IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Για να δώσουμε ένα νόημα στο παρόν μας ή για να σχεδιάσουμε το μέλλον μας, οφείλουμε διαρκώς να ανατρέχουμε στα «μνημονικά εγγράμματα» του παρελθόντος. Καμία άλλη νοητική λειτουργία μας δεν παίζει τόσο αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικής μας ταυτότητας αλλά και στη συγκεκριμενοποίηση της αφηρημένης έννοιας του «εαυτού» όσο η μνήμη. Στις 30-31 Μαρτίου στο αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Παστέρ πραγματοποιήθηκε, με μεγάλη επιτυχία, μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστημονική διημερίδα με θέμα τις περίπλοκες σχέσεις εξάρτησης της Μνήμης από τον Εγκέφαλο. Η διημερίδα διοργανώθηκε από τους καθηγητές Ιωάννη Ευδοκιμίδη και Ανδρέα Παπανικολάου και σ’ αυτή συμμετείχαν διεθνούς κύρους Ελληνες και αλλοδαποί ειδικοί στην έρευνα της ανθρώπινης μνήμης. Οι «Μηχανές του Νου», σήμερα, έχουν τη χαρά να φιλοξενούν δύο επιφανείς Ελληνες νευροεπιστήμονες, τους καθηγητές Ιωάννη Ευδοκιμίδη και Ανδρέα Παπανικολάου, οι οποίοι μας εξηγούν γιατί σχεδίασαν και υλοποίησαν αυτή την υψηλού επιπέδου δι

Τα tablet, τα smartphone και οι υπολογιστές καθιστούν πλέον περιττό να γράφουμε με το χέρι, αλλά επιστήμονες προειδοποιούν ότι αυτό δεν βοηθάει στην ανάπτυξη των παιδιών, σύμφωνα με την Die Zeit, που έκανε το χειρόγραφο πρώτο θέμα στην ηλεκτρονική της έκδοση. «Το χειρόγραφο είναι ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας: χάρη σε αυτό, οι άνθρωποι μπόρεσαν να διατηρήσουν τη γνώση τους. Η γραφή έδωσε τη δυνατότητα να μεταβιβάζουμε σύνθετες σκέψεις και ιδέες σε άλλους ανθρώπους ανεξάρτητα από το χρόνο και το διάστημα» γράφει η γερμανική εφημερίδα και τονίζει το εξής: Χάρη στο χειρόγραφο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα τι δίδαξε ο Πλάτωνας και ο Σωκράτης. Αλλά παρόλο που τέτοιες σκέψεις γράφονταν πάνω σε πέτρινες πινακίδες  παπύρους και αργότερα σε χαρτί, το σημερινό γράψιμο γίνεται ολοένα και πιο ανεξάρτητο από το φυσικό του υπόβαθρο. Σήμερα, γράφουμε και αποθηκεύουμε πολλά στα smartphones και τους υπολογιστές μας και τα ανεβάζουμε στο cloud. Όλο και σ

επειδή ο εγκέφαλος μας δεν βγαίνει ποτέ στη... σύνταξη Σταυρόλεξα, κουίζ, αινίγματα, έξυπνα βιντεοπαιχνίδια, ανάγνωση βιβλίων, νέες κοινωνικές επαφές θεωρούνται εξαιρετικά επωφελείς δραστηριότητες επειδή μας βοηθούν να κρατάμε το μυαλό μας σε εγρήγορση. To να διατηρούμε σε φόρμα τον εγκέφαλό μας δεν είναι μόνο μια κοινωνική επιταγή ή ένας τρόπος καταπολέμησης της ανίας που μας κυριεύει καθημερινά. Αποτελεί, πρωτίστως, μια βιοψυχολογική αναγκαιότητα, ένα αποτελεσματικότατο όπλο κατά της φυσικής φθοράς που επιφέρουν ο χρόνος και ο μονότονος τρόπος ζωής στις δομές και τις λειτουργίες του εγκεφάλου μας.   Στις μέρες μας, ολοένα και περισσότερα -και όχι μόνο υπέργηρα- άτομα παραπονιούνται ότι έχουν σοβαρά προβλήματα μνήμης, συγκέντρωσης της προσοχής ή ταχύτητας στη λήψη αποφάσεων. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, τότε η σχετικά πρόσφατη μόδα του «Brain Τraining» –δηλαδή των μεθόδων εκγύμνασης του μυαλού μας– ίσως αποδειχτεί ένα αποτελεσματικό φρένο που επιβραδύνει τη σταδι

