την ανοχή της Δύσης, ακόμη και την συνδρομή της δυνάμει της ελληνογαλλικής αμυντικής συμφωνίας, ώστε να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της, σε μία κρίσιμη αεροναυμαχία, που εφ’όσον την κερδίσει, θα αλλάξει δραστικά την εικόνα της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Με βάση τις επιλογές του ελληνικού λαού και της ελληνικής ηγεσίας, η Ελλάδα αναμένεται να προκρίνει είτε την πρώτη (α’, επιλογή υποχωρήσεων) είτε έστω την δεύτερη (β’, εφεκτική, μέση επιλογή), ενώ έχει ήδη απορρίψει την τρίτη (γ’, επιλογή διεκδικήσεων) εδώ και δεκαετίες.

Εν κατακλείδι, η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι η Βόρεια Ευρώπη, και δεν έχει τον προηγμένο νομικό πολιτισμό της στις διεθνείς σχέσεις μεταξύ των κρατών της. Αν τα κράτη της περιοχής δεν απέχουν από απειλές πολέμου και παραβάσεις, δεν δέχονται επί δεκαετίες να υπαχθεί η διαφορά για την οριοθέτηση είτε της υφαλοκρηπίδας είτε της Α.Ο.Ζ., grosso modo είτε στο Διεθνές Δικαστήριο του Δικαίου της Θάλασσας, που εδρεύει στο Αμβούργο είτε στο Διεθνές Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών που εδρεύει στην Χάγη, χωρίς εξωδικαϊκές απαιτήσεις και δίχως την αρχή της ευθυδικίας (ex aequo et bono) αλλά αυστηρά με τους κανόνες του δικαίου της θάλασσας, τότε «τί ἔτι χρείαν ἔχομεν μαρτύρων; ἴδε νῦν ἠκούσατε τὴν βλασφημίαν» (Ματθαίος, 26, 65). Το Δίκαιο της Ισχύος βασιλεύει στην Ανατολική Μεσόγειο και μόνον τούτο επιβάλλει την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου σε όσα κράτη το αρνούνται.
______________
1. Kautilya, Arthasastra (University of Bombay, σελ. 319, 1972).
2. Ηans J. Morgenthau, Politics among Nations, The Struggle for Power and Peace (Knopf, σελ. 9, 1973).
3. Ray S. Cline, World Power Assessment, A Calculus of Strategic Drift (Washington Georgetown University, σελ. 11, 1975).

  Γιώργος Τσουκαλάς, Δικηγόρος

https://www.anixneuseis.gr/

17/7/2023

              ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ                 


1.
Αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής
– Αποτροπή ή Κατευνασμός;

Το φερόμενο ως «θετικό κλίμα» το οποίο έχει δημιουργηθεί σε Αθήνα και Άγκυρα δημιουργώντας προσδοκίες για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών μέσω της Χάγης, φαίνεται να παρουσιάζει κάποια προβληματική, αφού υπάρχει διαφορά στην γκάμα των θεμάτων, όπως αποκαλύπτουν οι δηλώσεις κυβερνητικών παραγόντων των δύο χωρών και η Ελλάδα θα πρέπει να είναι έτοιμη για την επιστροφή σε καταστάσεις έντασης παρόμοιες με αυτές του άμεσου παρελθόντος.

Το ερώτημα είναι εάν οι αναφορές περί ελληνικών παραχωρήσεων σημαίνουν ότι η ελληνική Στρατηγική αλλάζει και από χαρακτηριστικά «αποτροπής» αποκτά πλέον χαρακτηριστικά «κατευνασμού» επιχειρώντας σε εξευμενισμό της Τουρκίας.

