Προσδεθείτε! ΜΟΕ εν όψει με την Τουρκία, “μαγικό ραβδάκι” για τα ελληνοτουρκικά…
Προσδεθείτε! ΜΟΕ εν όψει με την Τουρκία, “μαγικό ραβδάκι” για τα ελληνοτουρκικά…
Δεν γνωρίζουμε αν τελικά Μητσοτάκης και Ερντογάν με την επικείμενη συνάντηση τους στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής στο Βίλνιους στην Λιθουανία την επόμενη εβδομάδα «θα χαράξουν …μονοπάτι επαναπροσέγγισης» όπως είπε με περίσσια ποιητικότητα ο Έλληνας Πρωθυπουργός! Ούτε γνωρίζουμε πως αντιλαμβάνεται ο κ. Μητσοτάκης αυτήν την επαναπροσέγγιση όταν για την κατάσταση στην οποία περιήλθαν τα λεγόμενα «ελληνοτουρκικά» είναι αποκλειστικά υπεύθυνη η Άγκυρα με την άκρως επιθετική και εξαναγκαστική πολιτική που άσκησε την τελευταία τριετία.
Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
Αυτό όμως το οποίο εμείς αντιλαμβανόμαστε είναι ότι επιχειρείται από το μεγαλύτερο μέρος των συστημικών ΜΜE με επιλεκτική χρησιμοποίηση της αλήθειας να παρουσιαστεί η παρούσα συγκυρία ως μοναδική ευκαιρία επίλυσης των «διαφορών» μας (σημ. πληθυντικός!) με την Τουρκία. Στο ίδιο λοιπόν κλίμα κινήθηκε και η παρουσίαση της χθεσινής τηλεφωνικής επικοινωνίας του Έλληνα ΥΕΘΑ Νίκου Δένδια και του Τούρκου ομόλογου του Γιασάρ Γκιουλέρ.
Οι δύο Υπουργοί μετά από τα «αλληλο-συγχαρητήρια» για την ανάληψη των καθηκόντων τους συμφώνησαν να έχουν την 12 Ιουλίου στην Λιθουανία συνάντηση εργασίας προκειμένου να αρχίσουν ξανά οι συζητήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), τις οποίες όμως η Τουρκία διέκοψε. Αρκετοί σχετικοί αλλά και …σχετικοάσχετοι άρχισαν από χθες να παρουσιάζουν τα ΜΟΕ ως ακόμα ένα μαγικό ραβδί για τα «ελληνοτουρκικά»!
Εξ αρχής κρίνεται σκόπιμο να διευκρινίσουμε ότι δεν είμαστε εναντίον των ΜΟΕ. Άλλωστε ποιος εχέφρων άνθρωπος αρέσκεται σε εντάσεις. Η εφαρμογή ΜΟΕ ως πρακτική διεθνούς πολιτικής βοηθά αναντίρρητα στην αλληλοκατανόηση και στην μείωση των εντάσεων ώστε να δομείται αμοιβαία εμπιστοσύνη. Αυτό όμως στην… θεωρία και για χώρες που έχουν την βούληση να αποφεύγουν ανεπιθύμητες τριβές και εντάσεις και όχι να τις επιδιώκουν, προκαλώντας τις όπως η γειτονική μας αναθεωρητική και άκρως επιθετική Τουρκία! Η τακτική αναδίπλωση με το «τράβηγμα του χειρόφρενου» μετά τους σεισμούς σχετίζεται πρωτίστως με την διεθνή εικόνα της και όχι με την αλλαγή Στρατηγικής της.
Για την ιστορία ας πάμε πίσω 36 χρόνια! Μετά την σοβαρή Ε/Τ κρίση του Μαρτίου 1987 και την περίφημη «πολιτική Νταβός» του Ανδρέα Παπανδρέου αναζητήθηκαν τρόποι… χαλάρωσης. Τον Μάιο 1988 ο τότε ΥΠΕΞ Κάρολος Παπούλιας και ο Τούρκος ομόλογος του Μεσούτ Γιλμάζ συμφώνησαν στην Βουλιαγμένη σε ένα πακέτο ΜΟΕ, με κάποια από αυτά να έχουν πολιτικές προεκτάσεις, που πήρε και το όνομα και των δύο τους, το «Μνημόνιο Κατανόησης Παπούλια-Γιλμάζ». Αυτό εστιάστηκε κυρίως σε στρατιωτικές δραστηριότητες και συμπληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1988 με τις «Οδηγίες της Κωνσταντινούπολης» για αποφυγή ατυχημάτων στις ανοικτές θάλασσες και στον διεθνή εναέριο χώρο, κάτι και ως… «κώδικας συμπεριφοράς».
Η Τουρκία όμως δεν τήρησε τις δύο αυτές συμφωνίες στην έκταση και στο βάθος που επιβαλλόταν. Από τότε, συμπληρώθηκαν και επεκτάθηκαν πολλές φορές λόγω και αμερικανικών παρεμβάσεων και έτσι φθάσαμε να έχουμε σήμερα 26 καθαρά στρατιωτικής και τρία πολιτικής φύσεως ΜΟΕ. Ουδέποτε όμως έχει γίνει αξιολόγηση όπως θα έπρεπε για το πραγματικό όφελος αυτών, οπότε ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε την αξία τους.
Η τουρκική πλευρά όμως σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες πλέον της επανεκκίνησης των 26 συν 3 νέων ΜΟΕ επιδιώκει να συζητηθούν και όλα τα… «outstanding issues» (;) που δημιουργούν τριβές στο Αιγαίο και αφορούν στην «ναυτική και αεροπορική ασφάλεια»! Και αυτά είναι ζητήματα που μπορεί να φαίνονται τεχνικά αλλά αγγίζουν τον σκληρό πυρήνα των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο προκειμένου να καταστεί συνδιαχειριστής. Ναι όπως το διαβάζετε… συνδιαχειριστής!
