Η ομορφιά θα ξανασώσει τον κόσμο;

ILBUSCA VIA GETTY IMAGES

Η γοτθική Τέχνη όμως ξαναφέρνει το αίτημα του κάλλους 
στην καρδιά του ευρωπαϊκού κόσμου.

(από τα μαθήματα μου για την αρχιτεκτονική 
στο τμήμα θεατρικών σπουδών του ΕΚΠΑ)

...Ο γοτθικός ναός παραμένει μια αρχιτεκτονική πρόκληση όχι μόνον για εκείνη την μακρινή, την περίκλειστη κοινωνία αλλά για κάθε εποχή. Προαναγγέλλει τους ουρανοξύστες του 19ου αιώνα στο Σικάγο χρησιμοποιώντας όμως μια χειροποίητη όσο και σοφή τεχνική. Θα έλεγα κάτι περισσότερο ότι δηλαδή συνιστά η όλη σύλληψη και εκτέλεση μια συγκλονιστική, κατασκευαστική αυθάδεια.

Είναι όμως συγχρόνως και υψηλή, ποιητική σύλληψη με ακόμη υψηλότερο, μεταφυσικό συμβολισμό. Οι οξυκόρυφοι πύργοι, τα υπερυψωμένα σταυροθόλια, τα δαντελένια κωδωνοστάσια κλπ. ανεβαίνουν σαν από θαύμα σε δυσθεώρητα ύψη για να λογχίσουν νευρωτικά τον ουρανό ψάχνοντας έτσι τα ίχνη του Θεού. Καλύτερα, εκβιάζοντας την ύπαρξη Του. Αφού πραγματώνονται κατασκευές τέτοιας εξωπραγματικής εμφάνισης δεν μπορεί, ο Θεός υπάρχει. 

GEHRINGJ VIA GETTY IMAGES

 Το ίδιο συνέβαινε και με τους τρούλους της Ανατολής και κυρίως με την Αγία του Θεού Σοφία.Το ύψος του τρούλου της οποίας είναι ανάλογο με το ύψος της οροφής της Notre Dame. Εβδομήντα μέτρα περίπου. Και βέβαια πρόκειται επίτευξη ανάλογου θαύματος.

Ο σκοπός της αρχιτεκτονικής του Μεσαίωνα έγκειται στο να δει με τα ίδια του τα μάτια ο πιστός το υπερφυσικό, πραγματοποιημένο.

Οι βυζαντινοί κρεμάνε μαγικές καμπύλες από τα σύννεφα, οι τέκτονες αντίστοιχα της Δύσης αιχμηρά οξυκόρυφα. Διαφορά, μάλλον, ταμπεραμέντου. Θυμίζω ότι ο τρούλος της Αγίας Σοφίας έπεσε τουλάχιστον δύο ή τρεις φορές κατά την υπερχιλιετή βίο της. Αυτή είναι η μοίρα ακόμη και τον πλέον ιερών κτισμάτων. Αλλά και η ευλογία τους ώστε να αντέχουν.

APEXPHOTOS VIA GETTY IMAGES

Όμως ο γοτθικός ναός καταφέρνει και ένα άλλου είδους θαύμα. Καταργεί ορισμένους, φέροντες (!) τοίχους και τους αντικαθιστά με υαλοστάσια (vitraux) γεμίζοντας το εσωτερικό με πολύχρωμο φως και εικόνες που κολυμπάνε στα χρώματα. Η αντίστοιχη έκφραση με τα ψηφιδωτά της Ανατολής. Γυαλί λοιπόν και μέταλλο αντί της πέτρινης τοιχοποιίας. Όπως και στις δημιουργίες του Mies van der Rohe στον εικοστό αιώνα!

Πιο συγκεκριμένα ο γοτθικός ρυθμός εμφανίζεται στο τέλος του Μεσαίωνα ως ο ωριμότερος καρπός του ιδιαίτερου πολιτισμού της θεοκρατικής, εκείνης κοινωνίας αλλά και η δραματική μετεξέλιξη του πιο βαριού, του γήινου, ρωμανικού ρυθμού ο οποίος συνέχιζε την πρακτική, ρωμαϊκή κατασκευή... Περισσότερο μηχανική παρά αισθητική. Περισσότερο utilitas παρά venustas. Δηλαδή περισσότερο χρηστικότητα παρά κάλλος. Η γοτθική Τέχνη όμως ξαναφέρνει το αίτημα του κάλλους στην καρδιά του ευρωπαϊκού κόσμου. Του κοινού μας ευρωπαϊκού πολιτισμού. Γιατί περί αυτού πρόκειται! Εξ ου και ο παγκόσμιος θρήνος για την Παναγία των Παρισίων.

LUDOVIC MARIN VIA GETTY IMAGES

Είναι επίσης ο ρυθμός που καθιστά την κάθε κατασκευαστική του αδυναμία πλεονέκτημα - εννοώ τις εξωτερικές αντηρίδες που κάνουν τους ναούς να μοιάζουν με καράβι περιτριγυρισμένο με σφήνες σε καρνάγιο - και που, για πρώτη φορά μετά την αρχαιότητα, η γλυπτική πρωταγωνιστεί μαζί με την αρχιτεκτονική δημιουργώντας ένα σύνολο ενιαίο. Οι αντηρίδες και οι πυργίσκοι γεμίζουν από εκατοντάδες αγάλματα (!) άλλοτε δαίμονες κι άλλοτε ιερά πρόσωπα που μάχονται διαρκώς για το καλό ή το κακό. Εξ άλλου στην θρησκευτική θεματολογία η αμαρτία είναι πάντα παρούσα.