Το ελληνικό Δόγμα είναι «Αμυντικό» και η Εθνική μας Πολιτική στοχεύει στην «αποτροπή» της τουρκικής απειλής αποσκοπώντας στο να πείσει την Τουρκία ότι το κόστος χρήσης στρατιωτικής βίας κατά της Ελλάδος θα είναι δυσανάλογα μεγαλύτερο από το όφελος. Ο χαρακτήρας της αποτροπής εξάλλου φαίνεται όχι μόνο από την δομή και την αμυντική διάταξη των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων, αλλά και από την συνέχιση του εξαιρετικού εξοπλιστικού προγράμματος το οποίο ενοχλεί και προβληματίζει σοβαρά την Άγκυρα.

Το τουρκικό Αμυντικό Δόγμα από το 2018, έχει τροποποιηθεί καθώς από «Δόγμα Αποτροπής» έχει μετατραπεί στο επιθετικό «Δόγμα του Προληπτικού Πλήγματος» (εκτός συνόρων), συμπεριλαμβάνοντας το επίσης επιθετικό Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία έχει διευρύνει τον Ζωτικό Χώρο της πραγματοποιώντας επιχειρήσεις και διατηρώντας εδάφη σε Ιράκ και Συρία υπό το πρόσχημα καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Το Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» το οποίο επίσης αποσκοπεί στη διεύρυνση του Ζωτικού Χώρου της Τουρκίας, απειλεί ώστε να τεθούν υπό τον έλεγχό της θαλάσσιες περιοχές του Αιγαίου και της Μεσογείου αμφισβητώντας κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου. Με βάση το τελευταίο Αμυντικό Δόγμα της η Τουρκία όχι μόνο προέβει σε δομικές αλλαγές στο στράτευμα, αλλά προσάρμοσε ανάλογα και το πρόγραμμα εξοπλισμών της.

Είδαμε προεκλογικά τον πρώην Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών                        Μ. Τσαβούσογλου να θέτει την Χάγη ως επιλογή επίλυσης των διαφορών των δύο χωρών, υπό την προϋπόθεση όμως, η μία διαφορά που θέτει η Ελλάδα να συμπεριλάβει μία ευρύτερη γκάμα θεμάτων, αποκαλύπτοντας μάλιστα ότι πρόκειται για τις θαλάσσιες ζώνες, την αποστρατιωτικοποίηση, την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριότητας σε αριθμό ελληνικών νησιών, μικρονήσων και βραχονησίδων, την μουσουλμανική μειονότητα στην ελληνική Θράκη κλπ.

Η ελληνική Κυβέρνηση συνεχίζει να αναφέρεται σε μία διαφορά, αυτή των θαλασσίων ζωνών ενώ μετεκλογικά και ειδικότερα μετά την συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Βίλνιους, παρουσιάζεται στην Ελλάδα ως ευκαιρία η εκμετάλλευση του θετικού κλίματος που έχει δημιουργηθεί προς επίλυση των διαφορών και μάλιστα μέσω της Χάγης, προβάλλοντας ταυτόχρονα από κυβερνητικά χείλη ότι, η  διαδικασία αυτή δεν πρόκειται να θέσει σε κίνδυνο την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.

Αυτό που προκαλεί ερωτηματικά, είναι η στάση του Ερντογάν, αφού φαίνεται ότι παραβιάζει τα συμφωνηθέντα, δηλαδή την αμοιβαία τήρηση χαμηλών τόνων και προβαίνει σε αποκαλύψεις οι οποίες προκαλούν την ελληνική κοινή γνώμη, εκθέτοντας την ελληνική πλευρά η οποία με την σειρά της αναγκάζεται σε αντίστοιχες διαψεύσεις.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα, η αποκάλυψη Ερντογάν την 14η Ιουλίου περί επικείμενων συζητήσεων από τα Υπουργεία Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας για το θέμα των δικαιωμάτων και των Μουφτήδων της μουσουλμανικής μειονότητας στην Ελληνική Θράκη καθώς και η αναφορά του Ερντογάν κατά την επιστροφή του από τα κατεχόμενα, στα περί συζητήσεων στο Βίλνιους με τον Έλληνα Πρωθυπουργό για την  αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να συνεξεταστούν και οι προκλητικές δηλώσεις του εκπροσώπου του κυβερνόντος κόμματος στην Τουρκία Ο. Τσελίκ, ο οποίος μεταξύ των άλλων αφού απείλησε τόνισε χαρακτηριστικά ότι, δεν μπορεί να υπάρξει συζήτηση για επίλυση των θεμάτων χωρίς την αποστρατιωτικοποίηση νησιών. Από ελληνικής πλευράς  ακολούθησαν διαψεύσεις στις δηλώσεις Ερντογάν, όμως προκαλεί προβληματισμό, το γεγονός ότι Άγκυρα και Αθήνα φαίνεται να μιλούν για διαπραγματεύσεις επί διαφορετικής προς διαπραγμάτευση γκάμας θεμάτων.