Η Άγκυρα απαιτεί να συζητηθούν θέματα όπως η δέσμευση των Πεδίων Βολής, ο τερματισμός της αναγνώρισης και αναχαίτισης από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και να μην χαρακτηρίζονται τα τουρκικά πολεμικά Α/Φ ως άγνωστα και επικίνδυνα ίχνη, έναν κώδικα συμπεριφοράς στην θάλασσα που θα περιορίζει την Ελλάδα. Τέλος να μην χρησιμοποιείται το ΝΑΤΟ και η ΕΕ ως πλατφόρμα καταγγελίας της τουρκικής παραβατικής συμπεριφοράς.
Σημαντικό για την Τουρκία είναι να αποδεχθεί η Ελλάδα να μην υποβάλλεται Σχέδιο Πτήσεως για τα Α/Φ της Πολεμικής της Αεροπορίας στο FIR Αθηνών το οποίο καλύπτει τον ελληνικό Εθνικό Εναέριο Χώρο (ΕΕΧ) και επιπλέον διάσπαρτα τμήματα του Διεθνούς Εναερίου Χώρου. Να πούμε για μία ακόμα φορά ότι τα όρια ευθύνης του FIR Αθηνών έχουν θεσπιστεί από τον ICAO και η Ελλάδα σύμφωνα με τους κανόνες του ICAO και τη διεθνή πρακτική, απαιτεί για λόγους ασφάλειας των πολιτικών πτήσεων να υποβάλουν σχέδια πτήσεως πριν από την είσοδό τους στο FIR Αθηνών και πολιτικά και στρατιωτικά Α/Φ. Κάτι που η Τουρκία αρνείται για τα στρατιωτικά, υποστηρίζοντας ότι ως κρατικά αεροσκάφη εξαιρούνται!
Μία άλλη «πονηρή» τουρκική πρόταση ήταν να πετούν τα Α/Φ και των δύο χωρών… άοπλα στο Αιγαίο για να μην υπάρξει «ατύχημα»! Δηλαδή η Ελλάδα να μην προστατεύει τον ΕΕΧ της και φυσικά τα νησιά της όπως έχει όχι μόνο αναφαίρετο δικαίωμα αλλά και εθνική υποχρέωση. Δεν γνωρίζουμε βέβαια αν οι Τούρκοι θα επαναφέρουν στον νέο κύκλο συζητήσεων το θέμα του «κώδικα συμπεριφοράς» για την αποφυγή …ατυχημάτων, όπως «βαφτίζουν» τα προαναφερθέντα μέτρα. Αυτό είναι κάτι που υποστηρίζεται και από την Ουάσιγκτον η οποία δεν βλέπει χώρες αλλά «χώρο» και αυτόν τον χώρο το θέλει σταθερό και χωρίς εντάσεις αδιαφορώντας κυνικά στο ποιος έχει δίκιο.
Πιστεύουμε όμως ότι σε κάθε περίπτωση θα πρέπει εξ αρχής να «κοπεί η κουβέντα» για θέματα που έχουν σχέση με τον πυρήνα των τουρκικών διεκδικήσεων. Ήδη έχουμε συμφωνήσει κάποια πράγματα μετά από πιέσεις στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και στον αμφιλεγόμενο «Μηχανισμό Αποφυγής Σύγκρουσης» (Deconfliction Mechanism) προκειμένου να αποφευχθεί …ατύχημα!
Η θέση μας είναι ότι είναι αναμφίλεκτα είναι θετικό να προχωρήσουμε σε επανεκκίνηση των ΜΟΕ αλλά με ιδιαίτερη προσοχή στις τουρκικές παγίδες προκειμένου να αποφύγουμε αυτοπεριορισμό και αυτοεγκλωβισμό. Για αυτόν τον λόγο καλό θα ήταν να αποφευχθούν υπερβολές μιας και είμαστε επιρρεπείς σε αυτές. Ο καθοριστικός παράγοντας για τη λήψη, εφαρμογή και απόδοση τέτοιων μέτρων είναι η συναντίληψη των προβλημάτων και η ύπαρξη ισχυρής πολιτικής βούλησης για την επίλυση τους.
Πώς γίνεται, δύο χώρες με διαφορετικό σημείο εκκινήσεως όπως η Τουρκία ως «Αναθεωρητική» και η Ελλάδα ως χώρα «Status Quo» να έχουν συναντίληψη αυτού που επιδιώκουν να …επιλύσουν! Πως είναι δυνατόν με αυτές τις συνθήκες να συμφωνήσουμε σε παραδοσιακά ΜΟΕ (άμυνας-ασφάλειας) χωρίς να έχουμε τουλάχιστον πλαίσιο πολιτικής συμφωνίας που σημαίνει ουσιαστικά αλλαγή στην συμπεριφορά της Τουρκίας; Όλα αυτά μας κάνουν να είμαστε άκρως επιφυλακτικοί.
Κλείνοντας αυτό το άρθρο τονίζεται για μία ακόμα φορά ότι τα προβλήματα στο Αιγαίο δημιουργούνται από τον έντονο τουρκικό αναθεωρητισμό. Τι παραπάνω να «εφεύρουμε» για να μειώσουμε τις εντάσεις και που δεν συμπεριλαμβάνεται στα κοινά πλαίσια των ισχυόντων κανονισμών, οδηγιών και αρχών σε όλο το δομικό οργανωτικό πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Οργανισμών (ΝΑΤΟ, ΙΜΟ, ΟΑΣΕ, ICAO κ.λπ.) στους οποίους συμμετέχουμε κοινά και έχουμε συμφωνήσει;
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
https://www.defence-point.gr/6-7-2023
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
1.
