Γιατί στη Γαλλία;
Γιατί στη Γαλλία;
του Δημήτρη Μακροδημόπουλου
Με αφορμή τη δολοφονία του 17χρονου Ναέλ, αλγερινής καταγωγής, από αστυνομικό στη Γαλλία, εύλογα τίθεται ξανά το ερώτημα: Γιατί πάντα στη Γαλλία και όχι αλλού, όπως στη χώρα μας, όπου υφίστανται και εκεί εγκλήματα “τάξεως”, οι αντιδράσεις υπολείπονται παρασάγγας των εκρήξεων στα όρια της εξέγερσης στη Γαλλία;
Η Γαλλία υπήρξε αποικιακή αυτοκρατορία. Τι σημαίνει αυτό; «Η Γαλλία, μας λέει ο Ενζο Τραβέρσο, διαπλάστηκε μέσα από εκατό και πάνω χρόνια μεταναστεύσεων, να γιατί αυτός ο βίαιος αντιμεταναστευτικός λόγος είναι ουτοπικός στην κυριολεξία! Είναι αδύνατο να γυρίσουμε πίσω και η αντιδραστική αγόρευση υπέρ των “γνήσιων” γάλλων με τη δυσπιστία της απέναντι στους απογόνους των μεταναστών, προϋποθέτει και εξιδανικεύει μια Γαλλία που δεν υπάρχει, που έχει πάψει να υπάρχει εδώ και ενάμισι αιώνα και στην οποία, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, θα ήταν αδύνατο να επιστρέψουμε. Όχι μόνο είναι αδύνατο να επιστρέψουμε πίσω αλλά, έστω ότι ήταν εφικτό, θα αποτελούσε τότε καταστροφή για τη χώρα, πηγή οπισθοδρόμησης, απομόνωσης και γενικής πτώχευσης».
Ο Ζεράρ Νουαρέλ, ο κυριότερος γάλλος ιστορικός της μεταναστευτικής εισροής, επισημαίνει ότι πριν έναν αιώνα η Γαλλία έχει γνωρίσει και αντι – ιταλικά πογκρόμ. Τα ονόματα με ιταλική, πολωνική ή ισπανική καταγωγή έχουν τώρα πια ενσωματωθεί στον κατάλογο των γαλλικών επωνύμων, όμως ένα αραβικό ή αφρικάνικο επώνυμο εξακολουθεί να θεωρείται ξένο ακόμα και μετά από τέσσερις γενιές. Είναι η διαφορά της θρησκείας και η διαφορά της κουλτούρας που δεν επιτρέπει την πολιτισμική αφομοίωση, κυρίως όμως είναι η αποικιοκρατία που θεωρεί τους μετανάστες από τις αποικίες πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Πως δημιουργήθηκε αυτή η αντίληψη κατωτερότητας του μετααποικιακού μετανάστη στη γαλλική κοινωνία; «Στη Γαλλία, μας λέει πάλι ο Ένζο Τραβέρσο, η προσπάθεια της εκκοσμίκευσης, δηλαδή της χειραφέτησης έναντι της θρησκείας, μπλέκεται με την ιστορία της αποικιοκρατίας, καθώς η Τρίτη Δημοκρατία (1870 – 1940) μαχόταν υπέρ της εκκοσμίκευσης την ίδια στιγμή που οικοδομούσε την αποικιακή της αυτοκρατορία. Αυτό σημαίνει ότι, επί Τρίτης Δημοκρατίας, ο πολίτης αντιπαρατίθεται στον ιθαγενή, που δεν διαθέτει τα ίδια δικαιώματα. Με άλλα λόγια, η Δημοκρατία γεννήθηκε όχι μόνο πολεμώντας ενάντια σε εσωτερικούς εχθρούς (εκκλησία κ.α.) αλλά καθορίζοντας και νομικά σύνορα και πολιτικές ιεραρχίες απέναντι στους αποικισμένους υπηκόους της. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Τρίτη Δημοκρατία υποστήριζε την εκκοσμίκευση για να κατανικήσει μια σειρά από αντιδραστικές απειλές, ενώ σήμερα τη χρησιμοποιεί σαν όπλο αποκλεισμού απέναντι σε μειονότητες, τα δικαιώματα των οποίων αρνείται». Γιαυτό η αποικιακή μήτρα προσφέρει την πολιτισμική βάση που δικαιολογεί την περιθωριοποίηση των μεταναστών του Μαγκρέμπ και οξύνεται περαιτέρω από την οικονομική και κοινωνική κρίση.