Η Αθήνα είναι λογικό να τηρεί μία δεοντολογία μυστικότητας αφού πρόκειται για ευαίσθητα εθνικά θέματα, όμως θα πρέπει να λάβει μαθήματα αναξιοπιστίας από την στάση του Ερντογάν, ο οποίος δείχνει βιαστικός ασκώντας πίεση, επιχειρεί να προετοιμάσει και να καταβάλλει την ελληνική κοινή γνώμη, προσπαθεί να διευρύνει τη γκάμα των θεμάτων αλλά και να αποκομίσει οφέλη πριν την διαπραγμάτευση, κάνοντας επίδειξη ισχύος και προβάλλοντας ότι αυτός διατηρεί την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Πως πρέπει να αντιδράσει η Αθήνα

Επειδή οι οιωνοί από την Άγκυρα δεν είναι θετικοί προς την κατεύθυνση που αρχικά εννόησε η Αθήνα, η ελληνική πλευρά θα πρέπει να έχει στο συρτάρι της ένα σχέδιο απεμπλοκής και αντιμετώπισης της τουρκικής επιθετικότητας, καθώς είναι γνωστή η τουρκική τακτική μη τήρησης των συμφωνηθέντων και διεύρυνσης των αξιώσεών της.

Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να έχει έτοιμο ένα επικοινωνιακό σχέδιο απεμπλοκής, αφού η Άγκυρα θα επιχειρήσει να χρεώσει στην Αθήνα ένα πιθανό ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις και θα προβεί σε αποκαλύψεις θεμάτων που η ελληνική πλευρά τηρούσε για λόγους δεοντολογίας ως κρυφά, με σκοπό να προκαλέσει τριγμούς στο ελληνικό πολιτικό σύστημα.

Η ελληνική πολεμική μηχανή έχει σχεδιασθεί και είναι ικανή να εξασφαλίσει την «αποτροπή», όπως φάνηκε και από την στάση της Άγκυρας την τελευταία 3ετία, όπου προτίμησε να εφαρμόσει ένα σχέδιο άσκησης υβριδικής πίεσης αποφεύγοντας την στρατιωτική εμπλοκή με την Ελλάδα. Σε αυτό συντείνει ιδιαίτερα το προβάδισμα της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας έναντι της τουρκικής, θέμα το οποίο αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα της Τουρκίας, κάτι το οποίο αναγνωρίζουν πλέον ανοιχτά και Τούρκοι πολιτικοί – στρατιωτικοί αναλυτές.

Δεν υφίσταται λόγος ελληνικής βιασύνης για διαπραγματεύσεις με φόντο τις διαφαινόμενες «γκρίζες» προθέσεις της Άγκυρας, καθώς ο χρόνος λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων του Ελληνισμού (Ελλάδα-Κύπρος), αφού ο μεγαλοϊδεατισμός της Άγκυρας, θα την στρέψει και πάλι εναντίον των χωρών με τις οποίες η τουρκική διπλωματία προσπαθεί τελευταία να αποκαταστήσει τις σχέσεις της.