WESTEND61 VIA GETTY IMAGES

Όπως και ο Εωσφόρος. Αυτός επισκέφθηκε την Notre Dame Μεγάλη Δευτέρα των Καθολικών και την έλουσε με το αποτρόπαιο φως του. Το πυρ το εξώτερον. 

Όμως το άλλο φως, το ιλαρό και υπερκόσμιο δεν ηττάται εύκολα. Είναι εδώ για να ξαναπεί ότι η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο... 


Διαβάστε περισσότερα στο FB του κ. Μάνου Στεφανίδη

Συγγραφέας, κριτικός τέχνης και καθηγητής

[Γεννήθηκε στον Πειραιά το 1954. Σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επί 25 χρόνια ήταν επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης. Είναι διδάκτορας του ΑΠΘ. Μετεκπαιδεύτηκε στο Kunstmuseum του Düsseldorf και στο Smithsonian Institution της Washington DC. Γράφει χρόνια κριτικές τέχνης και επιφυλλίδες στην Καθημερινή, το Έθνος, την Ελευθεροτυπία και το περιοδικό Αντί. Συνεργάζεται με τα λογοτεχνικά περιοδικά Το Δέντρο, η λέξη, Ρεύματα, Μανδραγόρας (δέ)κατά. Έχει παρουσιάσει πολλές τηλεοπτικές εκπομπές στη κρατική τηλεόραση, στον ΑΝΤ1 και το SevenX. Έχει παρουσιάσει ραδιοφωνικές εκπομπές στο Τρίτο Πρόγραμμα και στο Κόκκινο 105,5. Έχει διοργανώσει σεμινάρια τέχνης στην Αρχαιολογική Εταιρεία, στην Ελληνοαμερικανική Ένωση και στη Booze Cooperativa.]

17/4/2019


    ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ    



 LIONEL BONAVENTURE VIA GETTY IMAGES


Εννέα ιστορικοί ναοί της Ευρώπης που καταστράφηκαν 
και χτίστηκαν από το μηδέν

Μια ανασκόπηση σε 8+1 καταστροφές την ώρα 
που η Γαλλία μετρά τις πληγές της.

Συγκινητικές είναι οι προσφορές που μέχρι στιγμής έχουν γίνει για την ανοικοδόμηση του εμβληματικού ναού της Παναγίας των Παρισίων που υπέστη εκτεταμένες ζημιές μετά την καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε την Δευτέρα.
Δισεκατομμυριούχοι και τοπικές κυβερνήσεις, ιδρύματα αλλά και διαδικτυακές πλατφόρμες διοργανώνουν κινητοποιήσεις βοήθειας.Οι υπόλοιποι πολίτες ανά τον κόσμο παρακολουθούν καθηλωμένοι τις εξελίξεις και εύχονται από καρδιάς να μην συμβεί πάλι ανάλογη καταστροφή.Δυστυχώς, όμως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει δημοσίευμα του Euronews, δεν είναι η πρώτη φορά που σημειώνεται μια αντίστοιχου μεγέθους καταστροφή ενός ναού-μνημείου. Αντίθετα, η ιστορία μετρά πολλά τέτοια παραδείγματα εμβληματικών κτιρίων που κάποια στιγμή υπέστησαν τεράστια ζημιά και στη συνέχεια χτίστηκαν από το μηδέν.

 Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Παύλου 
στο Λονδίνο

PA ARCHIVE/PA IMAGES

O Καθεδρικός ναός του Αγίου Παύλου (St. Paul’s Cathedral) είναι η μητροπολιτική εκκλησία του Λονδίνου και αποτελεί το αριστούργημα του μεγάλου Άγγλου αρχιτέκτονα σερ Κρίστοφερ Ρεν. Αποτελεί εξαίσιο και μοναδικό δείγμα ναού μπαρόκ ρυθμού στην Αγγλία. Ο πρώτος χριστιανικός ναός, στη θέση που υψώνεται και σήμερα ο καθεδρικός ναός του Αγίου Παύλου, χτίστηκε το 604 μ. Χ. από τον Αγγλοσάξονα βασιλιά του Κεντ Έθελμπερτ (Æthelberht, 552 – 616), μετά τον προσηλυτισμό του στο χριστιανισμό (597) από τον Άγιο Αυγουστίνο του Καντέρμπερυ.