Τι έπραξε η Γαλλία για να γεφυρώσει το χάσμα με μετανάστες του Μαγρέμπ που “κουβάλησε” στη χώρα για να καλύψουν τις ελλείψεις του εργατικού δυναμικού στην ανασυγκρότηση της χώρας μετά τον πόλεμο; Κατασκεύασε κοινωνικά, εθνοτικά γκέτο και θρησκευτικά γκέτο στα προάστια. Τα γκέτο μας θυμίζουν το ιστορικό προηγούμενο με τους Εβραίους και τον Μισέλ Βιβιορκά, Γάλλο κοινωνιολόγο, που έγραφε ότι το μίσος για τους Εβραίους “πήγαζε από μια λογική του γκέτο, ένα συνδυασμό κοινωνικού αποκλεισμού και ρατσιστικών διακρίσεων” που ενισχύονταν από “ένα βαθύ αίσθημα περιθωριοποίησης και εγκλεισμού σε μια υποβαθμισμένη περιοχή”. Η κατάσταση των μετααποικιακών μεταναστών είναι τέτοια ώστε, σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Δημογραφικών Μελετών και του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής και Οικονομικών Μελετών, η δεύτερη γενιά νιώθει λιγότερο ενσωματωμένη από την πρώτη, πράγμα που αποτελεί αντιστροφή μιας ιστορικής τάσης, κάτι το πρωτοφανές. Διότι η πρώτη γενιά είχε εργασία αφού γιαυτό τους μετέφεραν στη Γαλλία ενώ η δεύτερη γενιά βουλιάζει στην ανεργία και ζει στο περιθώριο.
Βέβαια, οι αντιδράσεις δεν κλιμακώθηκαν από τη μια μέρα στην άλλη για να φθάσουν στο σημερινό σημείο. Είναι αποτέλεσμα σαράντα χρόνων απώθησης του αποικιακού ζητήματος στη Γαλλία. Το 1983 η «Πορεία για την ισότητα και ενάντια στο ρατσισμό» ή αλλιώς «Πορεία των Μπερ», από τη λα'ι'κή ονομασία για τους Γάλλους αραβικής καταγωγής, αποτέλεσε την πρώτη μαζική και αυτο-οργανωμένη δημόσια εκδήλωση της δεύτερης γενιάς των αράβων και αφρικανών μεταναστών. Ωστόσο, ο αντιρατσιστικός αγώνας ξέφυγε γρήγορα από τα χέρια των ίδιων των μεταναστών για να ελεγχθεί από θεσμικές και “λευκές” δυνάμεις κοντά στα παραδοσιακά κόμματα.
Το πρόβλημα θα πρέπει να το δούμε και σε ένα γενικότερο πλαίσιο λειτουργίας του καπιταλισμού. Η ύπαρξη εφεδρικού στρατού ανέργων για να συμπιέζει τα ημερομίσθια των εργαζόμενων και να είναι διαθέσιμος για τις επεκτάσεις του κεφαλαίου οποτεδήποτε το αποφασίσει, αποτελεί πρωταρχική ανάγκη του καπιταλισμού. Μάλιστα αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμά του η αξιοποίηση του χρώματος, του φύλου και της φυλής για φθηνότερη εργασία που προέρχεται κυρίως από τις τάξεις του εφεδρικού στρατού. Αυτό συμβαίνει σε ολόκληρη την Ευρώπη, κατ’ εξοχήν όμως στη Γαλλία λόγω των μετααποικιακών μεταναστών των γαλλικών αποικιών του Μαγρέμπ. Γιαυτό δεν επιδιώχθηκε, ούτε πρόκειται να επιδιωχθεί η ενσωμάτωσή τους και η κατάσταση θα διαιωνίζεται.
Όμως υπάρχουν και άλλοι λόγοι που ερμηνεύουν τις αντιδράσεις. Η Γαλλική ιστορία μετά το 1789 βρίθει τον 19ο αιώνα από επαναστατικές εξεγέρσεις (1831, 1833, 1848) με αποκορύφωμα την Παρισινή Κομμούνα του 1871. Ούτε πρέπει να ξεχνάμε ότι οι στρατιές του Ναπολέοντα ήταν αυτές που προώθησαν απανταχού της Ευρώπης τον εκδημοκρατισμό αμβλύνοντας τις διαφορετικότητες. Γιαυτό και οι κοινωνικές αντιδράσεις των Γάλλων είναι συνεχείς, τα Κίτρινα Γιλέκα επί Μακρόν, οι ολονύκτιες καθιστικές συγκεντρώσεις επί Ολάντ, οι αντιδράσεις επί Σαρκοζί, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πληθώρα άλλων. Η δεύτερη και η τρίτη γενιά των βορειοαφρικανών μεταναστών διαμορφώνεται μέσα σε αυτή την επαναστατική αντίληψη. Θα λέγαμε πως αυτονόητα πλέον αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία με τα Κίτρινα Γιλέκα και ό,τι προηγήθηκε.
Απέναντι σε όλα αυτά ο πρόεδρος Μακρόν. Με ένα εκλογικό σύστημα που του επέτρεψε μόλις με ένα 24% στον πρώτο γύρο το 2017 και 28% στον πρώτο γύρο το 2022, να κερδίσει ένα δημοψήφισμα στον δεύτερο, πατώντας πάνω στο φόβο που προκαλούσε το Εθνικό Μέτωπο, αναδείχθηκε πρόεδρος, ως το “μη χείρον”! Ούτε δεξιός ούτε αριστερός είναι το σημείο μηδέν της ιδεολογίας.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
1.