Δεν θα πάρει πολύ χρόνο στη Δύση να αντιληφθεί ότι η Άγκυρα δεν έχει αλλάξει στρατηγικό προσανατολισμό αλλά χρησιμοποιεί τον τακτικισμό της επίπλαστης δυτικής στροφής της, για να ικανοποιήσει τον μεγάλο στόχο του Πανισλαμικού-Παντουρκικού Σχεδίου, γνωστού ως «Αιώνας της Τουρκίας».

Μία πιθανή ελληνική στροφή από την «αποτροπή» προς τον «κατευνασμό» θέτει σε κίνδυνο την ελληνική κυριαρχία αφού μία πιθανή συζήτηση και επί του θέματος της αποστρατιωτικοποίησης νησιών του Αιγαίου όπως διατείνεται η Άγκυρα, θα είναι οδυνηρή για όλο τον Ελληνισμό. Σε μία τέτοια περίπτωση, ο έλεγχος του μισού Αιγαίου από την Τουρκία θα σημάνει αχρήστευση όλου του ελληνικού αμυντικού μηχανισμού, καθώς το Αιγαίο αποτελεί την καρδιά της άμυνας – αποτροπής στην ενιαία γραμμή Έβρος-Αιγαίο-Κύπρος, γιγαντώνοντας ακόμη περισσότερο τις τουρκικές ορέξεις για μελλοντικές εθνικές τραγωδίες.

 Λάζαρος Καμπουρίδης

Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.

Δημοσιεύεται στο «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής»

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ https://www.militaire.gr/antimetopisi-tis-toyrkikis-apeilis-apotropi-i-kateynasmos/


 
2.
ΕΕΔ: 10 + 2 εξοπλιστικές προτεραιότητες.

Το 2015 ήταν η πρώτη χρονιά, μετά από μια δεκαετία πλήρους αποχής από οποιαδήποτε ενίσχυση της μαχητικής ισχύος των Ε.Ε.Δ., που άρχισε να υπάρχει μια εκ νέου κινητικότητα επάνω σ’ αυτόν τον τομέα. Ειλικρινά θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να δει κανείς τα οικονομικά δεδομένα πίσω από τις δαπάνες για την άμυνα της χώρας, το οποίο θα το αναλύσουμε σε μελλοντικό άρθρο, αλλά είναι σίγουρο ότι εάν θέλουμε οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις να διαθέτουν σύγχρονο και ετοιμοπόλεμο υλικό θα πρέπει το υπουργείο να δαπανά γύρω στα 2-2,5 δισεκατομύρια ευρώ κατ’ έτος μόνο για εξοπλισμούς και κύρια συμβόλαια συντήρησης. Εν έτη 2023 λοιπόν, και κάνοντας απλά μαθηματικά η χώρα μας θα πρέπει να δαπανήσει το γινόμενο όλων των ετών απραξίας συν τα οχτώ χρόνια από το 2015 έως σήμερα για να μπορέσει να επαναφέρει το υλικό που διαθέτει στο σήμερα. Ήτοι, 36-45 δισεκατομύρια μέχρι το 2030.  Από το 2015 έως σήμερα έχουν υπογραφτεί συμβόλαια για αγορές, εκσυγχρονισμούς συστημάτων και συντήρησης πάνω από 12 δισεκατομύρια ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι μένουν ακόμη να υπογραφούν 24-33 δισεκατομύρια μέχρι το 2030. Υπάρχουν όλα αυτά τα χρήματα; Φυσικά και όχι. Όμως οι ανάγκες είναι τεράστιες και για άλλη μια φορά πρέπει να καλυφθούν όσο περισσότερα κενά με το μικρότερο δυνατό κόστος. Στο πλαίσιο αυτό το Defence review κάνει μια υπόθεση εργασίας αναδεικνύοντας τις 10 + 2 πιο άμεσες ανάγκες που πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να καλυφθούν σε προτεραιότητα. Για να αποφύγουμε την οποιαδήποτε παρεξήγηση η παρακάτω σειρά είναι απλά ενδεικτική.

Μονάδες Κρούσης του Π.Ν.

