Ελληνοτουρκικά: Τα διλήμματα του Ερντογάν.

Του Κώστα Ράπτη

Τα "ήρεμα νερά" έχουν τη χρησιμότητά τους σε μία δεδομένη συγκυρία, αλλά δεν μεταφράζονται σε υπαναχώρηση στα θέματα σκληρής πολιτικής. Εξού και το θετικό κλίμα που επικρατεί τους τελευταίους μήνες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μετά και τις δύο συναντήσεις Ερντογάν-Μητσοτάκη, δεν έδιωξε από το προσκήνιο τις διεκδικήσεις της Άγκυρας, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στις τελευταίες αεροναυτικές οδηγίες που αναστατώνουν το Αιγαίο.

Θα οφείλαμε να ακούμε τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών πιο προσεκτικά. Όταν προ δεκαπενθημέρου ο Χακάν Φιντάν επανέφερε σε τηλεοπτική συνέντευξή του το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου και των μαχητικών F-35, διπλωματικές πηγές της γείτονος σχολίασαν με νόημα: "Το γεγονός ότι προσπαθούμε να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σοβαρά διαφορετικές απόψεις σε συγκεκριμένα θέματα. Αποδίδουμε έμφαση σε ζητήματα αμοιβαία επωφελή, αλλά δεν αναιρούμε τις βασικές μας θέσεις. Αυτό ακριβώς αποτυπώνεται και στη Διακήρυξη των Αθηνών".

Στον απόηχο της συνάντησης

Όλα αυτά μεταφράσθηκαν στην πράξη με την έκδοση μέχρι τα μέσα της εβδομάδας δύο τουρκικών NAVTEX ως απάντηση σε ελληνική αεροναυτική άσκηση νοτιοανατολικά της Καρπάθου, με το προβαλλόμενο σκεπτικό ότι η περιοχή που δεσμεύεται ανήκει στην τουρκική δικαιοδοσία.

Παράλληλα, η Τουρκία αντέδρασε σε ελληνική ΝΟΤΑΜ που δέσμευε περιοχή ανάμεσα σε Λήμνο, Άη Στράτη, Ψαρά και Λέσβο για αεροναυτική άσκηση, από τις 20 έως τις 22 Φεβρουαρίου, εκδίδοντας αντι-ΝΟΤΑΜ και θέτοντας ξανά ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης όλων των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, από Θάσο μέχρι και Καστελόριζο.

Η ελληνική πλευρά απάντησε με την επίδοση ρηματικής διακοίνωσης του υπουργείου Εξωτερικών στην τουρκική πλευρά και με την αποστολή επιστολών διαμαρτυρίας της Υδρογραφικής Υπηρεσίας στην αρμόδια διεθνή υπηρεσία IΜΟ και στον Ισπανό συντονιστή Navtex περιοχής Μεσογείου και Μαύρης Θάλασσας.

Όλα αυτά ενώ μόλις την περασμένη εβδομάδα οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, είχαν συνάντηση στο περιθώριο της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου, σε εποικοδομητικό, όπως αναφέρθηκε, κλίμα και με έμφαση στη λεγόμενη "θετική ατζέντα". Ελληνικές διπλωματικές πηγές έκαναν γνωστό ότι συμφωνήθηκε η ανάγκη να μη διαταραχθεί το βελτιωμένο κλίμα, με τους δύο υπουργούς να δεσμεύονται για νέα συνάντηση.

Εκτός συζήτησης έμειναν οι διερευνητικές επαφές στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, ο οποίος πάντως είναι προγραμματισμένος να διεξαχθεί στις 11 Μαρτίου, με την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδόπουλου να αναμένεται να επισκεφθεί την Άγκυρα, όπου και θα συναντηθεί με τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Μπουράκ Ακτσπάρ.

Σε κάθε περίπτωση, η φιλολογία περί της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου ήρθε για να μείνει – προφανώς γιατί βαραίνει κατά τρόπο επωφελή για την Άγκυρα το "καλάθι" των ελληνοτουρκικών και διότι εκτιμάται ότι νομικά η Αθήνα μειονεκτεί στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Συνεχιζόμενη ακροβασία

Όλα αυτά δεν είναι άσχετα προς τα ευρύτερα συμφραζόμενα, τα οποία δίνουν στην τουρκική ηγεσία τη δυνατότητα να αισιοδοξεί για τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, μετά τη διαφαινόμενη απεμπλοκή του ζητήματος των F-16, αλλά και να πολυπραγμονεί σε διεκδίκηση ρόλου στα διεθνή μέτωπα.