Συνοικίες, “κίτρινα γιλέκα”, κορωνοϊός… δεν μαθαίνουμε από καμία κρίση
“Αυτό που είναι καταστροφικό δεν είναι τόσο οι σημερινές ταραχές ή ακόμη και η γενική κατάσταση των οικισμών, αλλά η αδράνεια των κυβερνήσεων τα τελευταία σαράντα χρόνια σε αυτό το ζήτημα, παρά το γεγονός ότι είναι απολύτως γνωστό”. BERTRAND GUAY / AFP
Ένα κύμα ταραχών στις γειτονιές συγκλονίζει σήμερα τη χώρα. Σχολιαστές και πολιτικοί φοβούνται μια γενικευμένη ανάφλεξη. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή. Αλλά αν θέλουμε να κάνουμε τη σωστή διάγνωση, πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι πραγματικά καταστροφικό.
Αυτό που είναι καταστροφικό δεν είναι τόσο οι σημερινές ταραχές, ούτε καν η γενική κατάσταση των οικισμών, αλλά η αδράνεια των κυβερνήσεων τα τελευταία σαράντα χρόνια σε ένα θέμα, που είναι απόλυτα γνωστό. Παρ’ όλες τις προειδοποιήσεις, κανένα μάθημα δεν έχει διδαχθεί, καμία αλλαγή δεν έχει γίνει, καμία νέα ώθηση δεν έχει δοθεί. Το πνευματικό λογισμικό και οι κακές πρακτικές που προκάλεσαν τις κρίσεις έχουν παραμείνει ανέπαφες. Και μπορούμε ήδη να στοιχηματίσουμε ότι παρά τις σημερινές ταραχές, τίποτα δεν θα γίνει και όλα θα συνεχίσουν με τον ίδιο τρόπο.
Οι πρώτες ταραχές μεγάλής κλίμακας έγιναν στο Vaulx-en-Velin… το 1979! Δύο χρόνια αργότερα, ήταν το “καυτό καλοκαίρι” στις Minguettes με τα “ροντέο της οργής”. Στη συνέχεια, η Mantes-la-Jolie το 1991. Το 1993, η NTM τραγούδησε το «Τι περιμένουμε για να βάλουμε φωτιά;» (“Qu’est-ce qu’on attend pour foutre le feu?) Η ταινία Το μίσος (La haine) κυκλοφόρησε το 1995. Δέκα χρόνια αργότερα, οι μεγάλες ταραχές του 2005 αποτέλεσαν ένα συναγερμό αφύπνισης. Για τρεις εβδομάδες, οικισμοί σε όλη τη Γαλλία τυλίχθηκαν στις φλόγες. Για να σταματήσουν, έπρεπε να κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης (που είχε να χρησιμοποιηθεί από τον πόλεμο της Αλγερίας) και να εισαχθεί η απαγόρευση κυκλοφορίας. Εκείνη την εποχή γεννήθηκε ο Nahel, ο θάνατος του οποίου πυροδότησε τις ταραχές του 2023, δεκαοκτώ χρόνια αργότερα. Στη συνέχεια, ήρθε το Villers-le-Bel το 2007. Παρ’ όλα αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια, μπορούμε να δούμε σήμερα ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει. Τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα.
Μετά τις ταραχές του 2005, όλα θα έπρεπε όλα να επανεξεταστούν από την αρχή. Θα ήταν απαραίτητο, για παράδειγμα, να κατασκευαστούν οι περίφημες φυλακές που έλειπαν ήδη από το 2005, τις οποίες είχε υποσχεθεί ο υποψήφιος Εμανουέλ Μακρόν το 2017 και που ακόμη δεν έχουν δει το φως της ημέρας. Αντί να ρίχνουμε αδιακρίτως χρήματα στις “γειτονιές” μέσω της κοινωνικής βοήθειας και της πολεοδομικής πολιτικής, θα έπρεπε, αντίθετα, να είχαμε συγκροτήσει ένα πραγματικό δίκτυο τοπικών δημόσιων υπηρεσιών υψηλής ποιότητας. Και προπαντός θα΄πρεπε να δοθεί τέλος στη μετανάστευση. Είναι προφανές ότι οι ταραχές στις συνοικίες είναι εν μέρει αποτέλεσμα της κακής ενσωμάτωσης των μεταναστών. Κάθε φορά που μια οικογένεια φεύγει από μια γειτονιά, την αντικαθιστά μια καινούργια, πρόσφατα αφιχθείσα στη Γαλλία.