Ενίσχυση των μονάδων κρούσης του Π.Ν. Στην ιστοσελίδα μας έχουν γραφτεί εκατοντάδες γραμμές για την ανάγκη ενίσχυσης των κύριων μονάδων του στόλου. Οι βασικοί λόγοι είναι τρεις. Η μεγάλη ηλικία των περισσότερων μονάδων του στόλου, η οροφή δυνάμεων που πρέπει να καλυφθεί και οι αυξημένες επιχειρησιακές ανάγκες κάλυψης της Ανατολικής Μεσογείου και λόγω της αυξημένης προκλητικότητας των γειτόνων. Στο πλαίσιο αυτό σε πρώτη φάση πρέπει να ενεργοποιηθεί η option της τέταρτης FDI HN κόστους γύρω στο 1 δις, η απόκτηση 3+1 νέων κορβετών κόστους 1,6 δις και ο εκσυγχρονισμός των Meko 200 HN ύψους 550 εκατομμυρίων περίπου. Να υπενθυμίσουμε ότι όσον αφορά τις FDI εάν θέλουμε να μπορούμε να βγάλουμε δύο πλοία άμεσα στο Αιγαίο ανά πάσα στιγμή ο μαγικός αριθμός είναι τα τέσσερα πλοία. Τέλος μέσα στα επόμενα τρία χρόνια θα πρέπει να ασχοληθούμε και με τον στόλο των ΤΠΚ. Μία επέκταση της ναυπήγησης των S-VITA με τρία πλοία ακόμη μαζί με πακέτο εκσυγρονισμού των υπολοίπων της κλάσης θα απαιτούσε περίπου 1,2 δις ευρώ.

Υποβρύχια

Συνεχίζοντας με το Π.Ν., το επόμενο μεγάλο αγκάθι είναι τα υποβρύχια του στόλου. Σήμερα βρίσκονται σε υπηρεσία 11 υποβρύχια που όμως μόνο τα πέντε θεωρούνται σύγχρονα. Όλα τα υπόλοιπα εκτός των παρωχημένων συστημάτων τους πλησιάζουν τα 50 έτη ζωής και θα πρέπει να βγουν άμεσα εκτός υπηρεσίας μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια. Επομένως, πρέπει άμεσα να ξεκινήσει πρόγραμμα αντικατάστασης σε ένα πλαίσιο 2+2 σκαφών ώστε να μην χρειαστεί ο στόλος να συρρικνωθεί πολύ μέχρι να μπουν τα νέα σκάφη σε υπηρεσία. Ουσιαστικά οι υποψηφιότητες θα είναι μεταξύ των γερμανικών σκαφών και των παραγώγων τους (δείτε ΕΔΩ) και των γαλλικών (δείτε ΕΔΩ).

Αναβάθμιση F-16

Τρίτο μεγάλο πρόγραμμα ύψους 700 εκατ. ευρώ, που έχει εγκριθεί και από την ελληνική Βουλή αλλά παραδόξως δεν έχει προχωρήσει ακόμη, είναι εκείνο της αναβάθμισης των F-16. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι ο μόνος τρόπος να έχει η Π.Α. τον απαιτούμενο αριθμό αεροσκαφών είναι η διατήρηση των πολυτιμότατων F-16. Έχουν υπάρξει αναφορές ότι η καθυστέρηση οφείλεται στην αλλαγή του προγράμματος αναβάθμισης των Block 50 στο επίπεδο Viper. Ανεξάρτητα εάν αυτό ισχύει θα πρέπει να ξανασκεφτούμε την επέκταση του προγράμματος ώστε να συμπεριλάβει τα Block 30 χρησιμοποιώντας τα απάρτια που βγαίνουν από τα Block 52+.

Σύγχρονα Πυρομαχικά και Ατρακτίδια για την Π.Α.