Ο πρώτος αυτός καθεδρικός ναός του Λονδίνου ήταν μια ξύλινη κατασκευή, που καταστράφηκε από πυρκαγιά. Ξαναχτίστηκε από πέτρα στα 675 – 685 από τον επίσκοπο Έρκενβαλντ (Erkenwald). Όμως και ο ναός αυτός καταστράφηκε με τις επιδρομές των Βίκιγκς κατά τον 9ο αιώνα και χτίστηκε ξανά το 962. Το 1087, η σαξονική αυτή εκκλησία καταστράφηκε πάλι από πυρκαγιά. Ο ναός έμεινε για χρόνια παραμελημένος μέχρι που ο βασιλιάς Κάρολος Α′ ανέθεσε την αναστήλωσή του στο διάσημο αρχιτέκτονα Ίνιγκο Τζόουνς (Inigo Jones, 1573 – 1652), ο οποίος, επηρεασμένος από τον κλασικό κόσμο και την αναγεννησιακή τέχνη, αναμόρφωσε εξολοκλήρου το ναό ακολουθώντας τα πρότυπα της Αναγέννησης. Οι ανακαινίσεις αυτές κράτησαν περίπου δέκα χρόνια (1633- 1642).

Ο καθεδρικός ναός της Σάντα Μαρία 
στη Λισαβόνα

HORACIO VILLALOBOS VIA GETTY IMAGES

Από την κατασκευή του το 1147, ο εν λόγω ναός έχει υποστεί ουκ ολίγα χτυπήματα από καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν τη χώρα. Ένας από αυτούς, που σημειώθηκε το 1755 ήταν και η αιτία για τη δημιουργία τσουνάμι το οποίο με τη σειρά του κατέστρεψε πολλά κτίρια, ένα εκ των οποίων ήταν και η ιστορική Σάντα Μαρία. Τα επόμενα χρόνια έγιναν πολλές εργασίες για την αναστήλωση του.

 Η Φράουενκιρχε 
στη Δρέσδη

WESTEND61 VIA GETTY IMAGES

Η Φράουενκιρχε, στη Δρέσδη (στα γερμανικά: Dresdner Frauenkirche), είναι Λουθηρανική εκκλησία, αφιερωμένη στην Παναγία. Χτίστηκε το 18ο αιώνα και είναι δείγμα μπαρόκ αρχιτεκτονικής. Καταστράφηκε κατά το Βομβαρδισμό της Δρέσδης, το Φεβρουάριο του 1945, και ανακατασκευάστηκε εξήντα χρόνια μετά. Σήμερα αποτελεί σύμβολο της συμφιλίωσης Προτεσταντών και Καθολικών.

Αν και συχνά αναφέρεται ως καθεδρικός, ο Καθεδρικός ναός της Ευαγγελικής –Λουθηρανικής Εκκλησίας στη Δρέσδη είναι η Κρόιτσκιρχε (Kreuzkirche -Εκκλησία του Σταυρού).

Ο καθεδρικός ναός 
της Βαρσοβίας

ASSOCIATED PRESS

Ο Καθεδρικός Ναός της Βαρσοβίας είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Είναι εκκλησία του καθολικού δόγματος και βρίσκεται στην Παλαιά Πόλη της πολωνικής πρωτεύουσας.

Κατά τη διάρκεια του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννη ήταν ένας σωρός ερειπίων και ανοικοδομήθηκε από θεμελίων με μεγάλη πιστότητα χάρη στη συλλογική προσπάθεια των Πολωνών και τις δωρεές των κατοίκων της Βαρσοβίας.

Το Μόντε Κασίνο 
στην Ιταλία

WESTEND61 VIA GETTY IMAGES

Το Μόντε Κασίνο είναι βραχώδης λόφος ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση περίπου 130 χιλιομέτρων νοτιοανατολικά της Ρώμης στην Ιταλία. Ο Άγιος Βενέδικτος εκ Νουρσίας ίδρυσε το πρώτο του μοναστήρι, την πηγή του Τάγματος των Βενεδικτίνων, σε αυτό το σημείο κατά το 529. Ήταν, επίσης, η περιοχή διεξαγωγής της Μάχης του Μόντε Κασίνο το 1944, οπότε το κτίριο της μονής καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς των Συμμάχων και ξαναχτίστηκε μετά τον πόλεμο.

Το μοναστήρι είναι ένα από τις λιγοστές εναπομείναντες ηγουμενικές περιφέρειες εντός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Μέχρις ότου η παραίτησή του γίνει αποδεκτή από τον Πάπα Φραγκίσκο στις 12 Ιουνίου 2013, Περιφερειακός Ηγούμενος του Μόντε Κασίνο ήταν ο Πιέτρο Βιτορέλι.

Ο καθεδρικός ναός του Ζάγκρεμπ 
στην Κροατία

TWITTER

Ο Καθεδρικός Ναός του Ζάγκρεμπ είναι μια ρωμαιοκαθολική εκκλησία στην περιοχή Κάπτολ του Ζάγκρεμπ. Πρόκειται για το υψηλότερο κτίριο στην Κροατία, αλλά και το πιο μνημειώδες ιερό κτίριο σε γοτθικό ρυθμό, νοτιοανατολικά των Άλπεων.

Το 1093, όταν ο βασιλιάς Λαδισλάβος (1040-1095) μετακίνησε την έδρα του επισκόπου από το Σίσακ στο Ζάγκρεμπ, ο ίδιος μετονόμασε την υπάρχουσα εκκλησία σε καθεδρικό ναό. Η κατασκευή του νέου ναού ξεκίνησε λίγο μετά το θάνατό του και ολοκληρώθηκε το 1217, όταν εγκαινιάστηκε από τον βασιλιά Ανδρέα Β′ της Ουγγαρίας. Το κτίριο καταστράφηκε από τους Μογγόλους το 1242, αλλά ξαναχτίστηκε από τον επίσκοπο Τιμοτέι (1263-1287) λίγα χρόνια αργότερα.

