Η "Mission Impossible" του Μπλίνκεν.
Η "Mission Impossible" του Μπλίνκεν
Του Κώστα Ράπτη
Διπλωματία σήμαινε κάποτε το να συνομιλείς πρωτίστως με τους αντιπάλους σου. Για αυτό άλλωστε ονομάσθηκε "μάγος της διπλωματίας" ο προσφάτως αποθανών Χένρι Κίσσινγκερ, ο οποίος άλλαξε την πορεία της Ιστορίας με το μυστικό ταξίδι του στην Κίνα του Μάο Τσετούνγκ και μοιράσθηκε το Νόμπελ Ειρήνης με τον Βορειοβιετναμέζο ομόλογό του για τη συμφωνία που τερμάτισε την αμερικανική εμπλοκή στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Όμως στις μέρες μας διπλωματία είναι για τις ΗΠΑ το να συνομιλούν αποκλειστικά με τους συμμάχους τους - και μάλιστα να μην εισακούονται καν από αυτούς. Το μαρτυρεί αυτό η εν εξελίξει περιοδεία του Άντονι Μπλίνκεν στη Μέση Ανατολή, η πέμπτη μετά την ανάφλεξη της 7ης Οκτωβρίου.
Την υποβάθμιση αυτή της διπλωματικής ισχύος επέφερε η αποκλειστική επένδυση στη γλώσσα της στρατιωτικής ισχύος, ο εγκλωβισμός των ΗΠΑ στην εικόνα ηθικής ανωτερότητας που έχουν για τον εαυτό του και η υπέρμετρη ιδεολογικοποίηση της αμερικανικής πολιτικής, που μεταξύ άλλων είχε ως αποτέλεσμα τον παραγκωνισμό των επαγγελματιών της διπλωματίας από κύκλους με ιδιαίτερη ατζέντα, όπως οι νεοσυντηρητικοί. Επιπλέον, οι διεθνείς δεσμεύσεις της αμερικανικής πλευράς έχουν καταστεί όμηρος των πολιτικών εναλλαγών στο εσωτερικό της υπερδύναμης, όπως δείχνει λ.χ. η ακύρωση από τον Ντόναλντ Τραμπ της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Τα πάντα μοιάζει να έχουν υποταχθεί στο βραχυπρόθεσμο και στην αβεβαιότητα των εκλογικών κύκλων.
Όμως, από την άλλη πλευρά, το προηγούμενο του Ιράκ και του Αφγανιστάν σχετικοποίησε κατά πολύ τη σημασία της αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος στο μυαλό των αντιπάλων, αλλά και των παραδοσιακών συμμάχων, οι οποίοι αισθάνονται ότι οι επιλογές της Ουάσιγκτον πολλαπλασιάζουν τα ρίσκα, χωρίς να εγγυώνται αποτελεσματικά τη δική τους ασφάλεια ή να ενσωματώνουν επαρκώς τα δικά τους συμφέροντα. Από αυτή την άποψη, και μόνο η στάση της Σαουδικής Αραβίας είναι χαρακτηριστική.
Αλλά επειδή κάποιας λογής συνεννόηση με τους αντιπάλους παραμένει απαραίτητη, οι ΗΠΑ υποχρεώνονται να καταφεύγουν στις μεσολαβήσεις τρίτων με διπλό ρόλο, όπως λ.χ. το Κατάρ.
Το αποτέλεσμα είναι οι ΗΠΑ να έχουν χάσει τη δυνατότητα να προβάλλουν ως αμερόληπτος πρωταγωνιστής μιας διπλωματικής λύσης στα μεσανατολικά πράγματα, αλλά και ως στρατιωτική δύναμη που θα επιβάλλει τους δικούς της όρους (όπως λ.χ. με την "Καταιγίδα της Ερήμου” το 1991). Η ξέφρενη κινητικότητα του Μπλίνκεν αποτυπώνει αυτό το βαθύτερο αδιέξοδο.