Τα μαχητικά χρειάζονται και όπλα. Εν έτη 2023 τα υπερσύγχρονα ελληνικά Rafale, F-16V και Mirage 2000-5 δεν μπορεί να χρησιμοποιούν όπλα περασμένων δεκαετιών. Είναι απόλυτη ανάγκη ο εκσυγχρονισμός του ελληνικού οπλοστασίου αέρος-εδάφους με σύγχρονα όπλα όπως ο JASSM-ER, JDAM, AGM-84L, Rampage, Spice, Hammer, AGM-88E AARGM σε επαρκείς αριθμούς καθώς και σύγχρονων ατρακτιδίων σκόπευσης.

Αεροσκάφη AEW&C

Από την εξίσωση δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι πολλαπλασιαστές ισχύος της Π.Α. Τα ΕΜΒ-145Η AEW&C που υπηρετούν ήδη περίπου είκοσι χρόνια στις τάξεις της Π.Α. και έχουν αποδείξει πολλάκις την χρησιμότητά τους τόσο σε εθνικό όσο και σε Νατοϊκό επίπεδο. Είναι λοιπόν καιρός πέραν της υπογραφής συμβολαίου συντήρησης του ραντάρ και των ηλεκτρονικών τους να περάσουν και ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού μέσης ζωής που θα αναβαθμίσουν κάθετα τις ικανότητές τους ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις μελλοντικές επιχειρησιακές ανάγκες. Παράλληλα σημάντικη επιχειρησιακή και τεχνολογική αναβάθμιση στον τομέα αυτό θα πρόσεφερε η απόκτηση δύο επιπλέον αεροσκαφών στο επίπεδο GlobalEye. Αναλυτική παρουσίαση μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.

Σύστημα Έγκαιρης προειδοποίησης και Αεράμυνα

Καίριας σημασίας είναι και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και αεράμυνας. Στο πλαίσιο αυτό όσον αφορά το πρώτο σκέλος είναι επιτακτικό να αναβαθμιστουν οι αισθητήρες του δικτύου από νέας τεχνολογίας και να αποκτηθούν νέοι με αυξημένη ικανότητα αποκάλυψης στόχων πολύ χαμηλής διατομής όπως αεροσκάφη και πύραυλοι Stealth καθώς και βαλλιστικοί πύραυλοι (δείτε ΕΔΩ). Στο δεύτερο και οικονομικά πιο απαιτητικό σκέλος είναι η σε πρώτη φάση αντικατάσταση των Hawk και σε δεύτερη φάση ο εκσυγχρονισμός των MIM-104 Patriot (δείτε ΕΔΩ). Οι πυροβολαρχίες Hawk αποδείχθηκε σχετικά πρόσφατα στη Λιβύη ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο σύγχρονο πεδίο μάχης απέναντι σε αεροσκάφη τέταρτης και οσονούπω πέμπτης γενιάς και χρήζουν άμεσης αντικατάστασης.

Μεταγωγικά Αεροσκάφη

Ο στόλος των μεταφορικών αεροσκαφών αφέθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια στην τύχη του με αποτέλεσμα οι διαθεσιμότητες των αεροσκαφών να είναι από απογοητευτικές έως τραγικές. Όσον αφορά τα C-27J το νερό μπηκε στο αυλάκι με την υπογραφή της συμβάσεων FOS. Όμως το θέμα των C-130 είναι πιο σοβαρό από μια απλή σύμβαση FOS. Τα ελληνικά C-130 παρ’ ότι έχουν περάσει από πρόγραμμα εκσυγχρονισμού στο παρελθόν είναι μεγάλης ηλικίας με πολλά μίλια στα φτερά τους και θα χρειαστεί να αντικατασταθούν από αεροσκάφη νέας κατασκευής.

Νέο ΤΟΜΑ

Στο πλαίσιο αναβάθμισης του μηχανοκίνητου πεζικού πρέπει να αντικατασταθούν τα μέσα που χρησιμοποιούνται. Νέα ΤΟΜΑ και εκσυγχρονισμός των ΤΟΜΠ είναι επιβεβλημένος ώστε να έρθει το ελληνικό μηχανοκίνητο πεζικό στον 21 αιώνα. Οι ανάγκες είναι μεγάλες και υπάρχουν ενδιαφέρουσες προτάσεις με ενδιάμεσες λύσεις και παραγωγή ή εκσυγχρονισμό στην Ελλάδα. Αναλυτικές παρουσιάσεις μπορείτε να δείτε ΕΔΩ και ΕΔΩ.