Στο τέλος του 15ου αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία εισέβαλε στην Κροατία, προκαλώντας την κατασκευή τειχών γύρω από τον καθεδρικό ναό, μερικά εκ των οποίων εξακολουθούν να παραμένουν άθικτα. Τον 17ο αιώνα, ένα οχυρωμένο αναγεννησιακό παρατηρητήριο ανεγέρθηκε στη νότια πλευρά και χρησιμοποιήθηκε ως στρατιωτικό σημείο παρατήρησης, εξαιτίας της οθωμανικής απειλής.

Ο καθεδρικός ναός υπέστη τεράστιες ζημιές από το σεισμό του 1880 στο Ζάγκρεμπ.Το κύριο μέρος του κατέρρευσε, ενώ ο πύργος είχε υποστεί τέτοιες ζημιές, ώστε δεν υπήρχε περιθώριο επισκευής του. Η αποκατάσταση του καθεδρικού ναού σε νεογοτθικό, αυτή τη φορά, ρυθμό, είχε ως πρωτεργάτη τον Ερμάν Μπολέ, ο οποίος δημιούργησε την σημερινή του μορφή. Ως μέρος αυτής της αποκατάστασης, δύο καμπαναριά ύψους 108 μέτρων ανεγέρθηκαν στη δυτική πλευρά. Και τα δύο από αυτά τα καμπαναριά βρίσκονται σήμερα σε καθεστώς συντήρησης, ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου αποκατάστασης του ναού.

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Στέφανου 
στη Βιέννη

UNCLEPODGER VIA GETTY IMAGES

Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Στεφάνου (Στέφανσντομ) βρίσκεται στο κέντρο της Βιέννης.Το γοτθικό κεντρικό κλίτος, το χοροστάσιο και τα πλαϊνά παρεκκλήσια προήλθαν από ανακαινίσεις του 14ου και 15ου αιώνα, ενώ κάποια εξωτερικά κτίρια όπως το Κάτω Σκευοφυλάκιο είναι προσθήκες ρυθμού μπαρόκ.

Στα αριστουργήματα γοτθικής γλυπτικής περιλαμβάνονται ο εξαιρετικά περίτεχνος άμβωνας, αρκετά αγάλματα αγίων που κοσμούν τους αψιδοστάτες και οι ουρανοί πάνω από πολλά πλαϊνά ιερά. Το πιο εντυπωσιακό αναγεννησιακό έργο είναι ο τάφος του Φρειδερίκου Γ’, ενώ το κεντρικό ιερό προσθέτει μια λαμπρή μπαρόκ εικόνα.

Ο περίτεχνος άμβωνας του Πίλγκραμ κοσμείται με προσωπογραφίες των τεσσάρων πατέρων της εκκλησίας, ενώ ο ίδιος ο Πίλγκραμ παρακολουθεί από ένα παράθυρο πιο κάτω. Η καμπάνα του βορείου Πύργου γνωστή ως Πούμεριν, είναι ένα ισχυρό σύμβολο της Βιέννης που αντικατοπτρίζει το ταραγμένο παρελθόν της. Η αρχική καμπάνα είχε κατασκευαστεί από τα κανόνια που άφησαν πίσω τους οι Τούρκοι, όταν εγκατέλειψαν τη Βιέννη το 1683. Το 1945, η καμπάνα έπεσε μέσα από τη στέγη, όταν μια πυρκαγιά έπληξε τον Άγιο Στέφανο. Έτσι κατασκευάστηκε μια νέα ακόμα μεγαλύτερη καμπάνα από τα υπολείμματα της παλιάς. 

Ο καθεδρικός ναός 
της Αγίας Πετρούπολης

PIITH_HANT VIA GETTY IMAGES

Στις 25 Αυγούστου 2006, ο κύριος θόλος καθώς και δύο μικρότεροι θόλοι του Καθεδρικού Ναού της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία κατέρρευσαν σε πυρκαγιά που επίσης έπληξε σοβαρά το εσωτερικό της εκκλησίας.

Η φωτιά συνέβη κατά τη διάρκεια εργασιών ανοικοδόμησης που είδε τις σκαλωσιές να απορροφώνται από τη φλόγα. Ο καθεδρικός ναός αποκαταστάθηκε και άνοιξε εκ νέου το 2010. 

Ο καθεδρικός ναός 
του Κάντερμπερι

ASSOCIATED PRESS

Ο καθεδρικός ναός του Κάντερμπερι στο Kεντ , που αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα και πρώιμα δείγματα της Γοτθικής αρχιτεκτονικής στην Αγγλία, είναι το διοικητικό κέντρο και η έδρα του πνευματικού αρχηγού της Εκκλησίας της Αγγλίας ( που φέρει τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου όλης της Αγγλίας) εδώ και πέντε αιώνες περίπου.