Έτσι όλα πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή, και η γειτονιά δεν αδειάζει ποτέ. Όταν έχεις πρόβλημα με το απόθεμα, ξεκινάς κόβοντας τη ροή. Για το γενικό συμφέρον της χώρας και από σεβασμό προς τους κατοίκους των οικισμών, μετά τις ταραχές του 2005 θα έπρεπε να είχαμε αναστείλει την άφιξη νέων μεταναστών με μικρά προσόντα, ώστε να αφιερώσουμε όλους τους πόρους και την προσοχή μας στους ανθρώπους που ήδη ζουν στους οικισμούς. Αυτό θα μείωνε την πίεση στις θέσεις εργασίας, στους μισθούς, στην πρόσβαση στη στέγαση και τις δημόσιες υπηρεσίες (τις οποίες η μετανάστευση θέτει υπό μεγάλη πίεση). Θα μπορούσαμε να διευκολύνουμε την κοινωνικοπολιτιστική τους ένταξη, να μειώσουμε τον κοινοτισμό και να μειώσουμε σταδιακά τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν σε οικισμούς. Αν η μετανάστευση είχε σταματήσει το 2005, δεν θα υπήρχαν σήμερα ταραχές.
Αντ’ αυτού, βλέπουμε τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά. Τα ίδια γεγονότα, τα ίδια σενάρια, τα ίδια μέρη εμφανίζονται ξανά και ξανά. Το 2005, ο Σαρκοζί έβριζε τα “ρεμάλια”, το 2020 γινόταν λόγος για “αποθηριοποίηση “, και το 2023 υπάρχει διαμάχη για τον “απο-πολιτισμό”. Πίσω από τους μεταβαλλόμενους όρους των μέσων ενημέρωσης, τα ίδια προβλήματα παραμένουν. Οι ίδιες αντιπαραθέσεις επαναλαμβάνονται, με όλους τους ρόλους να έχουν προ-διανεμηθεί και να είναι γνωστοί εκ των προτέρων. Κανένα συνολικό όραμα δεν αναδύεται και η δημόσια συζήτηση μοιάζει με χρυσόψαρο που περιφέρεται στη γυάλα του με μια ψευδαίσθηση καινοτομίας χάρη στην παντελή απουσία μνήμης.
Για να χρησιμοποιήσω μια ιατρική έκφραση: «το σοβαρό δεν είναι η ασθένεια, αλλά η αποτυχία της θεραπείας της». Όλες οι χώρες βιώνουν δυσκολίες και κρίσεις. Είναι η ίδια η κίνηση της ιστορίας. Αυτό που φαίνεται να είναι ιδιαίτερο για τη Γαλλία σήμερα, και το οποίο είναι πραγματικά πολύ ανησυχητικό, είναι η έλλειψη αντίδρασης στην κρίση.
Επομένως, η πολιτική τάξη κάνει λάθος όταν πιστεύει ότι το κλειδί του προβλήματος των οικιστικών περιοχών βρίσκεται στις ίδιες τις περιοχές. Η NUPES (του Μελανσόν) θα υιοθετήσει μια μίζερη κοινωνική άποψη και θα μιλήσει για φτώχεια και “συστημικό ρατσισμό”. Ο Éric Zemmour θα μιλήσει για “γαλλοφοβία” ή για τη σύγκρουση των πολιτισμών. Ο καθένας στο δικό του ρόλο. Αλλά η αλήθεια είναι ότι το βασικό ερώτημα δεν είναι τόσο το “Γιατί οι οικισμοί καίγονται;” όσο το “Γιατί δεν μπορέσαμε να λύσουμε το πρόβλημα εδώ και σαράντα χρόνια;”. Το πραγματικό πρόβλημα δεν βρίσκεται στους οικισμούς, αλλά σε εμάς. Και όσο αποτυγχάνουμε να επιτύχουμε τη δική μας πνευματική και ηθική ανασυγκρότηση, το πρόβλημα των οικισμών θα επιμένει και θα επιδεινώνεται.
Η ίδια αδράνεια παρατηρείται σε όλες τις περιοχές και σε όλα τα θέματα. Η κρίση του Covid αποκάλυψε την απαρχαιωμένη κατάσταση του συστήματος υγείας. Και όμως, αν μας χτυπούσε μια νέα πανδημία, θα βρισκόμασταν στην ίδια κατάσταση εξαθλίωσης και αποδιοργάνωσης όπως το 2020. Οι περικοπές του προϋπολογισμού και η μείωση των κλινών συνεχίστηκαν. Το νοσοκομείο δεν έχει απογραφειοκρατικοποιηθεί. Η έκτακτη ανάγκη του Covid είχε απελευθερώσει τους υγειονομικούς από τη διοικητική τυραννία. Όμως η ελευθερία που τους επέτρεψε να ανακαλύψουν ξανά το νόημα της δουλειάς τους χάθηκε μόλις πέρασε η επιδημία.
Τα ίδια έγιναν και για τα Κίτρινα Γιλέκα. Ωστόσο, ο Εμμανουέλ Μακρόν φοβήθηκε πραγματικά. Ένας εκπρόσωπος της Medef (Συνδικάτο των επιχειρηματιών) του είχε μάλιστα τηλεφωνήσει για να του πει: “Τώρα, τα δίνεις όλα”. Και πράγματι, ο πρόεδρος είχε βγάλει το μπλοκ επιταγών του, αλλά σε καμία περίπτωση δεν σκέφτηκε να αντιμετωπίσει τη ρίζα του προβλήματος.