Τι σημαίνουν στην πράξη οι “Πρέσπες του Αιγαίου”.
Έχουμε σε παλαιότερα άρθρα αναφερθεί για την διεθνή τάση που υπάρχει σήμερα περί της de facto μετατροπής της εγγύς θαλάσσιας έκτασης (πέρα των χωρικών υδάτων) σε χώρο άτυπης εθνικής κυριαρχίας. Αυτό ταιριάζει απόλυτα στην περίπτωση του Αιγαίου. Το Δίκαιο της Θάλασσας δεν είναι κάτι στατικό και αναλλοίωτο, ωσάν να είχε παραδοθεί από τον Θεό στους ανθρώπους, σαν τις δέκα εντολές και έκτοτε δεν αλλάζει. Το Δίκαιο της Θάλασσας είναι δυναμικό μέγεθος που λαμβάνει υπόσταση ανάλογα με την ευρύτερη γεωπολιτική πραγματικότητα μέσα στην οποία λειτουργεί.
Πρέπει να θυμηθούμε ότι η νομική βάση της ίδιας της έννοιας των χωρικών υδάτων είναι η στρατιωτική ισχύς. Συγκεκριμένα, η αντίληψη των χωρικών υδάτων διαμορφώθηκε με βάση τον λεγόμενο “κανόνα βολής του πυροβόλου” (cannon shot rule) και στην αρχή ήταν τρία ναυτικά μίλια. Το συγκεκριμένο νούμερο προέκυψε από το γεγονός πως εκείνη την εποχή θεωρείτο ότι αυτό ήταν το αποτελεσματικό βεληνεκές του χερσαίου πυροβολικού εναντίον θαλάσσιων στόχων.
Σε πολύ γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι το εύρος των χωρικών υδάτων διαμορφώθηκε με βάση το κατά πόσον χερσαία οπλικά συστήματα μπορούσαν να ασκήσουν αποφασιστική προβολή ισχύος στη θάλασσα. Εν συνεχεία, οι ικανότητες των πυροβόλων βελτιώθηκαν και τα όρια των χωρικών υδάτων αυξήθηκαν στα έξι και αργότερα στα δώδεκα ναυτικά μίλια. Όμως, αυτό το νούμερο βρίσκεται πλέον σε δυσαρμονία με τη σύγχρονη στρατιωτική πραγματικότητα.
Αναλυτικότερα, τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις, με προεξάρχουσα την Κίνα, έχουν προχωρήσει στην ανάπτυξη χερσαίων πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD). Αυτά χρησιμοποιούν εξελιγμένα έκδοχα όπλων πυροβολικού (βαλλιστικούς πυραύλους ή ρουκέτες μεγάλου βεληνεκούς) ικανών να εντοπίζουν και να προσβάλλουν πολεμικά πλοία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ασκούν αποφασιστική προβολή ισχύος σε βάθος πολλών εκατοντάδων (αν όχι χιλιάδων) χλμ από τις ακτές.
Παρόμοιες ικανότητες αποκτούν και οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες με την αντίληψη των διαχωρικών πυρών (το Cross Domain Fires αποτελεί μέρος της ευρύτερης πολεμικής μεθοδολογίας της πολυχωρικής μάχης Multi Domain Battle/MDB) αναπτύσσει συστήματα πυροβολικού ικανά να ασκήσουν αποφασιστική προβολή ισχύος από τη στεριά προς τη θάλασσα σε εύρος πολλών εκατοντάδων χλμ.
Το εύρος των χωρικών υδάτων
Με άλλα λόγια, η νομική βάση των χωρικών υδάτων, δηλαδή οι ικανότητες των χερσαίων οπλικών συστημάτων να ασκούν προβολή ισχύος στη θάλασσα, έχει μεταβληθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, η αλλαγή αυτή δεν είναι μόνον ποσοτική αλλά και ποιοτική. Δηλαδή, δεν έχει μόνον αυξηθεί δραματικά το βεληνεκές των χερσαίων συστημάτων πυροβολικού, αλλά και η αποτελεσματικότητά τους.
Στο παρελθόν τα πολεμικά πλοία μπορούσαν να μονομαχήσουν με το χερσαίο πυροβολικό ακόμη και πολύ κοντά στις ακτές. Ωστόσο, σήμερα ακόμη και οι πιο ισχυρές ναυτικές δυνάμεις, όπως είναι οι ομάδες μάχης των αμερικανικών αεροπλανοφόρων (CCG), μειονεκτούν εμφανώς έναντι ισχυρών πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής σε αποστάσεις πολλών εκατοντάδωνχλμ από τις ακτές. Αυτά ισχύουν πολύ περισσότερο στο Αιγαίο.Άρα, ο “κανόνας βολής πυροβόλου” θέτει νέα δεδομένα όχι μόνον ως προς το εύρος των χωρικών υδάτων, αλλά και ως προς την ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας επί αυτών. Με άλλα λόγια, αν η υπεροχή του χερσαίου πυροβολικού επί της ναυτικής ισχύος είναι αναντίρρητη, τότε τα χωρικά ύδατα μετατρέπονται σε προέκταση της στεριάς προς τη θάλασσα, σε “γαλάζιο εθνικό έδαφος”. Το εύρος τους πλέον δεν είναι τα δώδεκα ναυτικά μίλια, αλλά πολύ περισσότερο. Αυτή η δυνάμει αλλαγή προκύπτει με βάση τον “υπαρξιακό πυρήνα” της ίδιας της νομικής υπόστασης των χωρικών υδάτων, τον “κανόνα βολής του πυροβόλου”.
