Μετανάστευση και δικαιωματισμός: Οι δύο όψεις της εκμετάλλευσης.
Μετανάστευση και δικαιωματισμός:
Οι δύο όψεις της εκμετάλλευσης.
Πόση σημασία έχει το γεγονός ότι 7.000 μετανάστες κατέκλυσαν ένα νησί 6.000 κατοίκων, την ιταλική Λαμπεντούζα, μέσα σε 36 ώρες;
Πελώρια. Κι αυτό επειδή δείχνει την ισχύ και το εύρος των οργανωτικών δυνατοτήτων που διαθέτουν πλέον τα δίκτυα των διακινητών. Τα έργα και τις ημέρες τους στα μεξικανομερικανικά σύνορα, περιέγραψε πρόσφατα ο Ρόμπερτ Κέννεντυ ο Νεώτερος. Οι εγκέφαλοι των δικτύων στήνουν καραβάνια που διασχίζουν ολόκληρες ηπείρους, εν προκειμένω από την υποσαχάρια Αφρική ώς τη Μεσόγειο, φτιάχνουν στολίσκους κανονικούς με εκατοντάδες βάρκες, και συντονίζονται τόσο καλά ώστε να αιφνιδιάζουν εντελώς τις λιμενικές αρχές μιας μεγάλης χώρας όπως η Ιταλία.
Η ταρίφα φτάνει τα 10.000 δολλάρια το κεφάλι, ποσό εξαιρετικά υψηλό, οι άνθρωποι κάποτε πουλούν ότι έχουν και δεν έχουν για να την πληρώσουν, ολόκληρη η οικογένειά τους επενδύει σ’ αυτό με την ελπίδα να τους ακολουθήσει αργότερα στη Γη της Επαγγελίας. (Ότι μεταναστεύουν οι εντελώς απόκληροι και οι απελπισμένοι είναι μια σύγχυση από την οποία ο δυτικός ανθρωπιστικός συναισθηματισμός δεν μπορεί να απαλλαγεί. Τους Σύρους πρόσφυγες, λ.χ., θα τους βρει κανείς συνήθως καθηλωμένους στα γιγαντιαία στρατόπεδα της Τουρκίας ή του Λιβάνου – και σπανίως Ευρωπαίος δικαιωματιστής να ενδιαφερθεί γι’ αυτούς. Νέος άντρας, ηλικίας ώς 35 ετών συνήθως, από οικογένεια σε ανάγκη αλλά όχι εντελώς άπορη, με γνωστούς και συγγενείς ήδη στη χώρα υποδοχής: όποιος ξέρει την ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης, όποιος έχει έστω διαβάσει τον Αντρέα Κορδοπάτη του Βαλτινού, αναγνωρίζει το κοινωνικό προφίλ του μέσου μετανάστη.)
Όμως υπάρχουν και ανυπολόγιστα παράπλευρα κέρδη. Στις ΗΠΑ, οι διακινητές μεταφέρουν μαζί με τους μετανάστες ναρκωτικά, η εμπορία οργάνων και λευκής σαρκός ανθεί. Όσοι κάνουν το λάθος να αποπειραθούν να ταξιδέψουν μαζί με την οικογένειά τους, κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να τους αρπάξουν τις κόρες ή τα αγόρια τους. Οι γυναίκες καθ’ οδόν βιάζονται κατά σύστημα. Στα αμερικανικά σύνορα υπάρχει, όπως καταγγέλλει ο Κέννεντυ, ένα δέντρο «αφιερωμένο» σ’ αυτό, που το λένε το Δέντρο των Βιασμών. Οι λεγόμενοι «ασυνόδευτοι ανήλικοι», όταν δεν πρόκειται για ενηλίκους που επικαλούνται απλώς ανηλικότητα για να τύχουν καλύτερης υποδοχής, μόλις περάσουν τα σύνορα εξαφανίζονται τάχιστα από τα Κέντρα «Προστασίας» όπου κρατούνται. Τα παιδιά που πνίγονται ή πεθαίνουν στον δρόμο, όπως το πεντάχρονο προχθές στη Λαμπεντούζα, είναι για τους διακινητές photo-op: με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, και συγκινούν την κοινή γνώμη για να εξωραΐσουν το επιτήδευμά τους, και ανεβάζουν τις ταρίφες… Συχνά είναι οι ίδιοι που βυθίζουν τις βάρκες άλλωστε, για να μην προλάβει να τους απωθήσει η ακτοφυλακή και για να αναγκαστεί να τους περιμαζέψει.