Επίπεδα έντασης
Η Ουάσιγκτον δεν επιθυμεί ή δεν δύναται να επιτύχει μιαν εκεχειρία στη Λωρίδα της Γάζας (μολονότι χωρίς την εξοπλιστική βοήθεια των ΗΠΑ και την διπλωματική τους κάλυψη στον ΟΗΕ, οι ισραηλινές επιχειρήσεις δεν θα μπορούσαν να συνεχισθούν), αλλά ταυτόχρονα προσπαθεί να ελέγξει το επίπεδο της έντασης, ώστε μεταξύ άλλων να αποτρέψει και μιαν άμεση αμερικανική εμπλοκή, η οποία με την παράταση των συγκρούσεων και την επέκτασή τους σε ποικίλα περιφερειακά μέτωπα (Λίβανο, Ιράκ, Υεμένη) καθίσταται αντικειμενικά όλο και πιο πιθανή.
Εξ ου και προτεραιότητα του Μπλίνκεν αυτή τη στιγμή είναι η σχετική αποκλιμάκωση, με το πέρασμα των ισραηλινών επιχειρήσεων σε μια "τρίτη φάση”, με περισσότερα "στοχευμένα πλήγματα" κατά της Χαμάς και λιγότερες απώλειες μεταξύ των Παλαιστινίων αμάχων. Το ότι το 24ωρο που προηγήθηκε της προσγείωσής του στο Ισραήλ υπήρξε το αιματηρότερο του τελευταίου τριμήνου στη Γάζα και ταυτοχρόνως σημαδεύτηκε από τη δολοφονία στελέχους της Χεζμπολάχ στον νότιο Λίβανο, μάλλον υπήρξε η προκαταβολική απάντηση των οικοδεσποτών του.
Η θέση του Ισραήλ είναι δυσχερής. Το γεγονός ότι οι εκτοξεύσεις ρουκετών από την κατά τα λοιπά ισοπεδωμένη Λωρίδα της Γάζας μέχρι σήμερα ρίχνει σκιές αμφιβολίας στη δυνατότητα του εβραϊκού κράτους να εξαρθρώσει στρατιωτικά τη Χαμάς και τις λοιπές ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις. Την ίδια στιγμή το εμπόλεμο Ισραήλ αιμορραγεί οικονομικά (και εν μέρει δημογραφικά), ενώ τμήμα του πληθυσμού του (οι κάτοικοι των νότιων και βόρειων παραμεθόριων περιοχών) παραμένει εσωτερικά εκτοπισμένο, γεγονός που δημιουργεί μεγάλη πολιτική πίεση.
Η ισραηλινή ηγεσία επείγεται να αποκαταστήσει την αποτρεπτική της ικανότητα έναντι των αντιπάλων, ενώ επίσης γνωρίζει ότι στην πρώτη στροφή οι σύμμαχοι θα ενοχοποιήσουν την παρούσα κυβέρνηση Νετανιάχου για να σηματοδοτήσουν αλλαγή πολιτικής. Επιχειρεί δε να αποδράσει από το αδιέξοδο, ανατρέποντας τις δημογραφικές ισορροπίες με μία εθνοκάθαρση της Λωρίδας της Γάζας, που θα της ήταν ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη, αν όχι και με μία γενίκευση του πολέμου που θα στοχοποιούσε απευθείας το Ιράν ως εγκέφαλο του "άξονα της αντίστασης".
Έμβλημά της μοιάζει να αποτελεί η λατινική φράση "Oderint dum metuant” (Ας μας μισούν, αρκεί να μας φοβούνται). Είναι αμφίβολο αν ισχύει πλέον το δεύτερο σκέλος στη Μέση Ανατολή. Και πάντως η εικόνα που (θέλει να) παρουσιάζει κλονίζει στη διεθνή γνώμη την επί δεκαετίες οικοδομημένη εικόνα του "κράτους-θύματος".
Σε κάθε περίπτωση, η Ουάσιγκτον δε θέλει να εμφανίζεται συνδεδεμένη με
αυτή την εικόνα της ακραίας βίας, ούτε και να ρισκάρει εμπλοκή σε μια
περιφερειακή ανάφλεξη, ιδίως σε προεκλογική χρονιά. Ο Μπλίνκεν θα πρέπει
να εξαντλήσει το ταλέντο του για να πείσει τους Ισραηλινούς συμμάχους
να δεχθούν όσα ο ίδιος δε θέλει ή δεν μπορεί να τους επιβάλει.
9/1/2024
https://www.capital.gr/diethni/3759907/i-mission-impossible-tou-mplinken/
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Τι είναι αυτό που φοβάται το Ισραήλ.