Φανταστείτε ότι ζείτε σε έναν κόσμο όπου βλέπετε πάντα τον αριθμό «2» κόκκινο, ενώ είναι γραμμένος με μαύρο μελάνι ή ότι όταν ακούτε τη μουσική νότα Φα δίεση βλέπετε μια σφαίρα. Πρόκειται για ασυνήθιστες αισθητηριακές εμπειρίες που βιώνουν καθημερινά κάποια άτομα, περίπου το 2 με 3% ενός ανθρώπινου πληθυσμού. Τα άτομα αυτά, που περιγράφονται από τη Νευρολογία ως «συναισθητικά», είναι από κάθε άποψη φυσιολογικά αλλά διαθέτουν ένα επιπλέον και πολύ ιδιαίτερο αισθητηριακό χάρισμα, το οποίο τα άτομα αυτά μοιράζονται με ορισμένους λαμπρούς καλλιτέχνες, συγγραφείς και επιστήμονες. Πρόκειται για απολύτως φυσιολογικά άτομα που, όπως θα δούμε, όχι μόνο δεν εκδηλώνουν γνωσιακές ή ψυχολογικές διαταραχές, αλλά πολύ συχνά επιδεικνύουν απρόσμενες καλλιτεχνικές και νοητικές ικανότητες. Εχοντας παρουσιάσει, στα τρία προηγούμενα άρθρά μας, τη σημασία του εγκεφάλου στη δημιουργία των οπτικών ψευδαισθήσεων, σκεφτήκαμε ότι θα είχε ενδιαφέρον να διερευνήσουμε πώς εξηγούνται, με τα σημερινά

 Τη γλώσσα μου έδωσαν... ανθρώπινη (Ι) Ο  έναρθρος λόγος   είναι μια αποκλειστικά ανθρώπινη ικανότητα, ένα κοινό και άρα γενετικά κληρονομούμενο «αγαθό» το οποίο μοιράζονται όλοι οι φυσιολογικοί άνθρωποι, ανεξάρτητα από το ποια γλώσσα μιλάνε. Αν, όπως όλα δείχνουν, οι ικανότητές μας για έναρθρο λόγο και έλλογη σκέψη είναι τα δύο ιδιαίτερα ανθρώπινα γνωρίσματα που μας διαφοροποιούν από όλα τα υπόλοιπα ζωικά είδη, τότε ποια πλεονεκτήματα μας προσφέρουν; Μέσα από ποιες  εγκεφαλικές και κοινωνικές δομές  αναδύονται και γιατί επελέγησαν από την εξέλιξη; Παρά την εντυπωσιακή πρόοδο των επιστημών του εγκεφάλου και του νου, δεν διαθέτουμε ακόμη τις οριστικές απαντήσεις σε αυτά τα θεμελιώδη ερωτήματα. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δικαιώνονται οι διάφορες μυστικιστικές ή θεολογικές «εξηγήσεις» όταν επικαλούνται υπερφυσικά αίτια ή κάποιο θαύμα. Αντίθετα, όπως θα δούμε, διαθέτουμε επαρκείς -αν και όχι πλήρεις- επιστημονικές εξηγήσεις για τις ιδιαίτερες  γλωσσικές  μας  ικανότητες.