Ιδρύθηκε το 597, το έτος που ο Άγιος Αυγουστίνος εστάλη από τη Ρώμη στο Kεντ, για να εκχριστιανίσει τους Αγγλο-Σάξονες και έγινε ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος. Περιέχει σπουδαία μνημεία όπως την εκκλησία του Αγίου Μαρτίνου ( την πιο αρχαία της Αγγλίας), τα ερείπια του αββαείου του Αγίου Αυγουστίνου που θυμίζει την ευαγγελική αποστολή του αγίου στην Επταρχία από το 597, και τον υπέροχο καθεδρικό ναό του Χριστού ( ανάμειξη των ρωμανικού και κάθετου γοτθικού ρυθμού) στον οποίο δολοφονήθηκε το 1170 ο Αρχιεπίσκοπος Τόμας Μπέκετ με διαταγή του βασιλιά της Αγγλίας Henry II.

Τον Μεσαίωνα, η λάρνακα που περιείχε το σώμα του αγίου Μπέκετ αποτελούσε τόπο προσκυνήματος. Η λάρνακα καταστράφηκε με διαταγή του Henry VIII, αλλά το σημείο της δολοφονίας μέσα στο ναό δηλωνόταν με μία πλάκα. Το πρώτο κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1067 και ξαναχτίστηκε σε Ρωμανικό ρυθμό.

17/4/2019

SALVATOR BARKI VIA GETTY IMAGES

2.
Από την Αγια - Σοφιά έως την Παναγία των Παρισίων.
 Οι 11 πιο εντυπωσιακοί ναοί στην Ευρώπη

Αρχιτεκτονικά θαύματα, έργα κορυφαίων καλλιτεχνών 
και βαριά ιστορία.

Η καταστροφική φωτιά στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων προκάλεσε συγκίνηση όχι μόνο στους γάλλους καθολικούς αλλά σε πολίτες από πολλές γωνιές της Γης, χριστιανούς και μη. Εξάλλου ο ναός αποτελεί ένα παγκόσμιο μνημείο κληρονομιάς. Αναμφίβολα όμως το πλήγμα για τους Γάλλους είναι ισχυρότερο. Η Παναγία των Παρισίων τα καμπαναριά της οποίας περιέγραψε μοναδικά ο Βίκτορας Ουγκό στην Παναγία των Παρισίων, είναι ένας ναός σύμβολο της γαλλικής πρωτεύουσας, σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της και κομμάτι της ταυτότητάς τους. Κι όμως τυλίχθηκε στις φλόγες. ένα κομμάτι της ιστορίας έγινε στάχτη. Και για λίγο η ολοκληρωτική καταστροφή ήταν ένα πολύ πιθανό σενάριο. 

Ευτυχώς ένα μεγάλο μέρος του ναού κατάφερε να σωθεί και το επόμενο βήμα είναι φυσικά η αποκατάσταση του. Ήδη ο γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν υποσχέθηκε πως θα καλέσει τα «σπουδαιότερα ταλέντα» στη Γαλλία και πέραν αυτής να συμβάλλουν σε αυτό το δύσκολο έργο ενώ ήδη έχει συγκεντρωθεί ένα πολύ μεγάλο ποσό από δωρεές επωνύμων. 

Ανά την Ευρώπη υπάρχουν αρκετοί ακόμη ναοί, καθεδρικοί και μη, Καθολικοί, Ορθόδοξοι, Προτεσταντικοί, της Αγγλικής Εκκλησίας, Μεσαιωνικοί και σύγχρονοι που είναι επίσης μάρτυρες της ιστορίας του κάθε τόπου εδώ και αιώνες. Παράλληλα όμως είναι και κτίρια ψηλής αρχιτεκτονικής, με μοναδικό εσωτερικό και εξωτερικό διάκοσμο, που φιλοξενούν κορυφαία έργα διάσημων γλυπτών και ζωγράφων.  

ED SPRATT / EYEEM VIA GETTY IMAGES

1. Η Παναγία των Παρισίων (για τους Έλληνες, 
η Νοτρ Νταμ για όλο τον υπόλοιπο κόσμο)

Βρίσκεται στη νησίδα ιλ ντε λα Σιτέ του ποταμού Σηκουάνα και είναι ο μητροπολιτικός Ρωμαιοκαθολικός ναός της πόλης. Η ανέγερση του καθεδρικού ναού στο Παρίσι ξεκίνησε το 1163 επί Λουδοβίκου Ζ΄ και ολοκληρώθηκε - τουλάχιστον η πρώτη φάση κατασκευής- το 1345 ενώ αποτελεί ένα από τα πλέον θαυμαστά αρχιτεκτονικά μνημεία του λεγόμενου οξυκόρυφου ή γοτθικού ρυθμού. 

Σε αυτή έγινε η στέψη του Μέγα Ναπολέοντα και η αγιοποίηση 
της Ιωάννας της Λωραίνης. 

Στο ναό ξεχωρίζουν, μεταξύ άλλων, η υπέροχη πύλη με τον υπεράνω αυτής τεράστιο ρόδακα και τις δύο εκατέρωθεν αυτής πύλες, τα περίφημα γλυπτά, τα δύο κωδωνοστάσια ύψους 68 μ. ενώ το ο ναός φτάνει τα 128μ.

