Τι επιδιώκει ο Πούτιν στη Μέση Ανατολή. Ο Μπάιντεν στο Ισραήλ: Προσδοκίες και κίνδυνοι.

Τι επιδιώκει ο Πούτιν στη Μέση Ανατολή

 
Του Κώστα Ράπτη

Το τελευταίο 24ωρο έντονη, αν και όχι καρποφόρος, υπήρξε η δραστηριοποίηση της ρωσικής διπλωματίας σε σχέση με την τεράστια κρίση που έχει ξεσπάσει στη Μέση Ανατολή, μετά την επίθεση της οργάνωσης Χαμάς στην ισραηλινή επικράτεια στις 7 Οκτωβρίου.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν είχε διαδοχικές τηλεφωνικές συνδιαλέξεις με τους προέδρους της Αιγύπτου, στρατάρχη Σίσι, της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, του Ιράν, Εμπραχίμ Ραϊσί και κατόπιν με τους άμεσους πρωταγωνιστές της κρίσης, τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου.

Η επιλογή των συνομιλητών είναι ενδεικτική. Υποδηλώνει την ικανότητα της Ρωσίας να συνομιλεί τόσο με το εβραϊκό κράτος όσο και με τους αντιπάλους του, αλλά και το ενδιαφέρον του Πούτιν να διατηρεί ανοικτή γραμμή με εκείνα τα κράτη τα οποία θα μπορούσαν να πάρουν την επιλογή της κλιμάκωσης. Επιπλέον, σε μία συγκυρία κατά την οποία ΗΠΑ και Ισραήλ επιδιώκουν να αναβιώσουν την διαίρεση σουνιτικού και σιιτικού "άξονα", ώστε να εξασφαλίσουν την συνεργασία ή ανοχή του πρώτου και την απομόνωση του δεύτερου, το Κρεμλίνο υπενθυμίζει τις καλές του σχέσεις και με τις δύο πλευρές. Άλλωστε, από το νέο έτος και το Ιράν και η Αίγυπτος πρόκειται να ενταχθούν στην ομάδα BRICS.

Τόσο στους συνομιλητές του, όσο και σε άλλες τοποθετήσεις του, ο Ρώσος ηγέτης τονίζει (όπως ακριβώς και το Πεκίνο) την ανάγκη άμεσης κατάπαυσης του πυρός, ώστε να αποφευχθεί η ανθρωπιστική τραγωδία και η πιθανή διάχυση της κρίσης, ενώ δεν χάνει την ευκαιρία να υπογραμμίζει ότι όσα ζούμε αποτελούν την ορατή αποτυχία του αμερικανικού "μονοπωλίου" στη Μέση Ανατολή και της μη υλοποίησης των αποφάσεων του ΟΗΕ για ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, ώστε να εκλείψει η ρίζα των προβλημάτων.

Για τον Πούτιν δεν είναι ανάγκη να εισακουσθεί: του είναι ήδη αρκετό, από την άποψη των διεθνών "δημοσίων σχέσεων", ότι εμφανίζεται ως θιασώτης της ειρήνευσης και της διεθνούς νομιμότητας και όχι ως ο "παρίας" που εισέβαλε στην Ουκρανία.

Εξ ου και σχεδόν ταυτόχρονα, η Ρωσία κατέθεσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σχέδιο ψηφίσματος, το οποίο απορρίφθηκε με πέντε θετικές ψήφους (συμπεριλαμβανομένης αυτής της Κίνας), τέσσερις αρνητικές (από τις ΗΠΑ, την Βρετανία, τη Γαλλία και την Ιαπωνία που κατήγγειλαν την μη συμπερίληψη ρητής καταδίκης της Χαμάς) και έξι αποχές (συμπεριλαμβανομένης της προεδρεύουσας Βραζιλίας). Σημειώνεται ότι η Χαμάς δεν έχει χαρακτηρισθεί τρομοκρατική οργάνωση στη Ρωσία και η ηγεσία της έγινε δεκτή από τον Σεργκέι Λαβρόφ τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Οι ρωγμές στους κόλπους των BRICS είναι από αυτή την άποψη εμφανείς, καθώς από τη μία η Ρωσία και η Κίνα κινούνται συντονισμένα, η Νότιος Αφρική καταδικάζει το Ισραήλ, επικαλούμενη τη δική της εμπειρία του απαρτχάιντ, η Βραζιλία κρατά μάλλον χαμηλούς τόνους, αλλά πάντως φωταγώγησε το Κογκρέσο της στα χρώματα της ισραηλινής σημαίας, σε ένδειξη συμπαράστασης προς τα θύματα της Χαμάς, ενώ η Ινδία στηρίζει αναφανδόν το Ισραήλ, καθοδηγούμενη βέβαια και από τα αντιμουσουλμανικά χαρακτηριστικά του ινδουιστικού εθνικισμού της κυβέρνησης Μόντι.