Πυροβολικό Μάχης

Ίσως το πρώτο και κυριότερο πρόγραμμα του Στρατού Ξηράς είναι η αναβάθμιση του πυροβολικού. Οι επιχειρήσεις στην Ουκρανία έχουν αναδείξει για πολλοστή φορά την κρισιμότητα του πυροβολικού. Επομένως είναι άμεση ανάγκη η σε πρώτη φάση αναβάθμιση του συνόλου των RM-70 που είναι ένα πολύ μικρού κόστους πρόγραμμα και σε συνέχεια η αναβάθμιση των MLRS είτε αντικατάστασή τους από συστήματα όπως το ισραηλινό PULS. Όμως αναβάθμιση και συμπλήρωση αριθμών θα χρειαστούν και τα Α/Κ πυροβόλα. Δηλαδή ένα πρόγραμμα ομογενοποίησης του στόλου των Μ-109 σε ένα το πολύ δύο στάνταρντ ανάλογα με την κάννη, επάνω στο τρίπτυχο, αύξηση δύναμης πυρός, διασυνδεσιμότητα, επιβιωσιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό το πρόγραμμα θα πρέπει να εμπεριέχει, νέες κάννες, νέο σύστημα αυτόματης τάξης, αναβαθμισμένο ΣΔΜ και ΣΔΕΠ και φυσικά το Genaircon της IDE. Επίσης, είναι επιβεβλημένη η αντικατάσταση όλων των Μ-110, ενός Α/Κ πυροβόλου πολύ στατικού για το σύγχρονο εναλλασσόμενο περιβάλλον μάχης και με μεγάλες απαιτήσεις επάνδρωσης.

Πυρομαχικά Σ.Ξ.

  • Όλα τα παραπάνω και πολλά άλλα είναι άχρηστα χωρίς τα κατάλληλα πυρομαχικά σε ικανές ποσότητες ώστε να καλύψουν τις μέρες μάχης που ικανοποιούν τα επιχειρησιακά σχέδια. Σαν πρώτη αναφορά θα κάνουμε στη συμπλήρωση του αποθέματος των βλημάτων των 120 χιλ. των αρμάτων μάχης. Η αρχική πρόβλεψη για απόθεμα σύγχρονων βλημάτων έχει καλυφθεί κατά το ήμισυ και αυτό σχετικά πρόσφατα. Παρ’ ότι έχει εγκριθεί η συμπλήρωση των αριθμών ουδεμία κίνηση δεν έχει γίνει.
  • Συμπλήρωση του αποθέματος των βλημάτων και των πυραύλων με σύγχρονα πυρομαχικά για το σύνολο του πυροβολικού. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αναδείξει ότι η κατανάλωση βλημάτων πυροβολικού είναι μεγάλη γι’ αυτό και είναι επιβεβλημένη η συμπλήρωση του αποθέματος. Το θέμα έχει και μια πανευρωπαϊκή διάσταση μιας και τα αποθέματα πολλών ευρωπαϊκών στρατών μειώθηκαν αισθητά λόγω της μεταφοράς βλημάτων στην Ουκρανία με αποτέλεσμα να υπάρχει συνολική πανευρωπαϊκή απαίτηση για συμπλήρωση και αύξηση των αποθεμάτων, ένα πρόγραμμα που θα έπρεπε να συμμετέχει και η ελληνική βιομηχανία με πολλαπλά οφέλη.
  • Τα αντιαρματικά βλήματα του Ε.Σ. δεν είναι μόνο παλαιάς τεχνολογίας αλλά ίσως και εκτός επιχειρησιακής αξίας. Παραδείγματος χάριν, τα αμερικάνικα TOW έχουν διάρκεια ζωής τα 20 χρόνια και μετά χρειάζονται επαναπιστοποίηση για την ασφαλή χρήση τους. Η τελευταία παραγγελία TOW από τον Ε.Σ. έγινε το 1998. Επίσης κανένα Α/Τ πλην των Spike που όμως αγοράστηκαν σε μικρούς αριθμούς δεν έχει δυνατότητα top attack. Είναι ανάγκη να αντικαταστήσουμε την πλειονότητα των αντιαρματικών πυραύλων με νέας τεχνολογίας τόσο εκείνων που φέρονται σε επίπεδο ομάδας πεζικού όσο και των βαρέων μεγάλου βεληνεκούς πυραύλους.
  • Τέλος αλλά πολύ σημαντικό είναι να αποκτηθούν περιφερόμενα πυρομαχικά (δείτε ΕΔΩ). Το μέλλον των επιχειρήσεων δείχνει προς αυτή την κατεύθυνση και ήδη έχουμε μείνει πίσω. Ευτυχώς η ελληνική βιομηχανία έχει να προσφέρει αξιόλογες προτάσεις. Θεωρούμε ότι σημαντική υποψηφιότητα θέτει και το γερμανικό HERON ειδικότερα εάν αποκτηθούν τα γερμανικά ΤΟΜΑ.