Ξεχωριστός και ο εσωτερικός διάκοσμος με τα έξοχης υαλογραφικής τέχνης βιτρώ παράθυρα ενώ πολλοί στέκονται για να θαυμάσουν και τα περίφημα Γκάργοϊλς που σύμφωνα με τον θρύλο είναι οι άγρυπνοι φρουροί του Παρισιού. Επίσης φημισμένες είναι και οι μεσαιωνικές τοιχογραφίες που αναπαριστούν το βίο της Παρθένου, τη Δευτέρα Παρουσία και τη ζωή της Αγίας Άννας. Πάνω από τις πύλες βρίσκεται η στοά των βασιλέων της Ιουδαίας και του Ισραήλ.

JOHN PHILIP HARPER VIA GETTY IMAGES


Δημιούργημα των Αρνόλφο ντι Κάμπιο, Φίλιππο Μπρουνελέτσι και Εμιλιό Ντε Φαμπρί. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1296 και αποπερατώθηκε το 1436, κατασκευάστηκε σε τρεις διαφορετικές περιόδους και οι πραγματικές εντυπωσιακές διαστάσεις του ενσαρκώνουν τον αρχικό στόχο των Φλωρεντίνων που δεν ήταν άλλος από το να επιδείξουν τη δύναμη, τον πλούτο, και την ισχύ τους. Ο καθεδρικός ναός είναι γοτθικής αρχιτεκτονικής αλλά και με αναγεννησιακά στοιχεία και έχει ύψος 153μ. 

Το εσωτερικό κοσμείται από αγάλματα, γλυπτά και τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου, του Τζιότο, του Γκιμπέρτι και άλλων «μεγάλων» της εποχής. 

Ο δε χαρακτηριστικός τρούλος της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας που σχεδιάστηκε από το μεγάλο αρχιτέκτονα της Αναγέννησης, Μπρουνελέσκι σχεδιάστηκε βάσει των κανόνων της προοπτικής, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στη ιστορία της τέχνης. Για να λύσει δε το πρόβλημα της κάλυψης ενός ανοίγματος πλάτους 42μ. επινόησε μια αυτοφερόμενη κατασκευή. Ο οκταγωνικός τρούλος αποτελείται από οριζόντιες στρώσεις τούβλων και πέτρας. Κατακόρυφες νευρώσεις από ψαμμόλιθο ενισχύουν επίσης την κατασκευή.

TRESB


Ο καθολικός καθεδρικός ναός, σύμβολο της πόλης του Μιλάνο είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου.

Η κατασκευή του γοτθικού καθεδρικού ξεκίνησε το 1385 όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Τζαν Γκαλεάτο Βισκόντι, λάτρης των νέων, τότε, τάσεων στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ενώ ανέθεσε το έργο στον γάλλο αρχιμηχανικό Νικολά ντε Μποναβετούρ.

Η αποπεράτωση του ναού χρειάστηκε έξι αιώνες και σήμερα είναι η μεγαλύτερη εκκλησία στην Ιταλία και τρίτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Έχει ύψος 108,5μ. και χωράει 40.000 άτομα. 

WIKIMEDIA COMMONS

4. Ο καθεδρικός ναός της Λυών

Ένας ακόμη καθεδρικός ναός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, σε γοτθική αρχιτεκτονική που η κατασκευή του ξεκίνησε τον 12ο αιώνα και για την ακρίβεια το 1180 ενώ ολοκληρώθηκε το 1480. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή.

Οι διαστάσεις του ναού είναι 80 μέτρα μήκος, 20 μέτρα πλάτος
 και 32,5 μέτρα ύψος.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το εκκλησιαστικό (μουσικό) όργανο που διαθέτει καθώς έχει κατασκευαστεί από κορυφαίους τεχνίτες της εποχής και έχει πλήθος δυνατοτήτων και εξαίσια ακουστική.

Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και το αστρονομικό ρολόι που υπάρχει στο ναό και χρονολογείται στον 14ο αιώνα ενώ ο επισκέπτης σίγουρα θα θαυμάσει πολλά γλυπτά όπως εκείνο της Παρθένου του Dado. 

Το πιο εντυπωσιακό όμως στοιχείο είναι ο τρόπος με τον οποίο μπαίνει το φως του ήλιου μέσα από τα παράθυρα τύπου βυτρώ. 

VALERIYA VIA GETTY IMAGES



Ο Καθεδρικός Ναός της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου επί της τάφρου είναι πιο γνωστός ως Καθεδρικός Ναός του Αγίου Βασιλείου του Ευλογημένου ή Καθεδρικός του Αγίου Βασιλείου. 

Την ανέγερση του ναού ζήτησε ο Τσάρος Ιβάν ο Τρομερός σε ανάμνηση της κατάκτησης του Χανάτου του Καζάν. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1555 και ο ολοκληρώθηκε το 1561.

Στη συνέχεια το 1588 ο Τσάρος Φιοντόρ ο Κωδωνοκρούστης προσέθεσε ένα παρεκκλήσιο στην ανατολική πλευρά του ναού, πάνω από τον τάφο του Αγίου Βασιλείου  από τον οποίο πήρε ολόκληρος ο Καθεδρικός Ναός το όνομά του.

Αυτό που σίγουρα ξεχωρίζει είναι οι τρούλοι του ναού, που βρίσκονται στην Κόκκινη Πλατεία, οι αποκαλούμενοι και ως κρεμμυδόσχημοι, οι οποίοι  ακολουθούν την παραδοσιακή ρωσική ναοδομία και σε συνδυασμό με την πολυχρωμία τους διαμορφώνεται το τελικό εντυπωσιακό σύνολο.