Ενιαίος χώρος το Αιγαίο
Αυτή είναι, καταρχάς, μια άκρως θετική προοπτική για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το Αιγαίο, λόγω της αρχιπελαγικής δομής του, προσφέρει στη χώρα μας μια αδιαίρετη ενότητα στεριάς και θάλασσας, η οποία το μετατρέπει σε ελληνική λίμνη. Όμως, αυτό θα συμβεί μόνο όταν η Ελλάδα αποδεχθεί να λειτουργήσει με βάση αυτήν τη νέα προοπτική, αν όχι πραγματικότητα.
Αντιθέτως, εμμένοντας η Ελλάδα στην πάγια πρακτική της να μην ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο για να μην “ενοχλήσει” την Τουρκία (κάτι που αναμένουμε να συνεχιστεί μετά τους διθυράμβους για “νέα σελίδα στα ελληνοτουρκικά”) τότε, εμμέσως πλην σαφώς, κινδυνεύει να εμφανιστεί ότι αποδέχεται “ασαφή” κυριαρχία και επί των νησιών της.
Η Τουρκία δείχνει πολύ πιο εναρμονισμένη από ό,τι η Ελλάδα με τις διεθνείς εξελίξεις, εξ’ ου και το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας. Επίσης, δεν είναι διόλου τυχαίοι οι τουρκικοί εκβιασμοί στο ΝΑΤΟ για την ονομασία των Στενών και την απαίτηση της να “εξαφανιστεί” η Κύπρος από τους χάρτες της Συμμαχίας (όπου δημοσιεύματα αναφέρονται στην “συμβιβαστική λύση”, να περιγράφεται η Μεγαλόνησος με συντεταγμένες!).
Στην περίπτωση του Αιγαίου, η Άγκυρα γνωρίζει ότι η πολιτική γεωγραφία του δεν την βολεύει και γι’ αυτό επιθυμεί να την αλλάξει. Δεν θέλει να βρεθεί “εγκλωβισμένη” μέσα σε χώρο ενοποιημένης “θαλασσοχερσαίας” ελληνικής εθνικής κυριαρχίας. Γι’ αυτό αμφισβητεί ολοκληρωτικά την ελληνική εθνική υπόσταση, κάτι το οποίο θα συνεχίσει να κάνει, παρά τους “χαμηλούς τόνους” που εσχάτως κρατά.
Τι θέλει η Τουρκία
Η συγκεκριμένη εξέλιξη, φυσικά, καθιστά επικίνδυνα ανεδαφικές τις όποιες αντιλήψεις περί “συμβιβασμού” με τον τουρκικό επεκτατισμό, τις οποίες ειδικά τελευταία ακούμε όλο και πιο έντονα στον δημόσιο λόγο, ακόμα και για “Πρέσπες του Αιγαίου”. Ο λόγος είναι ότι ο “συμβιβασμός” που θέλει η Τουρκία είναι να μετατραπεί το Αιγαίο και μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου σε γεωπολιτική “επιχωμάτωση”, σε προέκταση της τουρκικής στεριάς προς τη θάλασσα.
Στην πορεία του ο τουρκικός στρατηγικός στόχος βρίσκει το εμπόδιο των ελληνικών νησιών, τα οποία μετατρέπονται σε πυρήνα μιας αδιαίρετης θαλασσοχερσαίας ενότητας. Άρα, η Άγκυρα πρέπει να τα μετατρέψει σε χώρο ασαφούς κυριαρχίας, αν όχι να τα απορροφήσει πλήρως, για να επιτύχει τις γεωπολιτικές της στοχεύσεις. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική εξωτερική πολιτική πρέπει να αντιληφθεί ότι η χώρα μας λειτουργεί μέσα σε ένα ενιαίο και αδιαίρετο διεθνές σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε φάση βίαιης μετεξέλιξης.
Παράλληλα, είναι ανάγκη να αντιληφθεί ότι το Δίκαιο της Θάλασσας
είναι –όπως ήδη αναφέραμε– δυναμικό όχι στατικό μέγεθος. Ένα μέγεθος που
εξελίσσεται και μεταλλάσσεται ανάλογα με τα διεθνή γεωπολιτικά δρώμενα,
έστω και αν αυτά συμβαίνουν σε τόπους μακρινούς και δεν αποτυπώνονται
(ακόμη) στο γράμμα του νόμου. Ωστόσο, τα δρώμενα αυτά προκύπτουν από
ζυμώσεις στην υπαρξιακή βάση του Δικαίου της Θάλασσας, που είναι ο
ανταγωνισμός της χερσαίας στρατιωτικής ισχύος με τη θαλάσσια.
Γρίβας Κώστας
Ο Κωνσταντίνος Γρίβας είναι καθηγητής Γεωπολιτικής και Σύγχρονων
Στρατιωτικών Τεχνολογιών, διευθυντής του Τομέα Θεωρίας και Ανάλυσης
Πολέμου στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της
Ασφάλειας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων
Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
05/07/2023
https://slpress.gr/author/k.grivas
2.
Θα διολισθήσει ο Μητσοτάκης σε διαπραγμάτευση με τον Ερντογάν;
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης πράττουν ορθά, ρισκάροντας ακόμα έναν γύρο συνομιλιών με την τουρκική ηγεσία, την προσεχή εβδομάδα, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους. Η εναλλακτική της διακοπής των καναλιών επικοινωνίας θα τροφοδοτούσε την ένταση και θα εμφάνιζε διεθνώς την ελληνική πλευρά σαν αρνούμενη τον διάλογο.