Στη ρωσική κοινωνία, τα αντανακλαστικά της σοβιετικής εποχής, ήτοι της αυτόματης συμπαράταξης με την παλαιστινιακή πλευρά, παραμένουν υπαρκτά, αλλά όχι εξίσου ισχυρά με άλλοτε, τουλάχιστον στις μεγάλες πόλεις. Περισσότερο ισορροπημένη είναι η στάση των φιλελεύθερων μεσοστρωμάτων που δίνουν τον τόνο στη Μόσχα και την Πετρούπολη, όπου άλλωστε ισχυρή είναι η παρουσία του ρωσοεβραϊκού στοιχείου στην μιντιακή και πολιτιστική ζωή.

Επιπλέον, η Ρωσία έχει δοκιμαστεί δεινά στο πρόσφατο παρελθόν από την τζιχαντιστική τρομοκρατία (την οποία πάντως ο Πούτιν καταγγέλλει όλο και σαφέστερα με το πέρασμα των χρόνων ότι τύγχανε δυτικής υποστήριξης) και αυτό επηρεάζει το κλίμα.

Έχει ενδιαφέρον να υπενθυμιστεί ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν διακρίνεται για τα μάλλον φιλοϊσραηλινά και οπωσδήποτε φιλοεβραϊκά του αισθήματα προσωπικώς. Οι ολιγάρχες αδελφοί Ροτεμπέργκ αποτελούν παιδικούς του φίλους, ενώ χαρακτηριστική ήταν η χειρονομία του να συναντηθεί σε παλαιότερη επίσκεψή του στο Ισραήλ με την εγκατεστημένη εκεί δασκάλα του στο δημοτικό σχολείο και να της δωρίσει ένα διαμέρισμα.

Σε πολιτικό επίπεδο, χαρακτηριστική επίσης είναι η στάση της Ρωσίας να ανέχεται χωρίς αντιδράσεις της αλλεπάλληλες ισραηλινές επιδρομές στο έδαφος της συμμάχου της, Συρίας (κυρίως εναντίον ιρανικών στόχων), χωρίς αντίδραση των ρωσικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί εκεί από το 2015. Όσο για τις συναντήσεις και συνομιλίες Πούτιν-Νετανιάχου, υπήρξαν αλλεπάλληλες.

Πολλοί παράγοντες εξηγούν αυτή τη συνάφεια. Στο Ισραήλ έχουν εγκατασταθεί και πολιτογραφηθεί από τη δεκαετία του ΄90 περίπου ένα εκατομμύριο πρώην Σοβιετικοί πολίτες, οι οποίοι, παρά την πλειοδοσία τους σε εθνικισμό, παραμένουν σχετικώς αναφομοίωτοι, διατηρώντας λ.χ. ρωσόφωνα μέσα ενημέρωσης και δικά τους πολιτικά κόμματα - κατεξοχήν αυτό του Άβιγκντορ Λίμπερμαν, πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης, τώρα στην αντιπολίτευση.

Αυτός ο διαρκής ρωσο-ισραηλινός δίαυλος αποκτά ιδιαίτερη σημασία για το σύστημα των Ρώσων ολιγαρχών, επί του οποίου διαιτητεύει ο Πούτιν, καθώς το Ισραήλ αποτελεί κόμβο κίνησης των κεφαλαίων τους.

Επιπλέον, η δεξιά πτέρυγα της ισραηλινής πολιτικής σκηνής και κοινωνίας είναι λιγότερο ευθυγραμμισμένη με τις ευαισθησίες και τα κελεύσματα της φιλελεύθερης Δύσης, ενώ η αποδυνάμωση της αμερικανικής παρουσίας στη Μέση Ανατολή αναπόφευκτα οδηγεί το εβραϊκό κράτος στην καλλιέργεια και εναλλακτικών συνεργασιών.

