IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Πώς καταφέρνει η μουσική τέχνη να επηρεάζει τον εγκέφαλό μας, και μέσω αυτού την ψυχική μας διάθεση; Από πού προέρχεται η «μαγική» δύναμη της μουσικής να μας αναστατώνει βαθύτατα και να μας προκαλεί τις πιο έντονες συγκινήσεις και τα πιο αντιφατικά συναισθήματα χαράς-λύπης, αισιοδοξίας-θλίψης;  Μάταια θα αναζητούσε κανείς απλές και προφανείς απαντήσεις σε αυτά τα δυσαπάντητα ερωτήματα, που βασανίζουν την ανθρώπινη σκέψη σχεδόν από τη γέννησή της. Αφορμή για το σημερινό άρθρο είναι η μετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου «Η μουσική ως βιολογία» , που υπογράφει ο Ντέιλ Πέρβις , ένας από τους κορυφαίους ερευνητές των βιολογικών προϋποθέσεων και της νευροαισθητικής της μουσικής.  Πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο βιβλίο στο οποίο τεκμηριώνονται επιστημονικά και με πλήθος εμπειρικών δεδομένων όχι μόνο η κοινή βιολογική λειτουργία και άρα η κοινή εξελικτική προέλευση κάθε μουσικής έκφρασης του ανθρώπινου είδους, αλλά και ο πανανθρώπινος επικοινωνιακά χαρακτήρας της γλώσσας της μουσική

Μέσα από αυτή σχηματίζουμε την αίσθηση του εαυτού και αντιλαμβανόμαστε τη θέση μας στον κόσμο. Ποιοι είμαστε, ποιο είναι το παρελθόν μας και ποιες είναι οι βεβαιότητές μας για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Πολύ συχνά καταβάλλουμε αγωνιώδεις προσπάθειες να την κρατήσουμε ζωντανή, ενώ αυτή γλιστρά σαν την άμμο μέσα από τα δάχτυλά μας. Ο λόγος, φυσικά, για τη μνήμη. Η κ αθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ δρ Φωτεινή Στυλιανοπούλου μιλά στο «Πρίσμα» για τη μνήμη και τα μυστήρια που συνδέονται με αυτή. Συνήθως μιλάμε για τη μνήμη στον ενικό. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά είδη μνήμης. Πείτε μας λίγα λόγια για το καθένα. Συνήθως λέμε η μνήμη, αλλά υπάρχουν πράγματι πολλά είδη μνήμης. Τα είδη αυτά χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τη δηλωτική και την άδηλη μνήμη. Η δηλωτική είναι η συνειδητή μνήμη, που περιλαμβάνει με τη σειρά της τη σημασιολογική και την αυτοβιογραφική. Η σημασιολογική μνήμη αφορά ό,τι μαθαίνο

Μια σειρά από κοινωνικοπολιτικά συμβάντα υποδεικνύουν ότι ο ανθρώπινος φόβος, ο διάχυτος πανικός αλλά και η «τυφλή» κοινωνική και ατομική βία που βιώνουμε καθημερινά στις σύγχρονες κοινωνίες δεν αποτελούν τόσο τις ορατές «παρενέργειες» ή τα υποπροϊόντα της εγωιστικής ανθρώπινης φύσης, αλλά μάλλον την κυρίαρχη ιστορική επιλογή μιας νέας μορφής άσκησης εξουσίας. Το καινοφανές στοιχείο, σήμερα, δεν είναι η εκμετάλλευση από την εξουσία των εγγενών και διαχρονικών βιο-ψυχολογικών μηχανισμών του φόβου, αλλά η συστηματική καλλιέργεια και η καλοσχεδιασμένη διαχείριση του ανθρώπινου φόβου σε πλανητικό επίπεδο. Αν, όπως όλα δείχνουν, η νέα σκιώδης βιο-πολιτική δεν προσβλέπει τόσο στη μεγιστοποίηση του οικονομικού κέρδους αλλά μάλλον στην ελαχιστοποίηση του εγγενούς βιολογικού πλούτου και της ποικιλομορφίας της ανθρώπινης ζωής, τότε η πλανητική απαξίωση της εργασίας και άρα της οικονομίας, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, σε συνδυασμό με την ασαφή απειλή και τον διαρκή φόβο για την επιβί

Η ετυμολογία της λέξης «άνοια» δεν αφήνει περιθώριο παρερμηνείας: α στερητικό + νους, «η προοδευτική εξασθένηση των διανοητικών κυρίως λειτουργιών στα ηλικιωμένα άτομα», σύμφωνα με το λεξικό Μπαμπινιώτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είχα απορίες, καθώς προετοιμαζόμουν για τη συνάντησή μου με τον Αντώνη Πολίτη, αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών , έναν από τους πιο αρμόδιους να μιλήσουν για τη συγκεκριμένη νόσο – γι’ αυτό το μείζον ιατρικό αλλά και κοινωνικό πρόβλημα. Οι αριθμοί, άλλωστε, αποδεικνύουν τη σοβαρότητά του: στην Ευρώπη οι ασθενείς με άνοια είναι σήμερα 6,4 εκατομμύρια, στις ΗΠΑ 5,2 εκατομμύρια και στην Ελλάδα περίπου 200.000. Παγκοσμίως, ο αριθμός τους υπολογίζεται σε 44 εκατομμύρια και αναμένεται να αγγίξει τα 66 εκατομμύρια μέχρι το 2030 και τα 116 εκατ. μέχρι το 2050. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ – Απορία πρώτη: Ο κόσμος συχνά μπερδεύει την άνοια με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Πώς διαχωρίζονται

'' ή πώς αποκωδικοποιούνται, σήμερα, τα ιερογλυφικά του νου'' Γιατί γονείς και δάσκαλοι παροτρύνουν τα παιδιά από την πιο τρυφερή ηλικία να διαβάζουν βιβλία; Οχι βέβαια για να διευρύνουν το «πνεύμα» τους ή να αναπτύξουν τις κριτικές τους ικανότητες, αρετές που θεωρούνται αμφίβολης οικονομικής αξίας και κοινωνικά επιζήμιες, σύμφωνα με τα επικρατέστερα, σήμερα, κοινωνικά πρότυπα, αλλά επειδή «κάνει καλό» στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, του πιο αποδοτικού «εργαλείου» που διαθέτει κάθε άνθρωπος. Οπως θα δούμε, η μέχρι χθες εμπειρική εικασία ότι η ανάγνωση βιβλίων αναδιοργανώνει και βελτιώνει σημαντικά τις εγγενείς εγκεφαλικές μας ικανότητες θεωρείται πλέον επαρκώς επιβεβαιωμένη επιστημονικά. Υπάρχει, όμως, και μια επιπρόσθετη, ακόμα πιο επωφελής, λειτουργία της αναγνωστικής πρακτικής, την οποία τείνουμε να παραβλέπουμε ή να υποβαθμίζουμε: ό,τι διαβάζουμε επηρεάζει βαθύτατα τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα, τους άλλους και τον ίδιο μας τον ε