Επίσημα ο στόχος της επιχείρησης του Ισραήλ στη Γάζα είναι η εξάλειψη τη Χαμάς». Είναι όμως αλήθεια αυτό; Θα μπορούσε αυτό το αφήγημα να αποτελεί ένα προπέτασμα καπνού που χρησιμοποιείται για να αποσπάσει την προσοχή από τους πραγματικούς στόχους της εκστρατείας. Και ποιος θα μπορούσε να είναι ο «πραγματικός στόχος»; Αυτός ενδεχομένως να σχετίζεται με ένα θέμα που δεν συζητείται ιδιαίτερα στα μέσα ενημέρωσης, αλλά ίσως να είναι ο πρωταρχικός παράγοντας που οδηγεί τα γεγονότα. Τα δημογραφικά στοιχεία.
Όπως είναι γνωστό, το μακροπρόθεσμο σχέδιο του Ισραήλ είναι να ενσωματώσει τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη στο Μεγάλο Ισραήλ. Θέλουν να ελέγξουν όλη τη γη από τον ποταμό Ιορδάνη μέχρι τη Μεσόγειο Θάλασσα. Το πρόβλημα είναι ωστόσο, ότι εάν προσαρτήσουν τα κατεχόμενα εδάφη χωρίς να εκτοπίσουν τον λαό, τότε ο παλαιστινιακός πληθυσμός μελλοντικά θα ξεπεράσει αυτόν των Εβραίων, κάτι που θα οδηγούσε στην κατάρρευση του εβραϊκού κράτους. Η δημογραφία είναι θέμα εθνικής ασφάλειας για το Ισραήλ και βασικός δείκτης για τις ισραηλινοπαλαιστινιακές σχέσεις και την προοπτική τους. Από τα τέλη του 2022, πάνω από επτά εκατομμύρια Ισραηλινοί ζούσαν στο Ισραήλ και τη Δυτική Όχθη και επτά εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζούσαν στη Δυτική Όχθη, τη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, μια κατά κάποιο τρόπο ολοκληρωμένη περιοχή που αναφέρεται ως «Μεγάλο Ισραήλ» από την εβραϊκή δεξιά.
Ο δημογραφικός κίνδυνος
Οι Ισραηλινοί Εβραίοι βιώνουν έναν υπαρξιακό φόβο να τους ξεπεράσει ο παλαιστινιακός πληθυσμός και αυτό εργαλειοποιείται περαιτέρω από δεξιούς εθνικιστές, πολιτικούς, επιχειρηματίες. Η δημογραφία βρίσκεται στον πυρήνα της εδαφικής διαμάχης μεταξύ Εβραίων και Αράβων. Οι Σιωνιστές, ειδικότερα, βλέπουν την αύξηση του αραβικού πληθυσμού ως «δημογραφική ωρολογιακή βόμβα» που απειλεί το μέλλον του εβραϊκού κράτους, γι’ αυτό κυριαρχεί το σύνθημα: Να απαλλαγούμε από τους ανθρώπους αλλά να κρατήσουμε τη γη. Οι Εβραίοι αποτελούν λιγότερο από το 47 τοις εκατό όλων όσων ζουν δυτικά του ποταμού Ιορδάνη, προειδοποίησε Άρνον Σόφερ, ένας Ισραηλινός δημογράφος, υποστηρίζοντας ότι το μεγαλύτερο μέρος του ισραηλινού πληθυσμού δεν γνωρίζει τον δημογραφικό κίνδυνο στον οποίο διολισθαίνει η χώρα με το ενδεχόμενο να μετατραπεί στην κυρίαρχη μειονότητα στην περιοχή…
Σύμφωνα με το επίσημο Κεντρικό Γραφείο Στατιστικής του Ισραήλ, 9,449 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στο Ισραήλ (συμπεριλαμβανομένων των Ισραηλινών σε οικισμούς στη Δυτική Όχθη). Από αυτούς, 6,982 εκατομμύρια (74 τοις εκατό) είναι Εβραίοι, 1,99 εκατομμύρια (21%) Άραβες και 472.000 (5%) άλλης εθνότητας. Το Παλαιστινιακό Γραφείο Στατιστικής υπολογίζει τον Παλαιστινιακό πληθυσμό της Δυτικής Όχθης σε λίγο περισσότερο από 3 εκατομμύρια και τον πληθυσμό της Γάζας σε κάτι περισσότερο από 2 εκατομμύρια. Ο Σόφερ εξήγησε στο Army Radio ότι παρόλο που το ποσοστό γεννήσεων ήταν υψηλότερο μεταξύ του εβραϊκού πληθυσμού τα τελευταία χρόνια, το ίδιο ισχύει και για το ποσοστό θνησιμότητας, πράγμα που σημαίνει ότι ο αραβικός πληθυσμός, ο οποίος είναι πολύ νεότερος κατά μέσο όρο από τον εβραϊκό πληθυσμό, αυξάνεται ταχύτερα. Τα δημογραφικά θεωρούνται ζήτημα εθνικής ασφάλειας, υπαρξιακό ζήτημα και ζήτημα που θα κρίνει το μέλλον του εβραϊκού κράτους.