Ο θρύλος λέει ότι ο Ιβάν ο Τρομερός τύφλωσε τον αρχιτέκτονα Ποστνίκ Γιάκοβλεφ, μόλις τελείωσε ο Ναός, για να τον εμποδίσει να ξανακτίσει κάτι τόσο εντυπωσιακό.

VOYATA VIA GETTY IMAGES


Ο Ντομ της Κολωνίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο φημισμένα οικοδομήματα γοτθικού ρυθμού σε όλο τον κόσμο.

Ο ναός είναι αφιερωμένος στον Απόστολο Πέτρο και έχει ύψος 157,38 μέτρα καθιστώντας αυτόν τον δεύτερος ψηλότερο ναός στη Γερμανίας μετά το Μίνστερ της Ουλμ και το τρίο ψηλότερο παγκοσμίως. Μάλιστα μέχρι το 1884 ήταν το ψηλότερο κτίριο του κόσμου. 

Η ανέγερσή του ξεκίνησε το 1248 και χτίστηκε σταδιακά μέχρι το 1520 ενώ παρέμεινε ημιτελής μέχρι τον 19ο αιώνα και τελικά το 1880, έπειτα από περισσότερο από 600 χρόνια, ολοκληρώθηκε σύμφωνα με τα αυθεντικά γοτθικά σχέδια.

Η τεράστια επιφάνεια της δυτικής πρόσοψης έχει, μαζί με τους δύο πύργους, εμβαδόν, 7100 τ.μ. και είναι μέχρι σήμερα αξεπέραστη.

Βρίσκεται σε απόσταση μόλις 200 μέτρων από τον Ρήνο, στο βόρειο τμήμα των πρώην ρωμαϊκών τειχών της πόλης, δίπλα στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της Κολωνίας, το Μουσείο Λούντβιχ και το Ρωμαιογερμανικό Μουσείο. 

REINHARD DIRSCHERL VIA GETTY IMAGES


Ένας από τους πιο φημισμένους καθεδρικούς ναούς στον κόσμο. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1506 και μεταξύ των πολλών αρχιτεκτόνων ξεχωρίζουν τα ονόματα των Ραφαήλ, Μιχαήλ Άγγελου, Τζοβάνι Τζακόντο, Μπαλντασσάρε Περούτσι κ.α. Η εσωτερική επιφάνεια της εκκλησίας είναι μήκους 211,5 μ. και ύψους 132,5 μ.  Το εγκάρσιο κλίτος έχει πλάτος 138 μέτρων. Για να περατωθεί ο ναός χρειάστηκαν 120 χρόνια.

Η εκκλησία είναι χτισμένη πάνω από το σημείο ταφής του Αποστόλου Πέτρου.  ενώ μπορεί να χωρέσει 60.000 άτομα και η συνολική έκταση του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος καθιστά τον καθεδρικό την μεγαλύτερη εκκλησία του κόσμου.

Πλέον ξεφεύγουμε από την γοτθική αρχιτεκτονική και περνάμε στην αναγεννησιακή και μπαρόκ αισθητική ενώ πιο σημαντικό και από τις καθαρά αρχιτεκτονικές γραμμές είναι ίσως τα γλυπτά που κοσμούν το ναό, η μπαρόκ εσωτερική διακόσμηση, η κρύπτη του Αποστόλου Πέτρου και φυσικά ο θόλος του Μιχαήλ Άγγελου. 

TOMASSEREDA VIA GETTY IMAGES

8. Σαγράδα Φαμίλια, Βαρκελώνη

Αν και ημιτελής είναι καθ′ όλα λειτουργική και αποτελεί ένα από τα πρώτα μνημεία που επισκέπτεται όποιος βρεθεί στη Βαρκελώνη. 

Η ανέγερση ξεκίνησε το 1882 και εκτιμάται πως ο ναός θα αποπερατωθεί το 2026-2028. Το έργο το ανέλαβε το 1883 ο καταλανός αρχιτέκτονας, Αντόνι Γκαουντί ο οποίος και μεταμόρφωσε το αρχικό κτίσμα συνδυάζοντας το γοτθικό ρυθμό με όψεις του κυρίαρχου, στην εποχή του, Μοντερνισμού ενώ πρόσθεσε κίονες και αψίδες.

Αξίζει να σημειωθεί πως αρχικά δεν υπήρχε πρόθεση να χτιστεί ως καθεδρικός ναός αλλά τελικά σχεδιάστηκε από την αρχή σαν ένα κτίριο μεγέθους ενός καθεδρικού ναού. Το σχέδιο συνδεόταν άμεσα με προγενέστερους ισπανικούς καθεδρικούς, όπως ο καθεδρικός ναός του Μπούργος, ο Καθεδρικός του Λεόν και ο Καθεδρικός της Σεβίλλης. 

PHOTO BY TREVOR TINKER (@IAMTREVORSEYE) VIA GETTY IMAGES


Επίσης ένα πολύ διαφορετικό κτίσμα συγκριτικά με όλα τα προηγούμενα. Αποτελεί την έδρα του καθολικού μοναστικού τάγματος των Φραγκισκανών και είναι επίσης ο τόπος όπου γεννήθηκε και πέθανε ο Άγιος Φραγκίσκος, ή αλλιώς ο άγιος των φτωχών, ο προστάτης της Ιταλίας αλλά και των ζώων. 