Χαρακτηριστικό από αυτή την άποψη είναι το πρόγραμμα του Χακάν Φιντάν τις τελευταίες ημέρες. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών βρέθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο για τη Σύνοδο της G20, στο περιθώριο της οποίας είχε τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων, να συναντηθεί με τους ομολόγους του τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ρωσίας.

Στη συνάντηση του Χακάν Φιντάν με τον Άντονι Μπλίνκεν συζητήθηκαν, σύμφωνα με πληροφορίες, κυρίως οι προσπάθειες επίτευξης πλήρους κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας το συντομότερο δυνατό, ενώ επί τάπητος ετέθησαν επίσης ο πόλεμος στην Ουκρανία, η διαδικασία διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, οι συνομιλίες Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας και άλλες περιφερειακές εξελίξεις, ενώ τέθηκε ως στόχος ο προγραμματισμός και νέων διμερών επαφών υψηλού επιπέδου.

Με τον Σεργκέι Λαβρόφ, πάλι, στο επίκεντρο βρέθηκε επίσης η "φρικτή ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα", σύμφωνα με τουρκική διπλωματική πηγή, ενώ ο Τούρκος υπουργός ανέφερε στον ομόλογό του ότι "η Τουρκία στηρίζει όλες τις πρωτοβουλίες για τη διαφύλαξη της περιφερειακής σταθερότητας και ευημερίας". Παράλληλα, προετοιμάστηκε το έδαφος για την προαναγγελθείσα επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στη γείτονα τον Μάρτιο.

Είναι προφανές ότι η τουρκική "ακροβασία" ανάμεσα σε διαφορετικούς γεωπολιτικούς πόλους εξακολουθεί να αποδίδει, καθώς η εμφανέστερα φιλοδυτική στροφή της των τελευταίων μηνών (πρβ. την κατασκευή εργοστασίου παραγωγής drones στην Ουκρανία ή την πρόσφατη σύλληψη Κινέζων που κατηγορούνται ότι κατασκόπευαν Ουιγούρους της διασποράς στο τουρκικό έδαφος) δεν δείχνει να έχει διαταράξει τις σχέσεις με τον ευρασιατικό "άξονα". Και πάντως, η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή πολλαπλασιάζει τις ευκαιρίες της Τουρκίας να φανεί "χρήσιμη" σε πολλούς για τη σταθεροποίηση της περιοχής.

Φιλοδοξίες που φτάνουν μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό

Το Αιγαίο θα μοιάζει πράγματι "στενό" σε μια χώρα οι φιλοδοξίες της οποίας φτάνουν μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό. Όμως η Τουρκία όντως συνυπέγραψε συμφωνία για να παράσχει στη Σομαλία υποστήριξη στο πεδίο της ναυτικής ασφαλείας για να βοηθήσει την αφρικανική χώρα να υπερασπιστεί τα χωρικά ύδατά της, όπως ανακοίνωσε την εβδομάδα αυτή αξιωματούχος του τουρκικού υπουργείου Άμυνας.

Η συμφωνία υπεγράφη νωρίτερα αυτόν τον μήνα στη διάρκεια επίσκεψης του Σομαλού υπουργού Άμυνας στην Άγκυρα – σε μια συγκυρία που σημαδεύεται από τις αντιδράσεις του Μογκαντίσου απέναντι στη συνεργασία της αποσχισθείσας και μη αναγνωρισμένης διεθνώς Σομαλιλάνδης με την Αιθιοπία για την παροχή στην τελευταία θαλάσσιας πρόσβασης.

"Θα βοηθήσουμε τη Σομαλία να αναπτύξει τη δυνατότητα και τις ικανότητές της να καταπολεμά παράνομες και αντικανονικές δραστηριότητες στα χωρικά ύδατά της", δήλωσε η τουρκική στρατιωτική πηγή, υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για τη διεύρυνση μιας συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας, η οποία, με έναυσμα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, κρατά ήδη μία δεκαετία.

Η Άγκυρα έχει οικοδομήσει σχολεία, νοσοκομεία και υποδομές και έχει χορηγήσει υποτροφίες σε Σομαλούς για να σπουδάσουν στην Τουρκία, ενώ το 2017 άνοιξε στο Μογκαντίσου τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση της στο εξωτερικό, με το βλέμμα εμφανώς στραμμένο στις θαλάσσιες οδούς τις περιοχής και την Αραβική Χερσόνησο.

25/2/2024

https://www.capital.gr/diethni/3775049/ellinotourkika-ta-dilimmata-tou-erntogan/