Όμως, τα πραγματικά ερωτήματα είναι τι, πώς και πότε θα δρομολογηθεί, με αφετηρία τη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο Ερντογάν. Οι εξελίξεις των τελευταίων μηνών, πριν και μετά τη θριαμβευτική επανεκλογή τους (που νομιμοποιεί αμφοτέρους να κινηθούν δραστήρια στο αμέσως προσεχές διάστημα), συνθέτουν μια αντιφατική εικόνα. Συγκεκριμένα:
Πρώτον, ο αρχικός προγραμματισμός προβλέπει ότι ο πρωθυπουργός θα συνοδεύεται από τον Γιώργο Γεραπετρίτη και την υφυπουργό Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου ή τη διπλωματική του σύμβουλο Άννα Μαρία Μπούρα. Αν και ουδείς-ουδεμία εκ των τριών διατηρεί διαφορετικές αντιλήψεις από τον πρωθυπουργό, η υποστηρικτική παρουσία τους είναι χρήσιμη. Η αντίθετη επιλογή του Μητσοτάκη, δηλαδή να συζητήσει μόνος με τον Ερντογάν άνευ συμβούλων και πρακτικογράφων, τον Μάρτιο του 2022, κατέληξε στο ναυάγιο του Βοσπόρου. Αντί του ήρεμου καλοκαιριού και της φθινοπωρινής σύγκλησης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, που πρόβλεψε δημόσια ο πρωθυπουργός, ακολούθησαν πολλαπλάσιες παραβιάσεις και υπερπτήσεις και το τρίτο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Δεύτερον, μετά την ίδια συνάντηση της Κωνσταντινούπολης, ο κ. Ερντογάν έκρινε (ή δηλώνει ψευδέστατα) ότι ο κ. Μητσοτάκης δεν απέκλεισε τις απευθείας διαπραγματεύσεις τους, χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς τις ασφαλιστικές δικλίδες του ΝΑΤΟ ή της ΕΕ. Δεν υπάρχει απολύτως κανένα στοιχείο που να θεμελιώνει ότι ο πρωθυπουργός άλλαξε την εθνική γραμμή (και προτρέχουν όσοι ισχυρίζονται το αντίθετο), αλλά και ουδέποτε διέψευσε τον Τούρκο πρόεδρο. Η συνάντηση του Βίλνιους προσφέρει στον κ. Μητσοτάκη την ευκαιρία να ξεκαθαρίσει δημόσια ότι μοναδική διμερής διαφορά παραμένει η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Χωρίς φραστικές παρεκτροπές περί θαλάσσιων ζωνών (που περιλαμβάνουν το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων) και χωρίς τη διπλή ορολογία περί στρατιωτικοποίησης και αποστρατιωτικοποίησης των νησιών.
Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα
Τρίτον, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο υπουργείο Εξωτερικών είναι ότι η προ εβδομάδος τηλεφωνική συνομιλία του κ. Γεραπετρίτη με τον ομόλογό του Χακάν Φιντάν «πήγε καλά» και όντως ανοίγει δρόμους συνεννόησης. Ωστόσο, κανένα πρακτικό βήμα της Άγκυρας, ως τώρα τουλάχιστον, δεν δίνει αξιοπιστία στα λεγόμενα του κ. Φιντάν. Είναι περίεργο ότι ο Γεραπετρίτης διέγνωσε χθες «ιστορική ευκαιρία» επίλυσης του Κυπριακού, αν και η Άγκυρα εμμένει στην κυριαρχική ισότητα των δύο κοινοτήτων της Μεγαλονήσου και στη λύση των δύο κρατών. Επιπλέον, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς έχουν παραπέμψει στις ευρωπαϊκές καλένδες τις προτάσεις της Λευκωσίας για πιο ενεργό ρόλο της ΕΕ.
Τέταρτον, η Άγκυρα φημολογείται ότι θα προτείνει στο Βίλνιους, αφενός την επανάληψη των συναντήσεων για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), αφετέρου την αναβάθμιση των διερευνητικών συνομιλιών σε επίπεδο ανώτερο του υφιστάμενου υπηρεσιακού. Οι προτάσεις αυτές, όμως, δεν είναι καινούργιες! Προ 20ημέρου ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ ζήτησε από τον υπηρεσιακό υπουργό Εθνικής Άμυνας Αλκιβιάδη Στεφανή (ο οποίος, φυσικά, “δεν τσίμπησε”) την πραγματοποίηση νέου γύρου για τα ΜΟΕ στην Άγκυρα. Ο Γκιουλέρ δεν διευκρίνισε γιατί δεν αρκούν τα ΜΟΕ του μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ του 1988 και τα πρόσθετα της περιόδου 2006-2008.
Η δε πρόταση για αναβαθμισμένες διερευνητικές επαφές κατατέθηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 2021, από τον τότε υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, χωρίς να δικαιολογήσει πώς θα διατηρηθεί ο άτυπος χαρακτήρας τους, υπό την προεδρία ανώτερων αξιωματούχων. Είναι δυνατόν η κυβέρνηση Μητσοτάκη να πέσει στην παγίδα που η ίδια απέφυγε προ διετίας; Παράλληλα, η άλλη εκδοχή πιθανών εξελίξεων φέρει τις δύο κυβερνήσεις να αποφασίζουν, μέσω των υπουργών Γεραπετρίτη και Φιντάν, την ακριβή ατζέντα διαλόγου μετά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τον Σεπτέμβριο.
