Πώς ερμηνεύεται η ετήσια ομιλία Πούτιν
για την κατάσταση της Ρωσίας.

Του Κώστα Ράπτη

Με διάρκεια δύο ώρες και έξι λεπτά, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ, η καθιερωμένη ετήσια ομιλία που εκφώνησε την Πέμπτη ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προς τα δύο σώματα του ρωσικού κοινοβουλίου αποτέλεσε ένα είδος προγραμματικών δηλώσεων εξαετίας, καθώς άλλωστε οι προεδρικές εκλογές απέχουν μόνο δύο εβδομάδες.

Η ομιλία άνοιξε και έκλεισε με αναφορά προς όσους πολεμούν σε ό,τι η Μόσχα αποκαλεί "ειδική στρατιωτική επιχείρηση” στην Ουκρανία. Όμως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της ήταν ότι αντιμετώπιζε τη στρατιωτική αυτή περιπέτεια (όπως άλλωστε και τις προεδρικές εκλογές) σαν να έχει ήδη κριθεί.

Έντονη υπήρξε ήδη η συζήτηση στα δυτικά μέσα ενημέρωσης για τις αναφορές του Πούτιν στο ενδεχόμενο απευθείας στρατιωτικής αναμέτρησης της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ (το οποίο δεν κατονομάσθηκε ποτέ), ήτοι ενός καταστροφικού πυρηνικού πολέμου, όπως δεν δίστασε να διευκρινίσει ο ένοικος του Κρεμλίνου, υπενθυμίζοντας το εξοπλιστικό πλεονέκτημα που έχει αποκτήσει η χώρα του.

Επρόκειτο για απάντηση με επίκαιρη αφορμή: αφενός τις καταγγελίες στο αμερικανικό Κογκρέσο ότι η Ρωσία προσανατολίζεται στην ανάπτυξη πυρηνικών στο διάστημα και αφετέρου τον "προβληματισμό” του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για την αποστολή στρατευμάτων ευρωπαϊκών χωρών στην Ουκρανία.

Όμως η "απειλή” Πούτιν ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να πλήξει το έδαφος χωρών που τυχόν θα αναλάβουν στρατιωτική δράση εναντίον της δεν αποτελεί παρά κοινοτοπία. Οι δε εξοπλιστικές δυνατότητες (λ.χ. υπερ-υπερηχητικοί πύραυλοι), που καθιστούν απολύτως αξιόπιστη αυτήν την απειλήμ είχαν ήδη παρουσιασθεί στην αντίστοιχη προεδρική ομιλία του 2018.

Η σχετική αναφορά του Ρώσου προέδρου περισσότερο αποβλέπει στο να μειώσει τους σημερινούς δυτικούς ηγέτες, για τους οποίους, όπως είπε, ο πόλεμος δεν είναι παρά κινούμενα σχέδια, σε αντιπαραβολή προς την τωρινή γενιά ρωσικής ηγεσίας, η οποία έχει βιώσει πραγματικές πολεμικές προκλήσεις, είτε τώρα στην Ουκρανία είτε κατά το πρόσφατο παρελθόν στον Καύκασο.

Οι δε αναφορές του Πούτιν υπέκρυπταν και μιαν έμμεση προσφορά συνεννόησης με τις ΗΠΑ για μια νέα αρχιτεκτονική συλλογικής ασφάλειας – αρκεί αυτή να είναι συνολική και όχι α λα καρτ, ήτοι να μην περιορίζεται λ.χ. στο ζήτημα της πυρηνικής ισορροπίας, την ίδια ώρα που θα επιδιώκεται μια "στρατηγική ήττα” της Ρωσίας στην άμεση γειτονιά της.

Σε κάθε περίπτωση, το κέντρο βάρους της ομιλίας Πούτιν βρισκόταν αλλού – και είναι αποκαλυπτικό για τα πραγματικά σημεία δύναμης και αδυναμίας της σημερινής Ρωσίας.

Το άγχος που κυριολεκτικά διέτρεχε όλο το προεδρικό διάγγελμα αφορούσε το ρωσικό δημογραφικό πρόβλημα – την επίγνωση δηλαδή του ότι ο πρωταγωνιστικός ρόλος τον οποίο φιλοδοξεί να παίξει η αχανής Ρωσία σε έναν πολυπολικό κόσμο, διαφυλάσσοντας και ενισχύοντας την κυριαρχία της, δεν συμβαδίζει με τον σχετικά μικρό και μάλιστα μειούμενο πληθυσμό της.

Βέβαια, το ανθρώπινο κεφάλαιο που κληρονόμησε η Ρωσία από τη Σοβιετική Ένωση είχε ποιοτικά χαρακτηριστικά τέτοια, τα οποία επέτρεψαν τα τεχνολογικά-επιστημονικά επιτεύγματα που αποτελούν τώρα το μυστικό της στρατιωτικής της αυτοπεποίθησης – και αυτό μάλλον είχε υποτιμηθεί στη Δύση. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η ανάγκη για περισσότερο και καλύτερα καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό παρουσιάζεται εντονότερη από ποτέ. Παρακολουθώντας την ομιλία Πούτιν αναρωτιέται κανείς πώς μπορούν να καλυφθούν οι πολλές θέσεις εργασίας τις οποίες δημιουργεί η εντατικοποίηση της εξοπλιστικής παραγωγής και συνολικά της μεταποίησης.

Για αυτό και η ομιλία Πούτιν αφιέρωσε τόσο χρόνο στην ενίσχυση της οικογένειας, στην ενθάρρυνση της γεννητικότητας, στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, στη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, της έρευνας και της επαγγελματικής κατάρτισης, στην ενίσχυση των στεγαστικών προγραμμάτων, στη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής στο πλαίσιο μιας οικονομίας της αγοράς με ισχυρή κοινωνική αλληλεγγύη και κοινωνικό κράτος.

Ό,τι φαντάζει ως μία μακρά λίστα προεκλογικών παροχών συναρθρώνεται με τον στρατηγικό στόχο της ανάδυσης μιας κυρίαρχης Ρωσίας που θα πρωταγωνιστεί στον τεχνολογικό τομέα, θα είναι κατά το δυνατόν αυτάρκης και θα αναδειχθεί σε τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη.

Όσο για την ελίτ που θα διαχειρισθεί αυτήν την ανάδυση, ο Πούτιν την έχει ήδη βρει στο πρόσωπο των βετεράνων του ουκρανικού πολέμου, που έχουν αποδείξει τις ηγετικές τους ικανότητες και θα αντικαταστήσουν την κλεπτοκρατική ελίτ της δεκαετίας του '90, την οποία πολύ χαρακτηριστικά ο ένοικος του Κρεμλίνου αποκήρυξε.

1/3/2024

https://www.capital.gr/diethni/3776766/pos-ermineuetai-i-etisia-omilia-poutin-gia-tin-katastasi-tis-rosias/