Λοιπόν, ποια είναι η λύση στο αραβικό πρόβλημα; Λιγότεροι Άραβες, φυσικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ιδέα της εκδίωξης των Παλαιστινίων έχει μακρά προϊστορία στη σιωνιστική σκέψη που χρονολογείται πέντε ολόκληρες δεκαετίες πριν από την ίδρυση του εβραϊκού κράτους. Οι Άραβες ήταν πάντα πρόβλημα, ακόμη και όταν οι Εβραίοι αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 10 τοις εκατό του πληθυσμού. Ο ιδεολογικός πατέρας του πολιτικού Σιωνισμού, Τέοντορ Χερτσλ, έγραψε τα εξής: «Θα προσπαθήσουμε να εκδιώξουμε τον αραβικό πληθυσμό πέρα από τα σύνορα, προσφέροντάς του θέσεις εργασίας στις χώρες διέλευσης, ενώ θα του αρνούμαστε οποιαδήποτε απασχόληση στη χώρα μας… η απαλλοτρίωση και η απομάκρυνση των Αράβων πρέπει να γίνει διακριτικά και με σύνεση». Το συγκλονιστικά είναι, ότι ο Χερτσλ έκανε αυτή τη δήλωση το 1895, πολλά χρόνια πριν το Ισραήλ ανακηρύξει την ανεξαρτησία του. Και πολλοί από τους Σιωνιστές ηγέτες που τον ακολούθησαν μοιράζονταν την ίδια κοσμοθεωρία, όπως ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν που είπε το 1938: «Υποστηρίζω την υποχρεωτική μεταφορά. Δεν βλέπω τίποτα ανήθικο σε αυτό».
Η «μεταφορά» των Παλαιστινίων
Είναι αξιοσημείωτο πόσο πίσω πηγαίνει αυτή η συλλογιστική; Οι Σιωνιστές τροποποιούσαν τα σχέδιά τους για εθνοκάθαρση πολύ πριν καν το Ισραήλ γίνει κράτος. Γνώριζαν ότι οι αριθμοί δεν υποστήριζαν τις προοπτικές για ένα διαρκές εβραϊκό κράτος. Ο μόνος τρόπος για να τετραγωνιστεί ο κύκλος ήταν μέσω της υποχρεωτικής επανεγκατάστασης, που είναι γνωστή ως «μεταφορά»! Και ενώ αυτή η πολιτική μπορεί να ήταν αποκρουστική για πολλούς Εβραίους, ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός αναμφίβολα πίστευε ότι ήταν μια σκληρή αναγκαιότητα. Η διατήρηση του Εβραϊκού Κράτους έγινε η υψηλότερη αξία που επιτρέπει αυτή τη συμπεριφορά που διαφορετικά θα απαξιωνόταν ως απαράδεκτη και ανήθικη. Δείτε πώς το συνόψισε ο Αμερικανός πολιτικός σχολιαστής Μπεν Σαπίρο, σε ένα δοκίμιο με τίτλο «Η μεταφορά δεν είναι βρώμικη λέξη»: «Η ώρα των ημιμέτρων πέρασε…. Ορισμένοι ορθώς πρότειναν να επιτραπεί στο Ισραήλ να αποκεφαλίσει την τρομοκρατική ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής. Αλλά και αυτό είναι μόνο ένα μισό μέτρο. Η ιδεολογία του παλαιστινιακού πληθυσμού δεν διακρίνεται από αυτή της τρομοκρατικής ηγεσίας. Εδώ είναι η ουσία: Εάν πιστεύετε ότι το εβραϊκό κράτος έχει δικαίωμα ύπαρξης, τότε πρέπει να επιτρέψετε στο Ισραήλ να μεταφέρει τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς Άραβες από την Ιουδαία, τη Σαμάρεια, τη Γάζα και το ίδιο το Ισραήλ. Είναι μια άσχημη λύση, αλλά είναι η μόνη λύση. Και είναι πολύ λιγότερο άσχημο από την προοπτική μιας αιματηρής σύγκρουσης επ’ άπειρον»….