Γιατί αυτή η καθολική αδράνεια; Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει η πνευματική και ηθική κατάρρευση της γαλλικής πολιτικής τάξης και των μέσων ενημέρωσης. Η παντελής απουσία πολιτικού θάρρους, η έλλειψη γενικών γνώσεων και ιστορικών αναφορών και η ανικανότητα πραγματοποίησης μιας σφαιρικής διάγνωσης χαρακτηρίζουν τις σημερινές γαλλικές ελίτ (παρά τις λίγες έντιμες εξαιρέσεις). Κυριαρχούν η αγραμματοσύνη και η αδράνεια. Στη Γαλλία, οι ηγέτες έχουν υιοθετήσει ως μότο τους τη φόρμουλα του Henri Queuille: “δεν υπάρχει πρόβλημα που η απουσία λύσης να μην καταλήγει να το λύνει”.
Δεύτερον, αυτή η πολιτική τάξη έχει κάνει μια θεμελιώδη επιλογή: τον νεοφιλελευθερισμό. Όπως πολύ καλά περιγράφει ο Stéphane Rozes στο βιβλίο του “Χάος”, ο νεοφιλελευθερισμός στοχεύει να αντικαταστήσει τη διοίκηση των πραγμάτων με τη διοίκηση των Ανθρώπων. Ιδεωδώς, οι διαδικασίες και οι αγορές θα πρέπει να αντικαταστήσουν την πολιτική δράση. Αλλά οι αγορές και οι διαδικασίες δεν μπορούν να λύσουν προβλήματα ιστορικών διαστάσεων, όπως οι πανδημίες, η τρομοκρατία ή οι αστικές πυρκαγιές. Μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις, μόνο η πολιτική μπορεί να θριαμβεύσει. Όμως στη Γαλλία, οι πολιτικοί –οι ίδιοι που κάποτε ήταν υπεύθυνοι για την πολιτική– έχουν παραμελήσει και εγκαταλείψει την πολιτική. Όλα αυτά τροφοδοτούν μια κουλτούρα του “ου μπλέξεις”, όπου ο καθένας παραιτείται από τις ευθύνες του.
Τέλος, η Γαλλία έχει δημιουργήσει ένα μοναδικό αλλά σπάνια αναλυόμενο κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Η Γαλλία είναι η πιο νεοφιλελεύθερη χώρα στον κόσμο. Η αποβιομηχάνιση υπήρξε μαζική. Η κατανάλωση έχει αντικαταστήσει την παραγωγή. Έχει γίνει αποδεκτό ένα υψηλό επίπεδο ανεργίας, ιδιαίτερα στις συνοικίες και στις περιφέρειες της Γαλλίας. Αλλά οι συνέπειες αυτής της νεοφιλελεύθερης επιλογής αντισταθμίζονται από τις υπέρογκες κοινωνικές δαπάνες (οι οποίες τροφοδοτούν την κατανάλωση και είναι επομένως απαραίτητες για την ισορροπία του συστήματος). Με κάθε νέα κρίση (Κίτρινα Γιλέκα, Covid, Συνοικίεςs…), τίποτα δεν αλλάζει, αλλά το βιβλιάριο επιταγών βγαίνει για να εξαγοράσει μια επισφαλή κοινωνική ειρήνη. Όλα αυτά έχουν εξηγηθεί καλά από τον Marcel Gauchet (με το όνομα “σιρακο-μιτερανισμός”), από τον Jean-Michel Quatrepoint (με το όνομα “αριστερο-φιλελευθερισμός “) ή από τον Pierre Vermeren. Υπάρχει συναίνεση για το σύστημα αυτό μεταξύ των Γάλλων πολιτικών, και κανείς δεν τολμά να αμφισβητήσει οποιαδήποτε πτυχή του, από φόβο μήπως δει τον χάρτινο πύργο να καταρρέει. Ακόμη και αν το τίμημα που πρέπει να καταβληθεί για την επιβίωση του συστήματος πρέπει να είναι, μεταξύ άλλων, η περιοδική ανάφλεξη των οικισμών…
Figaro 30/06/2023
https://ardin-rixi.gr/archives/251248
Κορνήλιος Καστοριάδης
2.
Το βαρύ προνόμιο της Δύσης
Υπάρχει κάτι το οποίο αποτελεί την ιδιομορφία, τη μοναδικότητα και το βαρύ προνόμιο της Δύσης: πρόκειται γι’ αυτή την κοινωνικο-ιστορική αλληλουχία που ξεκινά στην αρχαία Ελλάδα και αρχίζει ξανά, από το 11ο αιώνα και μετά, στη δυτική Ευρώπη. Αυτή είναι η μόνη στην οποία βλέπουμε να προβάλει ένα πρόταγμα ελευθερίας, ατομικής και συλλογικής αυτονομίας, κριτικής και αυτοκριτικής.
