Γιατί επιχαίρει ο Ερντογάν.
Γιατί επιχαίρει ο Ερντογάν.
Του Κώστα Ράπτη
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος – και δεν το κρύβει. Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών διευκολύνουν τη θέση του σε πολλά διεθνή μέτωπα, και δη το κρισιμότερο για την Τουρκία, ήτοι την "επανεκκίνηση" των σχέσεων με τις ΗΠΑ.
Οι δικαστικές περιπέτειες του Δημοκρατικού γερουσιαστή από το Νιου Τζέρσι και επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της ομοσπονδιακής Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, απομακρύνουν από το προσκήνιο την κατεξοχήν "νέμεση" του Ερντογάν στην Ουάσινγκτον, σε μια φάση κατά την οποία ακόμη εκκρεμεί το ζήτημα των μαχητικών F-16, τα οποία διακαώς επιθυμεί η Άγκυρα.
Ο 69χρονος Μενέντεζ, κουβανικής καταγωγής, και η 56χρονη σύζυγός του Ναντίν, αρμενικής καταγωγής, βρέθηκαν σε αστυνομική έρευνα να κατέχουν ράβδους χρυσού και αδήλωτα μετρητά, τα οποία, σύμφωνα με το κατηγορητήριο που σχηματίσθηκε, αποτελούν, μαζί με ένα αυτοκίνητο αξίας 60.000 δολαρίων, προϊόν δωροδοκίας από τρεις επιχειρηματίες που επιδίωκαν ποικίλες διευκολύνσεις. Το ότι, μάλιστα, ένα από τους συγκατηγορουμένους είναι αιγυπτιακής καταγωγής καθοδηγεί τις έρευνες του FBI και προς την κατεύθυνση της εμπλοκής των μυστικών υπηρεσιών της Αιγύπτου, οι οποίες φέρεται να επιχείρησαν να προσεγγίσουν πολιτικά τον ισχυρό γερουσιαστή.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς της αμερικανικής Γερουσίας, ο Μενέντεζ υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει προσωρινά την προεδρία της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, στην οποία αντικαταστάθηκε από τον Μπεν Κάρντιν του Μέριλαντ, ενώ από τους 51 Δημοκρατικούς γερουσιαστές οι 27 ζητούν την παραίτησή του από την έδρα του, σε μια φάση κατά την οποία η προεκλογική περίοδος για την αναμέτρηση του 2024 έχει ήδη ανοίξει επί της ουσίας.
Σημειώνεται ότι είναι η τρίτη φορά που αντιμετωπίζει κατηγορίες διαφθοράς ο γερουσιαστής από το Νιου Τζέρσι, ο οποίος μέχρι τώρα είχε αποφύγει οποιαδήποτε καταδίκη.
Φίλος Ελλήνων και Αρμενίων
Ο Μενέντεζ ήταν ο πιο γνωστός γερουσιαστής των ΗΠΑ στον ελληνόφωνο κόσμο, ενώ τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης δεν παραλείπουν να τον χαρακτηρίζουν "άνθρωπο του ελληνικού και αρμενικού λόμπι", καθώς αυτός πρωτοστάτησε και στη νομοθετική αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων.
Οι σχέσεις του με την ομογένεια ξεκίνησαν αρχικά από την κυπριακή κοινότητα και έλαβαν τη μορφή σθεναρής εναντίωσης στην πώληση των F-16 και λοιπών ανοιγμάτων προς την Τουρκία, όσο συνεχίζονται οι παραβιάσεις ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικής πλευράς, τα προσκόμματα στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και οι προβληματικές επιδόσεις της Άγκυρας στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ως πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, ο Μενέντεζ είχε επισκεφθεί την Αθήνα το καλοκαίρι του 2021 (οπότε και συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη) και εκ νέου το καλοκαίρι του 2022 ως ιδιώτης, οπότε και του απονεμήθηκε τίτλος επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τώρα ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να δηλώνει λακωνικά: "Είναι επωφελές για εμάς που ο Μενέντεζ βγαίνει από το κάδρο". Όμως τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.
Ήδη ο Κάρντιν δήλωσε με νόημα ότι η ύψους 20 δισ. δολαρίων συμφωνία των F-16, στην οποία η Γερουσία έχει καθοριστικό λόγο, "άπτεται πολλών ζητημάτων", για τα οποία ο ίδιος θα ήθελε να ενημερωθεί, με κυριότερο, αλλά όχι αποκλειστικό, την υπεσχημένη επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση μετά το πέρας της θερινής διακοπής των εργασιών της τον Οκτώβριο.
Επανερχόμαστε, δηλαδή, στη γνωστή "κολοκυθιά", όπου η τουρκική πλευρά αναμένει την προηγούμενη απεμπλοκή του θέματος των F-16 από τις ΗΠΑ προκειμένου να επικυρώσει τη σουηδική ένταξη, και αντιστρόφως.