Τάρκας Αλέξανδρος
Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του μηνιαίου περιοδικού «Άμυνα και
Διπλωματία» και αρθρογράφος στην εφημερίδα «Δημοκρατία». Επικεφαλής της
“Expansion”, μιας ελληνικής εταιρίας με εξειδίκευση σε συμβάσεις των
κλάδων άμυνας και ασφάλειας, καθώς και σε εκτιμήσεις επιχειρηματικού
ρίσκου και ελέγχους due diligence στις χώρες της ΝΑ Μεσογείου σε
συνεργασία με κορυφαία συμβουλευτική εταιρία των ΗΠΑ. Έχει εργαστεί ως
σύμβουλος στο υπουργείο Εξωτερικών και ως συνεργάτης μελών του
Κοινοβουλίου. Είναι συγγραφέας τριών βιβλίων για τα Βαλκάνια και
ολοκληρώνει ένα νέο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό.
05/07/2023
https://slpress.gr/author/a.tarkas
Κάθε φορά που πραγματοποιείται μια συνάντηση αξιωματούχων της Ελλάδος και της Τουρκίας, χωρίς προετοιμασία και στόχευση από ελλαδικής πλευράς, στην Κύπρο υπάρχει ανησυχία. Κι αυτό γιατί υπάρχει μια τάση στην Αθήνα, η οποία αφελώς θεωρεί πως μπορούν να γίνουν βήματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παρακάμπτοντας το μείζον, που είναι η συνεχιζόμενη κατοχή εδαφών της Κύπρου από την Τουρκία. Το Κυπριακό δεν είναι ελληνοτουρκική διαφορά, ωστόσο, αποτελεί το μόνιμο αγκάθι στις σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών. Είναι το ζήτημα, που είτε το θέλει η αθηναϊκή ελίτ είτε όχι, χωρίζει την Ελλάδα και την Τουρκία. Και στην Αθήνα, αν και έχουν περάσει τα χρόνια, σχεδόν πενήντα από το 1974, οι ενοχές σε σχέση με την Κύπρο δεν μπορούν να εξαφανιστούν. Ενοχές, που μάλλον επιχειρείται να «σκεπαστούν» με κινήσεις υποβάθμισης, παράκαμψης του μείζονος θέματος και με εφαρμογή κοσμοπολίτικων αφηγημάτων.
Η πολυσυζητημένη συνάντηση Μητσοτάκη και Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί στις 11-12 Ιουλίου, στο Βίλνιους της Λιθουανίας, ήταν προγραμματισμένη προ πολλού. Δεν προέκυψε από την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την περασμένη Δευτέρα οι δύο για τα συγχαρητήρια Ερντογάν στον Μητσοτάκη. Πρόκειται για μια συνάντηση στην οποία επενδύουν πολλοί. Οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε., καθώς όλοι αυτοί θεωρούν πως η «πολιτική των σεισμών» μπορεί να έχει συνέχεια και ότι θα υπάρξουν και αποτελέσματα.
Υπενθυμίζεται συναφώς ότι με αμερικανικές ευλογίες συμφωνήθηκε να υπάρξει ένα άτυπο μορατόριουμ αποφυγής εντάσεων μέχρι το τέλος του Αυγούστου. Ο βασικός στόχος είναι η αποφυγή ενεργειών, που προκαλούν εντάσεις, ώστε να διαμορφωθεί ένα «θετικό κλίμα» για τη συνέχεια. Οι ΗΠΑ, βέβαια, βλέπουν πακέτο την περιοχή και εκείνο που συναφώς επιδιώκουν είναι εδραίωση της παρουσίας τους, αλλά πρωτίστως να είναι κυρίαρχοι του παιχνιδιού. Δεν πρόκειται να ασχοληθούν- όπως δεν ασχολήθηκαν άλλωστε ποτέ- με τις λεπτομέρειες των διμερών ή άλλων διαφορών. Η Κύπρος συνδέεται με τον άξονα της Ελλάδος αλλά και του Ισραήλ, που φθάνει μέχρι τα Βαλκάνια ενώ είναι σαφές πως στην μεγάλη εικόνα είναι και τα ενεργειακά. Η Κύπρος έχει αναξιοποίητο ενεργειακό πλούτο ενώ η Ελλάδα φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ενεργειακό κόμβο. Με την Ελλάδα, η αμερικανική προσέγγιση αφορά και το γεγονός ότι ενισχύεται η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη χώρα. Παρουσία που δεν είναι άσχετη προφανώς και με τα όσα διαδραματίζονται και στο Ουκρανικό.
Ενόψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας, όλοι περιμένουν τι θα αποφασίσει ο Ερντογάν για την ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία. Για την ακρίβεια, για να τους του πει τι αποφάσισε, θα πρέπει να προηγηθεί ανατολίτικο παζάρι. Το ίδιο ισχύει και για τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Οι ΗΠΑ, θέλουν στο δυτικό μαντρί την κατοχική Τουρκία και θα προσπαθήσουν παρά τις κακές σχέσεις με την Άγκυρα, να μην την αφήσουν να… φύγει. Το ίδιο και η Ε.Ε., που θέλει να έχει από κοντά την κατοχική δύναμη, για το μεταναστευτικό αλλά και τις εμπορικές σχέσεις με την μεγάλη αγορά της Τουρκίας. Διαχρονικά οι ΗΠΑ και η Ε.Ε., στην προσπάθεια τους να κρατήσουν στις ράγες της δυτικής πολιτικής την Τουρκία, ακολουθούν κατευναστική πολιτική. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, αυτής της προσέγγισης, έχουμε παρακολουθήσει και στο παρελθόν κινήσεις στήριξης των επιδιώξεων της κατοχικής δύναμης σε βάρος της Ελλάδος και της Κύπρου. Γιατί να μην γίνει και τώρα, σε Αιγαίο και Κυπριακό, όταν μάλιστα θέλουν οι δυτικοί να προσεγγίσουν την κατοχική Τουρκία;
Στην Αθήνα προφανώς και γνωρίζουν τις τουρκικές επιδιώξεις. Εκείνο, που φαίνεται ότι δεν γίνεται από όλους αντιληπτή είναι η διαχρονική τακτική της Άγκυρας. Το θέμα είναι πως υπάρχει ένα στρατηγικό έλλειμμα στην ελληνική πλευρά. Δεν διαβάζουν σωστά την τουρκική πολιτική. Είτε δεν μπορούν είτε δεν θέλουν να αναγνωρίσουν ποιες είναι οι τουρκικές επιδιώξεις. Η πραγματικότητα είναι μια. Η Τουρκία δεν κάνει εκπτώσεις από τις στρατηγικές της επιδιώξεις. Οι τουρκικές παράλογες και παράνομες αξιώσεις, βρίσκονται μονίμως στην ατζέντα, η κατοχική δύναμη δεν κάνει πίσω. Κι αυτό γιατί κατά βάθος εκτιμά πως κάποια στιγμή η ελληνική πλευρά, σε Ελλάδα και Κύπρο, θα κάνει πίσω.
Γιατί δεν λύθηκε το Κυπριακό
Για παράδειγμα, το Κυπριακό θα μπορούσε να επιλυθεί με τις τόσες υποχωρήσεις που έχει κάνει η ελληνοκυπριακή πλευρά (αυτή η πολιτική της προσαρμοστικότητας είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο, αλλά δεν είναι της παρούσης). Το Κυπριακό δεν λύθηκε επειδή η Τουρκία τα θέλει όλα. Και αναμένει ότι κάποια στιγμή θα τα εξασφαλίσει. Με τη λογική του «φασούλι, φασούλι γεμίζει το σακούλι». Το ίδιο προφανώς ισχύει και για τα ελληνοτουρκικά. Υπήρξε διαχρονικά πρόθεση και διάθεση από την Αθήνα να βρει λύσεις με την Τουρκία. Γιατί δεν το πέτυχε; Επειδή, όπως ήδη σημειώθηκε, η Τουρκία τα θέλει όλα. Ίσχυσε και ισχύει αυτό που το λέγει και δημόσια ο Ερντογάν, το kazan-kazan (τουρκική μετάφραση του win-win) και εννοεί αυτό που όλοι αντιλαμβανόμαστε. «Δικό μου το 50% και θέλω (μεγάλο) μερίδιο και από το άλλο 50%».
Είναι πλέον ξεκάθαρο πως ο Ερντογάν εφαρμόζει μια αναθεωρητική πολιτική, επιδιώκει αλλαγή συνόρων, αύξηση της επιρροής της Τουρκίας. Αυτός ο σχεδιασμός, τον οποίον παρουσίασε και σε χάρτη, περνά πρωτίστως μέσα από την Ελλάδα και την Κύπρο. Σε όλα αυτά αναζητείται στρατηγική από τον ελληνισμό. Αναζητείται αποτρεπτική απάντηση από ελληνικής πλευράς, που θα καθορίζει πρωτοβουλίες για τα επόμενα βήματα. Αναζητείται σχέδιο και πολιτική, όχι μόνο διαχειριστικού χαρακτήρα. Ο Μητσοτάκης θα συναντηθεί στο Βίλνιους τον Ερντογάν. Θα το συναντήσει για να… καθησυχάσει το θηρίο; Για πόσο καιρό όμως; Και πως θα αποκρουστούν οι πιέσεις, πρωτίστως από ΗΠΑ, για συμφωνία στο Αιγαίο και ένα «συμβιβασμό» στην Κύπρο, που θα καθιστά την Τουρκία κυρίαρχη; Όταν κλείσουν οι προβολείς από τις πρόσφατες εκλογές στην Ελλάδα, θα βρεθούμε μπροστά στην πραγματικότητα για τα εθνικά θέματα.
4.
Ερντογάν: Ο «ιερός πόλεμος» με την Δύση και η βεντέτα με την Γαλλία, ενόψει Βίλνιους.
του Νίκου Μελέτη από το liberal.gr
Στην αντεπίθεση επιχειρεί να περάσει ο Τ. Ερντογάν, προσπαθώντας να βελτιώσει τη διαπραγματευτική θέση του ενόψει Βίλνιους, κατηγορώντας τη Δύση για ισλαμοφοβία και ρατσισμό, ενώ για μια ακόμη φορά στρέφεται ευθέως κατά της Γαλλίας, καθώς γνωρίζει ότι πολλές αντιστάσεις που αντιμετωπίζει ο ίδιος και η Τουρκία στη σχέση τους με την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ εκπορεύονται από το Παρίσι και τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν.