Όλα αυτά όμως δείχνουν να μην αντέχουν στη δοκιμασία των κρίσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Ήδη από το 2018, με την "κατά λάθος" κατάρριψη από την ισραηλινή πλευρά ρωσικού μεταγωγικού στον εναέριο χώρο της Συρίας, το Γενικό Επιτελείο της Ρωσίας φέρεται να εισηγείται προς την πολιτική ηγεσία να αντιμετωπίζεται το Ισραήλ ως μη φιλική δύναμη. Το γεγονός ότι το εβραϊκό κράτος πήρε εντέλει θέση στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, με την αποστολή οπλισμού και στρατιωτικών συμβούλων, φαίνεται ότι υπήρξε αυτό που για τον Πούτιν έγειρε την πλάστιγγα.

Εννοείται ότι μόνο ικανοποίηση μπορεί να προκαλεί στη Μόσχα το γεγονός ότι μεσούσης της ουκρανικής κρίσης η Ουάσιγκτον οφείλει τώρα να αντιμετωπίσει μια δεύτερη (και για την ίδια πολύ πιο κρίσιμη) στη Μέση Ανατολή.  

Η αντιαποικιακή ρητορική με την οποία από το περασμένο φθινόπωρο και εξής επενδύει ο Πούτιν τη σύγκρουσή του με τη Δύση προδιαγράφει τη συνέχεια. Στον βαθμό που ΗΠΑ και Ε.Ε. ταυτίζονται όλο και περισσότερο με το Ισραήλ, η Ρωσία ωθείται σε όλο και μεγαλύτερα ανοίγματα προς τον αραβο-μουσουλμανικό κόσμο, αλλά και σε μια ερμηνεία της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης ως προϊόντος της λογικής της "εξαίρεσης" και της μονομέρειας απέναντι σε έναν κόσμο που πορεύεται προς την πολυπολικότητα.  

17/10/2023

https://www.capital.gr/diethni/3744301/ti-epidiokei-o-poutin-sti-mesi-anatoli/

      ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ        

Ο Μπάιντεν στο Ισραήλ:
Προσδοκίες και κίνδυνοι

Η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου στο Ισραήλ, από τους πιο στενούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών, τη στιγμή που βρίσκεται σε πόλεμο με τη Χαμάς, ενέχει τόσο πολιτικούς όσο και φυσικούς κινδύνους.
 
Ο Τζο Μπάιντεν αντιμετωπίζει κινδύνους με την επίσκεψή του στο εμπόλεμο Ισραήλ, αναφέρουν οι New York Times, αναλύοντας τους στόχους του ταξιδιού του Αμερικανού προέδρου στη Μέση Ανατολή.

Η επίσκεψη του Μπάιντεν στο Ισραήλ, από τους πιο στενούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών, τη στιγμή που βρίσκεται σε πόλεμο με τη Χαμάς, ενέχει τόσο πολιτικούς, όσο και φυσικούς κινδύνους.

Η επίσκεψη «έρχεται σε κρίσιμη στιγμή για το Ισραήλ, για την περιοχή και για τον κόσμο», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν νωρίς σήμερα, Τρίτη, έπειτα από περισσότερες από επτά ώρες συνομιλιών με τον Νετανιάχου και άλλους κορυφαίους ισραηλινούς αξιωματούχους.

Ενδεικτικό των φυσικών κινδύνων που διατρέχει όποιος επισκέπτεται εμπόλεμη χώρα είναι το ότι, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας αναγκάστηκε να οδηγηθεί σε καταφύγιο για πέντε λεπτά, καθώς ήχησαν οι σειρήνες.

Ο Αμερικανός πρόεδρος θα έχει συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου αύριο Τετάρτη, καθώς αυξάνονται οι ανησυχίες ότι ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς θα μπορούσε να εξελιχθεί σε περιφερειακή σύγκρουση.

Επιπλέον, έρχεται τη στιγμή που η ανθρωπιστική κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας γίνεται όλο και πιο έντονη, ενώ το Ισραήλ προετοιμάζεται για χερσαία επίθεση στον θύλακο με σκοπό «να ξεριζώσει τη Χαμάς», υπεύθυνη για «την πιο θανατηφόρα επίθεση εναντίον Εβραίων μετά το Ολοκαύτωμα».