Τούτων λεχθέντων, διαφαίνεται ότι συνδέεται ρητά η μελλοντική βιωσιμότητα του εβραϊκού κράτους με την εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων. Επίσης ενώ αναγνωρίζεται ότι η «μεταφορά» είναι «μια άσχημη λύση», υποστηρίζεται παράλληλα αυτή η πολιτική ως αναγκαίο κακό Και αν κρίνουμε από τις εξελίξεις στο έδαφος, πρέπει να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα. Οι κάτοικοι της Γάζας βομβαρδίζονται, λιμοκτονούν και τρομοκρατούνται όλοι με ρητό στόχο να αναγκαστούν υπό την απειλή των όπλων να εγκαταλείψουν την ιστορική τους πατρίδα. Όλη η γη δυτικά του ποταμού Ιορδάνη πρέπει εκκαθαρισθεί τώρα από τους ιθαγενείς κατοίκους της, ώστε να μπορεί να ενσωματωθεί στο Μεγάλο Ισραήλ διατηρώντας μια αρκετά μεγάλη εβραϊκή πλειοψηφία. Από τις πρώτες μέρες του σύγχρονου πολιτικού Σιωνισμού, οι υποστηρικτές του αντιμετώπισαν το πρόβλημα της δημιουργίας ενός κράτους σε ένα μέρος του κόσμου όπου οι Παλαιστίνιοι Άραβες ήταν η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού. Για πολλούς, η λύση έγινε γνωστή ως «μεταφορά», ένας ευφημισμός για τη λέξη εθνοκάθαρση!
Όχι Αμερικανών στον εκτοπισμό Παλαιστινίων
Η αμερικανική διπλωματία προσπαθώντας να μη διαρρήξει πλήρως τις σχέσεις της με τα αραβικά κράτη αντιτίθεται κατά κάθε σεναρίου εκτοπισμού Παλαιστινίων από τη Γάζα. Αξιωματούχοι του State Department υποστήριξαν πως δηλώσεις περί μετεγκατάστασης Παλαιστινίων εκτός της Γάζας είναι ανεύθυνες και εμπρηστικές, επισημαίνοντας πως «η Γάζα είναι παλαιστινιακή γη και θα παραμείνει παλαιστινιακή γη».
Σε αυτές τις αιτιάσεις των Αμερικάνων φρόντισε να απαντήσει ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ. «Οι ΗΠΑ είναι ο καλύτερος μας φίλος, αλλά πρώτα από όλα θα κάνουμε αυτό που είναι το καλύτερο για το κράτος του Ισραήλ». Αυτό που δεν μπορεί κανείς να μην θαυμάσει στην τουρκική και ισραηλινή διπλωματία είναι ότι προτάσσουν το εθνικό τους συμφέρον στη λήψη των αποφάσεών τους, με προφανή ερωτήματα ασφαλώς για την ηθική των πράξεών τους. Αυτό κάνει αναπόφευκτη τη σύγκριση με την ελληνική διπλωματία που αρέσκεται στο ρόλο του δεδομένου! Πάντως επισήμως η κυβέρνηση Νετανιάχου υποστηρίζει ότι δεν είναι θέση της κυβέρνησης του ο εθελοντικός… εκτοπισμός των Παλαιστινίων από τη Γάζα.
Κλείνοντας να αναφέρουμε, ότι η εκδίωξη ενός πληθυσμού εκτός της περιοχής όπου διαμένει απαγορεύεται από τις Συμβάσεις της Γενεύης, την καρδιά του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, ενώ το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο χαρακτηρίζει, expressis verbis, «τον εκτοπισμό ή την αναγκαστική μεταφορά ενός πληθυσμού» έγκλημα πολέμου. Μόνο που στο διεθνές σύστημα, η ηγεμονική δύναμη είναι συνήθως αυτή που καθορίζει, τι είναι δίκαιο και τι είναι ανθρώπινο δικαίωμα…