UAV

Πολύ κρίσιμος παράγοντας είναι η επιτήρηση και συλλογή πληροφοριών από το πεδίο της μάχης σε πραγματικό χρόνο για την τακτική χρησιμοποίηση των στρατευμάτων αλλά και την αμεσότερη προσβολή εχθρικών μονάδων και θέσεων. Εδώ είναι απόλυτη ανάγκη η απόκτηση τακτικών UAV, mini UAV και micro UAV ώστε να έχουν τακτική εικόνα όλα τα κλιμάκια ταξιαρχία, τάγμα, λόχος, ομάδα.

Αρματικό Δυναμικό

Τελευταίο κύριο πρόγραμμα είναι η αναβάθμιση του αρματικού δυναμικού και δει των αρμάτων Leopard 1 και 2. Θα ήταν ευχής έργο να υπήρχε η δυνατότητα να αναβαθμιστούν όλα τα Leopard 2 στο πρότυπο Α7+ ή Α8 αλλά αυτό προϋποθέτει διάθεση κονδυλίων που θα λείψουν από άλλα προγράμματα. Όμως τόσο τα Leo 2 A4 όσο και τα Leo 1A5 χρειάζεται να περάσουν πρόγραμμα αναβάθμισης για να μπορούν να επιχειρούν χωρίς προβλήματα τα επόμενα αρκετά χρόνια.

Όπως φαίνεται και παραπάνω οι ανάγκες είναι τεράστιες και πραγματικά αν καθήσει κάποιος να εξακριβώσει μία προς μία όλες τις εξοπλιστικές ανάγκες ο κατάλογος θα μεγαλώσει κατά πολύ. Όμως πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι οικονομία και άμυνα είναι δύο έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους γιατί χωρίς οικονομία δεν έχεις άμυνα και χωρίς άμυνα, επενδύσεις, ευημερία άρα και ακμάζουσα οικονομία. Είναι ανάγκη όλα ή σχεδόν όλα τα εξοπλιστικά προγράμματα να έχουν μια επιστροφή στην ελληνική οικονομία ώστε οι όποιες επενδύσεις γίνονται από το υστέρημα του ελληνικού λαού να έχουν αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία μέσω μεταφοράς τεχνολογίας και υποκατασκευαστικού έργου στην ελληνική βιομηχανία.

Αναστάσιος Παπανδρέου

22/7/2023


https://defencereview.gr/e-e-d-10-2-exoplistikes-proteraiotites/?fbclid=IwAR12ME23VfoiHdyLwG_PubZlhnHb7JY
OxCZMcB24Jm9oR32KRxDxntqpb0o