Ο ετήσιος τζίρος της μπίζνας των διακινητών είναι κατά μια εκτίμηση, νομίζω χαμηλή, 7 δισ. δολλάρια. Μία μόνο τουρκική «επιχείρηση» αναφέρθηκε ότι τζιράρησε το 2014 πάνω από 7 εκ. ευρώ σε ένα τετράμηνο. Προσθέστε σ’ αυτά, και τα (πολλαπλάσια) δημόσια εθνικά και διεθνή κονδύλια που διατίθενται για τα Κέντρα Υποδοχής, τα κοινωνικά επιδόματα, την αρωγή όλων αυτών των ανθρώπων, και θα δείτε ότι μιλάμε στην ουσία για έναν κλάδο κανονικό της οικονομίας, με δεκάδες χιλιάδες απασχολούμενους, με πρώτους απ’ όλους τα στελέχη των ειδικευόμενων στο είδος ΜΚΟ. Μόνο η Ελλάδα έλαβε 3,2 δισ. ευρώ ενωσιακή «ενίσχυση» το διάστημα 2015-2020 για τον σκοπό αυτό. Πόσα από αυτά τα χρήματα διατέθηκαν πράγματι στους μετανάστες και πόσα κατέληξαν στις τσέπες των επαγγελματιών «φιλανθρώπων» (και πόσα στα ΜΜΕ που τους κάνουν τις δημόσιες σχέσεις…), προφανώς ουδείς ενδιαφέρεται να το ερευνήσει σοβαρά.
Αυτούς τους τελευταίους περιέγραψε ζωηρά ο ζωγράφος Δημήτρης Γέρος το 2016, σ’ ένα άρθρο του στην Καθημερινή για τη Λέσβο όπου είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει τη δράση τους.
«Εκατοντάδες εργαζόμενοι σε ΜΚΟ πληροφορήθηκα πως εισπράττουν τόσο υψηλούς μισθούς, που τους επιτρέπουν να νοικιάζουν βίλες αντί 3.000 και 4.000 ευρώ το μήνα. Άλλοι μένουν σε ακριβά ξενοδοχεία και χρησιμοποιούν εξίσου ακριβά αυτοκίνητα. Εννοείται πως τρώνε σε καλά εστιατόρια και διόλου δεν νοιάζονται που οι κακόμοιροι αλλοδαποί περιμένουν ώρες στην ουρά για να πάρουν ένα χάρτινο ποτήρι με λίγη, αμφίβολης ποιότητας και προέλευσης, σούπα ή νερόβραστο ρύζι μαζί με δύο μόνο μικρές φέτες ψωμί και μία μπανάνα.»
Ωστόσο η κύρια οικονομική «συμβολή» της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης είναι ότι ρίχνοντας άφθονα νέα χέρια στην αγορά εργασίας κρατάει χαμηλά τα μεροκάματα και ακυρώνει στην πράξη κάθε κεκτημένο δικαίωμα, κάθε πρόνοια της εργατικής νομοθεσίας. Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που οι κύριοι υποστηρικτές της είναι οι εκάστοτε εργοδοτικές ενώσεις διεθνώς. Σ’ αυτήν την απορρυθμισμένη αγορά εργασίας, οι συνθήκες τύπου Μανωλάδας είναι το νέο στάνταρντ, αρκεί να δει κανείς τους όρους απασχόλησης στον ελληνικό τουρισμό. Από την άλλη, η φτηνή εργασία συμπιέζει το κόστος των καταναλωτικών ειδών και επιτρέπει στα όλο και ευρύτερα στρώματα των πρεκαρίων την ψευδαίσθηση ότι το βιοτικό τους επίπεδο δεν έχει κατρακυλήσει δραματικά. Επιπλέον τροφοδοτεί διαρκώς την «αντιρατσιστική» προπαγάνδα της ορθοπολιτικής, στοχοποιώντας εντελώς ρατσιστικά τα γηγενή εργατικά στρώματα.