Παράλληλα, στο άκρως ευαίσθητο για την Τουρκία θέμα τής (υπό αμερικανική προστασία) αυτονόμησης των Κούρδων της βόρειας Συρίας, η θέση των ΗΠΑ γίνεται όλο και πιο λεπτή από τις συνεχιζόμενες εθνοτικές εντάσεις που φέρουν αραβικές φυλές να συγκρούονται με το κουρδικό στοιχείο.
Ξαναμοίρασμα της τράπουλας
Αλλά, βέβαια, το πλέγμα των σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση δεν περιορίζεται σε αυτή την πτυχή. Το γεγονός ότι Άγκυρα και Αθήνα έχουν δρομολογήσει διαδικασία διαλόγου, με ορίζοντα τη σύγκληση Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας τον Δεκέμβριο στη Θεσσαλονίκη, δημιουργεί κλίμα ύφεσης στην Ανατολική Μεσόγειο και καλλιεργεί την εικόνα μιας "συνεργάσιμης Τουρκίας", η οποία θα πρέπει να επιβραβευθεί στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Ομοίως, η προαναγγελία επίσκεψης του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Βενιαμίν Νετανιάχου, στη γείτονα εντός του Οκτωβρίου συνεισφέρει στο "ανέβασμα των μετοχών" του Ερντογάν και καταδεικνύει το συνολικό "ξαναμοίρασμα της τράπουλας", με σύγκλιση πολλών διαφορετικών παικτών της περιοχής.
Αντιθέτως, η Αίγυπτος, μέχρι πρότινος μέγας ανταγωνιστής της Τουρκίας, αναδεικνύεται σε "παράπλευρη απώλεια" της υπόθεσης Μενέντεζ, καθώς ο Κάρντιν ήδη εισηγήθηκε την περικοπή μέρους της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς τη χώρα του στρατάρχη Σίσι. (Υπενθυμίζεται ότι η Αίγυπτος αποτελεί τον δεύτερο, μετά το Ισραήλ, αποδέκτη αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας παγκοσμίως, ύψους 1,3 δισ. δολαρίων ετησίως.) Δεν χρειάζεται, ωστόσο, μεγάλη φαντασία για να συσχετίσει κανείς τους αυστηρότερους τόνους της Ουάσινγκτον έναντι του Καΐρου με την πρόσφατη εισδοχή της Αιγύπτου στην ομάδα BRICS.
Στη "μεγάλη εικόνα", πάλι, που οριοθετείται από τον πόλεμο της Ουκρανίας, η αίσθηση στασιμότητας στο μέτωπο, που εμπεδώνεται σε όλους τους παρατηρητές, θα συντελέσει ασφαλώς στην ένταση των δυτικών πιέσεων προς την Τουρκία να περιορίσει τις σχέσεις της με τη Ρωσία, ωστόσο ακριβώς η ίδια συγκυρία καθιστά περισσότερο αποδοτική την επένδυση του Ερντογάν στη διατήρηση ανοιχτών διαύλων με τον Πούτιν, καθώς αργά ή γρήγορα οι άτυπες μεσολαβήσεις και ζυμώσεις για τον τερματισμό της σύγκρουσης (άρα και για έναν ιδιαίτερο διπλωματικό ρόλο της Άγκυρας) προορίζονται να ενταθούν.
Κερδισμένοι και χαμένοι στον Καύκασο
Αλλά το γεγονός που κατεξοχήν δίνει "αέρα στα πανιά" του Ερντογάν στην παρούσα φάση είναι η ραγδαία στρατιωτική επικράτηση του "αδελφού έθνους" του Αζερμπαϊτζάν (στενού συμμάχου, μεταξύ άλλων, του Ισραήλ) στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, η οποία κλείνει την εκεί σύγκρουση των τελευταίων τριάντα ετών, με τη μεγαλύτερη εθνική ήττα του αρμενικού στοιχείου μετά τη Γενοκτονία του 1915.
Η εξέλιξη αυτή αποδυναμώνει τη Ρωσία στη μετασοβιετική "πίσω αυλή" της,
φέρνει σε δύσκολη θέση το Ιράν και δημιουργεί ασφυκτική πίεση στη
Δημοκρατία της Αρμενίας, ώστε να συγκατατεθεί στο άνοιγμα του "Διαδρόμου
του Ζανζεγκούρ" μέσα από την επικράτειά της, ήτοι την άμεση διασύνδεση
της Τουρκίας με το Αζερμπαϊτζάν μέσω του θύλακα του Ναχιτσεβάν (τον
οποίο έσπευσε να επισκεφθεί ο Ερντογάν) και εκείθεν την εξάπλωση της
τουρκικής επιρροής στην Κασπία Θάλασσα και την Κεντρική Ασία. Μια τέτοια
πιθανότητα τουρκικής "διείσδυσης" στο μαλακό υπογάστριο Ρωσίας και
Κίνας δεν αφήνει ασφαλώς αδιάφορη τη Δύση και αξιολογείται υπέρ του
Ερντογάν.
1/10/2023
https://www.capital.gr/diethni/3740892/giati-epixairei-o-erntogan/