Το Ισραήλ θα ενημερώσει τον Μπάιντεν για τους πολεμικούς στόχους και τη στρατηγική του, ανέφερε ο Μπλίνκεν, καθώς και για το πώς θα διεξαγάγει επιχειρήσεις «με τρόπο που θα ελαχιστοποιεί τις απώλειες αμάχων και θα επιτρέπει τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας χωρίς οφέλη για τη Χαμάς».

Ο ανθρωπιστικός κίνδυνος

Η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου έχει ως πρώτο στόχο να εκφράσει τη στήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ, που προχωρά σε αντίποινα έναντι της Χαμάς.

Παράλληλα, με την παρουσία του στη Μέση Ανατολή, ο Μπάιντεν θα επιδιώξει επίσης να ασκήσει πίεση στα εμπλεκόμενα μέρη, προκειμένου τα αντίποινα να έχουν τις μικρότερες δυνατές απώλειες μεταξύ αμάχων.

Πρόκειται για προσπάθεια που ενέχει πολιτικούς κινδύνους. Ηδη, το σχέδιο που θα επιτρέψει η ανθρωπιστική βοήθεια από δωρήτριες χώρες και πολυμερείς οργανισμούς να φτάσει στους αμάχους στη Γάζα, στο οποίο συμφώνησαν ΗΠΑ και Ισραήλ, δεν προχώρησε όπως αναμενόταν.

Ο Μπλίνκεν γνωστοποίησε ότι οι δύο πλευρές συζητούν τη «δυνατότητα δημιουργίας ασφαλών περιοχών για να βοηθήσουν να μείνουν οι άμαχοι μακριά από τον κίνδυνο». «Είμαστε ξεκάθαροι σχετικά με την ανάγκη η ανθρωπιστική βοήθεια να μπορεί να συνεχίσει να φτάνει στη Γάζα», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι.

«Πρόκειται για έκκληση από τον πρόεδρο Μπάιντεν και σίγουρα από ολόκληρη την κυβέρνηση των ΗΠΑ», όπως τόνισε.

Η πραγματικότητα της Μέσης Ανατολής

Παρά τη συμφωνία, όμως, φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια ακινητοποιήθηκαν χθες Δευτέρα στα σύνορα της Αιγύπτου με τη Γάζα, καθώς τους απαγορεύτηκε η είσοδος.

Η απαγόρευση ήρθε τη στιγμή που κάτοικοι και ανθρωπιστικές οργανώσεις εκλιπαρούσαν για νερό, τρόφιμα και καύσιμα για γεννήτριες, προειδοποιώντας για επερχόμενη ανθρωπιστική καταστροφή στον μικροσκοπικό παλαιστινιακό θύλακο, που βρίσκεται υπό την πολιορκία του Ισραήλ.

Ο Μπάιντεν θα ταξιδέψει επίσης στην Ιορδανία για να συναντηθεί με τον βασιλιά Αμπντάλα Β’, τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς, δήλωσε αργότερα ο Κίρμπι.

Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου ανέφεραν ότι οι συνομιλίες του Μπάιντεν με τους Αραβες ηγέτες στην Ιορδανία θα επικεντρωθούν σε μεγάλο βαθμό στις ανθρωπιστικές ανησυχίες για τους πάνω από 2 εκατ. ανθρώπους της Γάζας.

Οι Αρχές της Γάζας τονίζουν ότι περισσότεροι από 2.800 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί εκεί, περίπου το ένα τέταρτο από αυτούς παιδιά, και περισσότεροι από 10.000 έχουν τραυματιστεί έπειτα από επιθέσεις του Ισραήλ σε αντίποινα για τις επιθέσεις της Χαμάς που οδήγησαν στον θάνατο 1.400 Ισραηλινούς.

Ο κίνδυνος περιφερειακής σύγκρουσης

Πρόκληση αποτελεί για τις ΗΠΑ και η προσπάθεια να αποτραπεί κλιμάκωση της σύγκρουσης. Ο ισραηλινός στρατός προετοιμάζεται για πιθανό δεύτερο μέτωπο και διέταξε τους κατοίκους 28 ισραηλινών κοινοτήτων κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο να εκκενώσουν τις εστίες τους.

Η ένταση στο βόρειο Ισραήλ αυξάνεται με ανταλλαγή διασυνοριακών πυρών μεταξύ του ισραηλινού στρατού και της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία ελέγχεται από το Ιράν. Ανάλογα περιστατικά σημειώθηκαν άλλωστε και σήμερα.

Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε σήμερα το πρωί ότι θα απαντήσει στο Ισραήλ, αν τα αντίποινα στη Γάζα έχουν δυσανάλογα μεγάλο κόστος στους κατοίκους στη Γάζα, ενώ έκανε λόγο και για «προληπτικές ενέργειες».

Από την πλευρά του ο Κίρμπι δήλωσε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν δει σημάδι ότι το Ιράν μπορεί να προσπαθήσει να εμπλακεί άμεσα στη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς.

Η Ουάσιγκτον έχει ήδη στείλει δύο αεροπλανοφόρα στην περιοχή και αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι θα ζητήσουν από το Κογκρέσο πάνω από 2 δισ. δολ. σε πρόσθετη βοήθεια για να βοηθήσουν το Ισραήλ και την Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, ο Μπλίνκεν βρίσκεται από την περασμένη εβδομάδα στη Μέση Ανατολή προσπαθώντας να αποτρέψει να πυροδοτήσει ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση.

Υπέρβαση του ορίου

Επειτα από συνάντηση με τον Αλ Σίσι στο Κάιρο, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Αιγύπτου ανέφεραν ότι ο Μπλίνκεν είχε ενημερωθεί ότι η επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα έχει υπερβεί «το δικαίωμα της αυτοάμυνας» και έχει μετατραπεί σε «συλλογική τιμωρία».

Η συλλογική τιμωρία θεωρείται έγκλημα πολέμου, σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου αναρωτήθηκαν αν ο Μπάιντεν θα ζητήσει από τον Νετανιάχου και τους αξιωματούχους του Ισραήλ να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση ή αν θέσει όρους για οποιαδήποτε νέα αμερικανική στρατιωτική βοήθεια που θα μπορούσε να είναι στα σκαριά.

«Δεν θέτουμε όρους στη στρατιωτική βοήθεια που παρέχουμε στο Ισραήλ», δήλωσε ο Κίρμπι. «Εχουν το δικαίωμα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Εχουν το δικαίωμα να κυνηγήσουν αυτή την τρομοκρατική απειλή», τόνισε.

Εν τω μεταξύ, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης πραγματοποιούν έκτακτη σύνοδο κορυφής σήμερα Τρίτη, καθώς αυξάνεται η ανησυχία ότι ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς θα μπορούσε να τροφοδοτήσει εντάσεις στην Ευρώπη και να οδηγήσει περισσότερους πρόσφυγες σε αναζήτηση ασύλου.

Η σχέση με τον Νετανιάχου

Σημειώνεται ότι οι σχέσεις του Μπάιντεν με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό ήταν τεταμένες με αφορμή τις προσπάθειές του δεύτερου να ενισχύσει την εξουσία του μέσω μίας αμφιλεγόμενης μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος, η οποία είχε προκαλέσει θύελλα πολιτικών αντιδράσεων στη χώρα.

Επιπλέον, η Ουάσιγκτον είχε ταχθεί κατά των προσπαθειών τού ακροδεξιού συνασπισμού του οποίου ηγούνταν ο Νετανιάχου να επεκτείνει τους εποικισμούς σε αμφισβητούμενα εδάφη.

Πλέον, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός είναι επικεφαλής μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας που σχηματίστηκε εκτάκτως, μετά την επίθεση της Χαμάς, σε συνεργασία με τον πρώην υπουργό Αμυνας Μπένι Γκαντς και το κεντρώο κόμμα του.

Οι συνεργάτες του Μπάιντεν θεωρούν ότι ο κεντρικός ρόλος για τον Γκαντς, πρώην στρατηγού που υπηρέτησε στις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις για 38 χρόνια, θα αλλάξει τη δυναμική των συζητήσεων με τον Νετανιάχου. Τη στιγμή μάλιστα που ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει απαλλαγεί από την εξάρτηση των ακροδεξιών συμμάχων του στην κυβέρνηση.

Πάντως, σε ένα από τα πιο ξεκάθαρα μηνύματά του για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ο Αμερικανός πρόεδρος σε συνέντευξή του την Κυριακή τόνισε ότι «οποιαδήποτε προσπάθεια του Ισραήλ να επιβάλει εκ νέου κατοχή στη Λωρίδα της Γάζας θα ήταν μεγάλο λάθος»

 Reuters

17/10/2023

https://www.kathimerini.gr/world/562676647/o-mpainten-sto-israil-prosdokies-kai-kindynoi/