Ήδη οι κλασσικοί του Μαρξισμού είχαν επισημάνει τα περισσότερα από αυτά τα φαινόμενα. «Λόγω της συνεχώς αυξανόμενης συγκέντρωσης στη γεωργία», έγραφε ο Μαρξ το 1870,
«η Ιρλανδία στέλνει συνεχώς το δικό της πλεόνασμα χεριών στην αγγλική αγορά εργασίας και έτσι πιέζει προς τα κάτω τους μισθούς και υποβαθμίζει υλικά και ηθικά την αγγλική εργατική τάξη.
Και το πιο σημαντικό! Κάθε βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο της Αγγλίας διαθέτει πλέον μια εργατική τάξη διαιρεμένη σε δύο εχθρικά στρατόπεδα, τους Άγγλους προλετάριους και τους Ιρλανδούς προλετάριους. Ο απλός Άγγλος εργάτης μισεί τον Ιρλανδό εργάτη ως ανταγωνιστή που μειώνει το βιοτικό του επίπεδο. Σε σχέση με τον Ιρλανδό εργάτη θεωρεί τον εαυτό του μέλος του κυρίαρχου έθνους και κατά συνέπεια γίνεται εργαλείο των Άγγλων αριστοκρατών και καπιταλιστών εναντίον της Ιρλανδίας, ενισχύοντας έτσι την κυριαρχία τους πάνω της. Διατηρεί θρησκευτικές, κοινωνικές και εθνικές προκαταλήψεις εναντίον του Ιρλανδού εργάτη. Η στάση του απέναντί του είναι περίπου η ίδια με εκείνη των φτωχών λευκών απέναντι στους νέγρους στις πρώην δουλοκτητικές πολιτείες των Η.Π.Α. Ο Ιρλανδός του ανταποδίδει το μίσος με τόκο. Βλέπει στον Άγγλο εργάτη τόσο τον συνεργό όσο και το άμυαλο όργανο των Άγγλων ηγετών στην Ιρλανδία.
Αυτός ο ανταγωνισμός διατηρείται τεχνητά ζωντανός και εντείνεται από τον Τύπο, τον άμβωνα, τις σατιρικές εφημερίδες, εν ολίγοις από όλα τα μέσα που διαθέτουν οι άρχουσες τάξεις. Αυτός ο ανταγωνισμός είναι το μυστικό της ανημπόριας της αγγλικής εργατικής τάξης, παρά την οργάνωσή της. Είναι το μυστικό με το οποίο η τάξη των καπιταλιστών διατηρεί την εξουσία της. Και οι τελευταίοι το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά.»
Από την πλευρά του ο Ένγκελς περιέγραφε την ιρλανδική μετανάστευση ως
«πρόξενο εξευτελισμών στους οποίους εκτίθεται ο Άγγλος εργάτης, παράγοντα που συμπιέζει μονίμως ολόκληρη την εργατική τάξη».
Τι διέξοδο διέβλεπαν από το μοιραίο δίλημμα οι κλασσικοί του μαρξισμού; Τον τερματισμό της αποικιοκρατίας και την εθνική χειραφέτηση των αποικιοκρατούμενων λαών. Πρωταρχική προτεραιότητα για τις οργανωμένες εργατικές δυνάμεις στην Αγγλία, έγραφε ο Μαρξ, είναι:
«να κάνει τους Άγγλους εργάτες να συνειδητοποιήσουν ότι γι’ αυτούς η εθνική χειραφέτηση της Ιρλανδίας δεν είναι ζήτημα αφηρημένης δικαιοσύνης ή ανθρωπιστικού συναισθήματος, αλλά η πρώτη προϋπόθεση της δικής τους κοινωνικής χειραφέτησης».
Ενάμιση αιώνα αργότερα, οι αυτοαποκαλούμενες προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις τα έχουν ξεχάσει όλα αυτά και έχουν κάνει σημαία τους τα ιδεολογικά λάβαρα του αφελούς ή ιδιοτελούς δικαιωματισμού. Και αγωνίζονται με κάθε μέσο υπέρ των αντιπάλων των κοινωνικών στρωμάτων που υποτίθεται ότι εκπροσωπούν.