H πιο εντυπωσιακή επιβεβαίωση αυτού είναι ακριβώς ο λόγος ο οποίος καταγγέλλει τη Δύση. Διότι στη Δύση έχουμε τη δυνατότητα (τουλάχιστον ορισμένοι από εμάς) να καταγγέλλουμε τον ολοκληρωτισμό, την αποικιοκρατία, το δουλεμπόριο των Μαύρων, την εξόντωση των Ινδιάνων στην Αμερική.
Όμως, δεν έχω δει τους απογόνους των Αζτέκων, των Ινδών ή των Κινέζων να κάνουν μια ανάλογη αυτοκριτική. Απεναντίας, βλέπω ότι ακόμη και σήμερα οι Ιάπωνες αρνούνται τις θηριωδίες που διέπραξαν κατά το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τις πταίει
Οι Άραβες καταγγέλλουν συνεχώς ότι για όλα τα κακά που τους ταλαιπωρούν εξαθλίωση, έλλειψη δημοκρατίας, διακοπή της εξέλιξης του πολιτισμού τους κ.λπ. ευθύνεται η αποικιοκρατία την οποία υπέστησαν από τους Ευρωπαίους.
Ωστόσο, η αποικιοκρατία σε αρκετές αραβικές χώρες διήρκεσε στη χειρότερη περίπτωση 130 χρόνια (αυτό συνέβη στην Αλγερία, 1830-1962). Όμως οι ίδιοι αυτοί Άραβες, πριν από την αποικιοκρατία των Ευρωπαίων, είχαν υποστεί για 5 αιώνες το ζυγό των Τούρκων. H τουρκική κυριαρχία στην εγγύς και τη Μέση Ανατολή αρχίζει τον 15ο αιώνα και τελειώνει το 1918. Αλλά οι Άραβες και οι Τούρκοι κατακτητές τους, που ήταν ομόθρησκοί μουσουλμάνοι, δεν μιλούν ποτέ για την κυριαρχία αυτή.
Πάντως, η εξέλιξη της αραβικής κουλτούρας σταμάτησε το 11ο με 12ο αιώνα, δηλαδή οκτώ αιώνες πριν καν να μπορεί να γίνει λόγος για την κατακτητική επέκταση της Δύσης.
Εξάλλου και αυτή η ίδια η αραβική κουλτούρα βασίστηκε στις κατακτήσεις, την εξόντωση και τη λίγο έως πολύ βίαια επιβολή της ισλαμικής θρησκείας στους κατακτημένους πληθυσμούς. Στην Αίγυπτο το 550 μ.X. δεν υπήρχαν Άραβες, όπως δεν υπήρχαν Άραβες, τότε, στη Λιβύη, στην Αλγερία, στο Μαρόκο, στο Ιράκ. Οι Άραβες που βρίσκονται τώρα εκεί είναι απόγονοι των κατακτητών που κυρίευσαν αυτές τις χώρες και που επέβαλαν, με ή χωρίς βία, στους τοπικούς πληθυσμούς τη δική τους θρησκεία. Δεν βλέπω όμως να γίνεται καμία κριτική αυτών των γεγονότων μέσα στο χώρο του αραβικού κόσμου.
Κατά τον ίδιο τρόπο μιλάμε, βεβαίως, για το δουλεμπόριο των Μαύρων από τους Ευρωπαίους (16ος αιώνας και εντεύθεν), αλλά δεν μιλάμε ποτέ για το γεγονός ότι το δουλεμπόριο και η συστηματική υποδούλωση των Μαύρων στην Αφρική τα εγκαινίασαν Άραβες έμποροι (11ος-12ος αιώνας και εντεύθεν), με τη συνενοχή-συμμετοχή, όπως πάντα, βασιλιάδων και φυλάρχων. Επίσης, δεν μιλάμε για το γεγονός ότι η δουλεία δεν καταργήθηκε αυθόρμητα σε καμία ισλαμική χώρα και ότι σε κάποιες από αυτές η δουλεία ισχύει ακόμη και σήμερα.
Δεν θέλω να πω με κανέναν τρόπο ότι όλα αυτά απαλείφουν τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Δυτικοί. Λέω μόνον ότι η ιδιαιτερότητα του δυτικού πολιτισμού έγκειται ακριβώς στην ικανότητά του για αυτο-αμφισβήτηση και αυτοκριτική.
Στην ιστορία της Δύσης, όπως
και σε όλες τις άλλες ιστορίες, υπάρχουν θηριωδίες και φρικαλεότητες.
Αλλά, όμως, μόνον η Δύση δημιούργησε την ικανότητα για εσωτερική
αμφισβήτηση των ίδιων των θεσμών και των ιδεών της εν ονόματι της
λογικής συζήτησης μεταξύ των ανθρώπων, η οποία παραμένει ανοιχτή στο
διηνεκές και δεν αναγνωρίζει έσχατο δόγμα.
https://ardin-rixi.gr/archives/251239
3.
Γαλλικό σχολείο και Ισλάμ
Στη Γαλλία, τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, απελευθερώθηκε ο δημόσιος λόγος.