Η ανέγερση του ναού ξεκίνησε το 1228. Είναι χτισμένος στην πλαγιά ενός λόφου και αποτελείται από δύο εκκλησίες - που αντιπροσωπεύουν τη Γη και τον Ουρανό- και την κρύπτη με τα λείψανα του αγίου.

Το εσωτερικό του ενός εκ των ναών αποτελεί ένα πολύ αξιοπρόσεκτο δείγμα του πρώιμου γοτθικού στιλ στην Ιταλία ενώ και στους δύο ναούς μπορεί να δει κανείς εντυπωσιακά φρέσκο πολλών ζωγράφων του ύστερου Μεσαίωνα της σχολής της Τοσκάνης. Μεταξύ των πιο ξεχωριστών είναι έργα των των Τζιότο, Πιέτρο Λορεντζέτι και Πιέτρο Καβαλλίνι. 

GEOFF ECCLES VIA GETTY IMAGES


Πρόκειται για μια ανεξάρτητη εκκλησία στην οποία τελείται η στέψη των βασιλέων του Ηνωμένου Βασιλείου ενώ αποτελεί και την τελευταία κατοικία όχι μόνο εστεμμένων αλλά και επιφανών πολιτικών (Άττλυ, Κάννινγκ, Τσάμπερλεν),  συγγραφέων (Ντίκενς, Σώσερ, Τέννυσον, Κίπλινγκ), ηθοποιών (Λόρενς Ολίβιε), επιστημόνων (Δαρβίνος, Νεύτων, Χόκινγκ) κ..α.

Η εκκλησία είναι κυρίως γοτθικού ρυθμού και βρίσκεται στην πόλη του Ουέστμινστερ (δήμος εντός του Λονδίνου), δυτικά των ανακτόρων του Ουέστμινστερ.

Η ανέγερσή του ξεκίνησε τον 10 αιώνα.  Από την στέψη του Γουλιέλμου του Κατακτητή το 1066, όλες οι στέψεις των μοναρχών διεξάγονταν στο Αββαείο .

Ο σημερινός ναός άρχισε να κατασκευάζεται από τον Ερρίκο Γ΄ το 1245 ως τόπος ταφής του. Ήταν υπό κατασκευή από το 1245 μέχρι το 1517. Στο παρελθόν υπήρξε και καθεδρικός ναός αλλά εδώ και αιώνες βρίσκεται υπό τον έλεγχο του βασιλικού οίκου της Αγγλίας.

Στο Αββαείο του Ουεστμίνστερ έχουν τελεστεί τουλάχιστον 16 βασιλικοί γάμοι από το 1100. 


SALVATOR BARKI VIA GETTY IMAGES


Ο ιστορικός Προκόπιος (500-565 μΧ) έλεγε: «...δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη...». Η παρατήρησή του αφορά τον τρούλο της Αγίας Σοφίας που δίνει στον επισκέπτη την εντύπωση πως αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω από τη βάση του.

Η φράση βέβαια που έχει μείνει στην ιστορία είναι αυτή του Ιουστινιανού κατά τη θυρανοίξια: «Δόξα των Θεώ το καταξιωσάντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών».

Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν στις 15 Φεβρουαρίου του 360. Ο ναός πυρπολήθηκε το 404 και ξανά το 532 κατά τη Στάση του Νίκα. Έτσι ακολουθεί η κατασκευή του ναού που διατηρείται όρθιος μέχρι τις μέρες μας. 

Για την εποχή που χτίστηκε  (535-537) ο ναός θεωρήθηκε ένα σύγχρονο αρχιτεκτονικό θαύμα. Αποτελεί κορυφαία δημιουργία της βυζαντινής ναοδομίας, με πρωτοποριακό σχεδιασμό και αρχιτεκτονική σύνθεση ενώ υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο. Το οικοδόμημα σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Ανθέμιου Τραλλιανού και Ισίδωρου του Μιλήσιου, ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρουλαίας βασιλικής και συνδυάζει στοιχεία της πρώιμης βυζαντινής ναοδομίας, σε πολύ μεγάλη κλίμακα.

Αρχιτεκτονικές επιρροές της Αγίας Σοφίας εντοπίζονται σε αρκετούς μεταγενέστερους ορθόδοξους ναούς αλλά και σε οθωμανικά τζαμιά, όπως στο τέμενος του Σουλεϊμάν και στο Σουλταναχμέτ τζαμί. Εκτός από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της, η Αγία Σοφία ξεχωρίζει επίσης για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμό της, που ωστόσο υπέστη σοβαρές καταστροφές κυρίως από τους Τούρκους κατακτητές κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.

Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν 10.000 τεχνίτες και δαπανήθηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ) ενώ έγιναν προσφορές από πολλά μέρη. Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού.

Μαζί με το ναό της Αγίας Ειρήνης αποτελούσε τον κύριο καθεδρικό ναό της πρωτεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και έδρα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης

Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ




Κατερίνα Πρίφτη, 
Δημοσιογράφος

18/4/2019



       ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ -ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