Με αφορμή τα βίαια επεισόδια στη Γαλλία, το κάψιμο του κορανίου στη Σουηδία, αλλά και τα ναυάγια με θύματα μετανάστες στη Μεσόγειο (κάνοντας ειδική αναφορά σε αυτό σε διεθνή ύδατα ανοικτά της Πύλου) ο κ. Ερντογάν επιχειρεί να πάρει την εκδίκηση του για την αυστηρή κριτική την οποία δέχονταν και πριν τις εκλογές από δυτικά ΜΜΕ και κυβερνήσεις για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου και των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων στη χώρα του. Και έτσι να εμφανισθεί τιμητής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συγχρόνως προστάτης των μουσουλμάνων και καταπιεσμένων όλου του κόσμου ακόμη και των μουσουλμάνων που ζουν στην Ε.Ε…
«…όλα αυτά είναι σημάδι ότι η αποικιοκρατική, αλαζονική και απάνθρωπη αντίληψη που πηγάζει από την πίστη στην ανωτερότητα του λευκού ανθρώπου εξακολουθεί να υπάρχει. Τα γεγονότα που ξεκίνησαν στη Γαλλία και λίγο αργότερα επεκτάθηκαν σε άλλες χώρες έχουν τις ρίζες τους στην κοινωνική αρχιτεκτονική που έχει δημιουργήσει αυτή η αντίληψη. Σε χώρες γνωστές για το αποικιακό τους παρελθόν, ο πολιτισμικός ρατσισμός έχει μετατραπεί σε θεσμικό ρατσισμό…» δήλωσε ο κ.Ερντογαν μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου προσθέτοντας ότι «όσοι σπέρνουν ανέμους, θερίζουν θύελλες».
Στρεφόμενος και εναντίον της Σουηδίας ο κ. Ερντογαν προειδοποίησε ότι «δεχόμαστε εκβιασμούς ούτε απειλές, αν δεν τηρήσουν όσα μας έχουν υποσχεθεί για την καταπολέμηση των τρομοκρατικών οργανώσεων, τότε δεν υποχωρούμε…Όλοι πρέπει να αποδεχτούν ότι η φιλία της Τουρκίας δεν μπορεί να κερδηθεί με την υποστήριξη της τρομοκρατίας, ανοίγοντας χώρο στους τρομοκράτες», ήταν το μήνυμα του Τ. Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος μάλιστα για να νομιμοποιήσει τις παρεμβάσεις του αυτές δήλωσε ότι η Τουρκία «έχει 7 εκατομμύρια πολίτες της στο εξωτερικό, η υπόθεση της εχθρότητας εναντίον των Τούρκων και των μουσουλμάνων, εκτός από θέμα εξωτερικής πολιτικής, είναι και ζήτημα εθνικής μας ασφάλειας».
Ενόψει Βίλνιους που αναμένεται να κορυφωθούν οι πιέσεις για την άρση του βέτο που έχει θέσει ο Τούρκος πρόεδρος στην ένταξη της Σουηδίας, θεωρεί ότι περνώντας στην αντεπίθεση θα διευκολύνει τη θέση του και θα μετατοπίσει τη συζήτηση από τη γεωπολιτική σημασία των επιλογών στο ΝΑΤΟ ειδικά την περίοδο της κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης με τη Ρωσία, αλλά και το που τελικά τοποθετείται η Τουρκία σε αυτή τη σύγκρουση, στην κουβέντα για την ισλαμοφοβία, τον ρατσισμό, την αντιμετώπιση αυτού που ο ίδιος θεωρεί τρομοκρατία που θα θέτει ως όρους για να αλλάξει τη στάση του στο θέμα της Σουηδίας.
Ειδικά με τη Γαλλία ο κ. Ερντογάν βρίσκει την ευκαιρία με αφορμή τα επεισόδια που σημειώθηκαν μετά τη δολοφονία από αστυνομικούς νεαρού στα περίχωρα της γαλλικής πρωτεύουσας, να στραφεί εναντίον της χώρας και του ηγέτη της που θεωρεί ότι του προκαλεί τα περισσότερα προβλήματα στην Ε.Ε. αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Γάλλος πρόεδρος Μ.Μακρόν είναι συχνός επικριτής της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία, έχει υποστηρίξει την Αρμενική υπόθεση, και είναι ιδιαίτερα απρόθυμος για ανάπτυξη στενών και σε προσωπικό επίπεδο δεσμών με τον πρόεδρο Ερντογάν. Σε επίπεδο Ε.Ε. η Γαλλία παραμένει από τις πιο επιφυλακτικές χώρες ώστε να δοθεί σχεδόν άνευ όρων η προώθηση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, ενώ προκαλεί δυσανεξία η στενή πολιτική και αμυντική σχέση που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια μεταξύ των Παρισίων και της Αθήνας και της Λευκωσίας.
Η στρατηγική επιλογή του προέδρου Μακρόν για «επιστροφή» της Γαλλίας και ενίσχυση της παρουσίας της στην Ανατολική Μεσόγειο, με την υπογραφή Αμυντικής Συμφωνίας με την Ελλάδα (που περιλαμβάνει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής), αλλά και με την Κύπρο στο πλαίσιο της οποίας ελλιμενίζονται πλοία του γαλλικού Στόλου μεταξύ αυτών και το αεροπλανοφόρο Σαρλ ντε Γκωλ στη Λεμεσό, είναι κινήσεις που έχουν ενοχλήσει την Άγκυρα. Πολύ περισσότερο όταν η Γαλλία έχει στρατηγικά συμφέροντα και στον Λίβανο, έχει αναπτύξει στενή στρατηγική σχέση με την Αίγυπτο έχει καταδικάσει την τουρκική παρέμβαση στη Λιβύη και το πιο σημαντικό, έχει αποδοκιμάσει δημοσίως το Τουρκολυβικό Μνημόνιο.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν προσέρχεται με
κακές διαθέσεις στο Βίλνιους. Το μεγάλο ερώτημα είναι πλέον πόση ανοχή
μπορεί να επιδείξει η Δύση στους εκβιασμούς και απειλές του…
5-7-2023
https://ardin-rixi.gr/archives/251277