Κανείς δεν ξέρει αν αυτή η αιφνίδια ρήξη της πολυετούς σιωπής θα διαρκέσει και τι αντίκτυπο θα έχει στο εσωτερικό και στις διεθνείς σχέσεις. Πάντως, φαίνεται να συμφωνούμε όλοι, σχεδόν όλοι, ότι στην Ευρώπη το κοινωνικό σώμα και οι θεσμοί διαβρώνονται όλο και βαθύτερα από την ισλαμική στρατηγική.
Οι παρεμβάσεις των ισλαμιστών γονέων στο σχολείο, η εξαίρεση των παιδιών τους από τους κανονισμούς, ο εκφοβισμός του διδακτικού προσωπικού είναι μέρος της τακτικής για τη μετατροπή του λαϊκού, δημόσιου σχολείου σε κάτι που να μοιάζει με κορανικό. Την ιδέα αυτή μοιράζονται πολλοί φιλήσυχοι μουσουλμάνοι, οι οποίοι θα ήθελαν να προστατεύονται τα παιδιά τους από «την εισβολή και την πολιτιστική αλλοτρίωση» ώστε να αναπτύσσεται «η μουσουλμανική τους προσωπικότητα», όπως υπαγορεύει η Ισλαμική Οργάνωση για την Παιδεία, τις Επιστήμες και τον Πολιτισμό (Isesco).
Με λίγα λόγια, μέχρι σήμερα ζητούσαν από τη Γαλλία να εφαρμόζει την πολιτική των χωρών από τις οποίες προέρχονται: αντί να εντάσσονται στη γαλλική κοινωνία καλούσαν τη γαλλική κοινωνία να ενταχθεί στο ισλάμ.
Η κυβέρνηση Μακρόν-Καστέξ υποσχέθηκε να τερματίσει αυτή τη διεκδίκηση –θα δούμε.
Προς το παρόν, η κατάσταση έχει ως εξής: στο μάθημα της ιστορίας, οι καθηγητές αντιμετωπίζουν ανυπακοή και φασαρίες μέσα και έξω από την τάξη, κυρίως όταν διδάσκουν περί της Ευρώπης του Καρλομάγνου, γέννησης του Ισλάμ, Σταυροφοριών, άλωσης της Κωνσταντινούπολης, αποικιοκρατίας και τα τοιαύτα.
Στο μάθημα της πολιτικής αγωγής, περιορίζονται σε γενικότητες προκειμένου να μη θίξουν τα πολιτικά και θρησκευτικά ήθη των μουσουλμάνων μαθητών, γονέων και ιμάμηδων (οι οποίοι ενημερώνονται με το νι και με το σίγμα για όλα όσα ακούγονται στις σχολικές τάξεις μέσω μαγνητοφωνήσεων με κινητά).
Στα αθλήματα και στη γυμναστική το επίμονο αίτημα είναι να μη συνυπάρχουν τα αγόρια με τα κορίτσια: πολλοί αριστεροί δήμοι έχουν διαφορετικά ωράρια για τα κορίτσια των μουσουλμανικών οικογενειών στις πισίνες.
Στο μάθημα της βιολογίας και των επιστημών, οι καθηγητές δεν τολμούν να παρουσιάσουν την ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου και του Μπινγκ Μπανγκ.
Στο μάθημα της σεξουαλικής αγωγής η αίθουσα αδειάζει: όταν τα παιδιά των μουσουλμάνων μένουν στην τάξη κλείνουν επιδεικτικά τα αυτιά τους.
Το μάθημα της ιστορίας της τέχνης βάλλεται επίσης εξαιτίας της «γυμνότητας» στη ζωγραφική και στη γλυπτική. Και παρότι η μαντίλα απαγορεύεται στο σχολείο, τα κορίτσια έρχονται ως την πύλη κουκουλωμένα και ύστερα καλύπτουν το κεφάλι με τουρμπάνι το οποίο ελάχιστα διαφέρει από τη μαντίλα. Το ζήτημα εμφανίζεται ως ενδυματολογικό.
Τέλος, υπάρχει πίεση για τρόφιμα χαλάλ στις καντίνες και, προσφάτως, για την εισαγωγή του μαθήματος της αραβικής γλώσσας, άρα και την πρόσληψη περισσότερων μουσουλμάνων καθηγητών.
Μπροστά σε όλα τούτα οι καθηγητές ήταν –είναι– μόνοι. Το σύστημα τούς ζητούσε να αυτολογοκρίνονται, να αποφεύγουν τις διαμάχες και να μην πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα.
Πολύ πριν από τους τελευταίους αποκεφαλισμούς, ένας καθηγητής στη Μυλούζ τιμωρήθηκε με τέσσερις μήνες διαθεσιμότητα επειδή μίλησε ευνοϊκά για το Charlie Hebdo· ένας άλλος επειδή διάβασε μια σελίδα από τη Βίβλο.
Η αυτολογοκρισία δεν επαρκεί: μουσουλμάνοι γονείς διαμαρτύρονται επειδή οι καθηγήτριες φορούν φούστα ή επειδή επιπλήττουν τα παιδιά τους· η επίπληξη θεωρείται αντιμουσουλμανική συμπεριφορά.
Γενικά, οι ισλαμικές οικογένειες καλλιεργούν δυσπιστία έναντι του σχολείου, το οποίο, κατά τη γνώμη τους, επιβάλλει βιαίως η γαλλική δημοκρατία.
Τις τελευταίες εβδομάδες πολλοί καθηγητές ομολόγησαν ότι έχουν δεχτεί απειλές κι ότι κάθε μέρα φοβούνται μήπως ξεστομίσουν κάτι που θα προσβάλει τους μουσουλμάνους.
Όμως, ήδη το 2018, σε δημοσκόπηση του ifop, 38% από τους 650 ερωτηθέντες καθηγητές είχαν δηλώσει ότι δέχονται πιέσεις από γονείς και ιμάμηδες. Κανείς δεν τους έδωσε σημασία.
Το πρόβλημα δεν είναι η τρομοκρατία που όσο κι αν επεκταθεί θα έχει λιγοστά θύματα· ούτε πρέπει να παγιδευτούμε σε επιμέρους ζητήματα όπως η ελευθερία του λόγου ή της βλασφημίας. Το πρόβλημα είναι ότι, από το 1995 τουλάχιστον, όταν ο Αλγερινός Χαλέντ Κελκάλ δολοφόνησε ένα μετριοπαθή ιμάμη και τοποθέτησε βόμβες στον προαστιακό σκοτώνοντας οκτώ άτομα, ακόμα και οι μουσουλμάνοι που διαφωνούν με την τρομοκρατία, διαφωνούν ταυτοχρόνως με τους γαλλικούς νόμους: προβάλλουν ένα διαρκές «ναι με αλλά» που χαρακτηρίζει επίσης μεγάλο μέρος της αριστεράς.
Όταν η αστυνομία πυροβόλησε και σκότωσε τον Χαλέντ Καλκάλ, η κοινή γνώμη έριξε το φταίξιμο στην αστυνομία. Κι όμως, αν δει κανείς το βίντεο, ο Καλκάλ κρατούσε όπλο μέχρι το τέλος.
Δεν είναι μόνο η σύμπλευση της αριστεράς με το ισλάμ που έχει κάνει το σχολείο τόσο εύθραυστο· είναι η υποβάθμιση του νομικού πολιτισμού και η διεστραμμένη πρόσληψη του κράτους δικαίου. Πολλοί καθηγητές σιωπούν διότι απλούστατα έχουν αποδεχθεί τον ισλαμικό εξαιρετισμό· φρονούν ότι οφείλουμε στους μουσουλμάνους ειδική μεταχείριση. Αντιμετωπίζουν το ισλάμ ως «διαφορά» και «πολυμορφία»· όχι ως δυστοπική, σεχταριστική, ολοκληρωτική ιδεολογία που εχθρεύεται τη μόρφωση και την ξεριζώνει όπου έχει την ευκαιρία και τα μέσα.
Toν τελευταίο μήνα οι τζιχαντιστές έκλεισαν όλα τα σχολεία στην περιοχή Μόπτι του Μάλι: 750.000 παιδιά έμειναν χωρίς σχολείο.
Στη Γαλλία με τα 2.200 τζαμιών –ο αριθμός τους δεν είναι ακριβής· υπάρχουν πολλά μη δηλωμένα– τους χιλιάδες ιμάμηδες που δεν μιλούν γαλλικά και κηρύσσουν το μίσος, καθώς και το απροσδιόριστο πλήθος νεοφερμένων μεταναστών που βρίσκουν καταφύγιο στις ισλαμικές κοινότητες και στις συμμορίες, ο ρόλος του σχολείου αντί να ενισχυθεί έχει συρρικνωθεί.
Οι διοικήσεις είναι συνυπεύθυνες: παρά τις επαναλαμβανόμενες εκθέσεις, προειδοποιήσεις, μαρτυρίες για τον εξισλαμισμό των συνοικιών και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων, επέδειξαν απροθυμία, ορρωδία ή ανημπόρια.
Αλλά αν δεν επιμείνουμε, έστω με τόση καθυστέρηση, στα κατάλληλα μέτρα, οι αποκεφαλισμοί θα συνεχιστούν: τις τελευταίες εβδομάδες συμφωνήσαμε και σ’ αυτή τη σκοτεινή προφητεία. Πού κρύβονταν τόσο χρόνια όλες αυτές οι φωνές της λογικής;
Αναρωτιέμαι.
Σώτη Τριανταφύλλου
2/11/2020
Πηγή: https://polis24.gr
ΠΑΡΑΠΟΜΕΣ - ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Νίκος Ντάσιος:'Γαλλία: Επανάσταση ή διάλυση;'' (Huffingtonpost.gr/4-7-2023)
''Γαλλία: Σκιές ενός αποικιοκρατικού παρελθόντος''(Αnixneuseis.gr/5-7-2023)