IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Οδυσσέας και Ερωτόκριτος:  δύο καθοριστικά πρότυπα της ελληνότροπης σκέψης. Το κείμενο αυτό το αφιερώνω στον καθηγητή κ. Νίκο Κοπιδάκη που με την διδασκαλία του με μύησε στον Όμηρο, καθώς και στο συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο που με τη μουσική του μου αποκάλυψε τον κρυφό πλούτο του Ερωτόκριτου. Συνοψίζοντας όσα κατά καιρούς έχομε δημοσιεύσει σε προηγούμενα κείμενα, η ιδιαιτερότητα του τρόπου σκέψης των Ελλήνων έγκειται στην ικανότητα να ανάγεται συνθετικά από την παρατήρηση και την πληροφορία, μέσω της γνώσης και του Σωκρατικού ελέγχου -δηλαδή της κριτικής ικανότητας- σε μια ανατρεπτική σοφία, η οποία συχνά είναι ιστορικής σημασίας για την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Η ελληνική σκέψη γεωμετρεί στα φαινόμενα έχοντας ως αφετηρία τρία πρωταρχικά στοιχεία: την ελευθερία, την τόλμη και το μέτρο. Αυτά βρίσκουν τα φυσικά ανάλογά τους σε μια μεταθεωρία της φύσης, η οποία συμπυκνώνει τους φυσικούς νόμους στις εξής αρχές: οικονομίας, μη-επαναληψιμότητας και ροής. Συγκεκρι

 Το απίστευτα επίκαιρο και εμψυχωτικό κείμενο  του Γιώργο Θεοτοκά  για την Ελλάδα. Ο Γιώργος Θεοτοκάς έγραψε το 1929, σε ηλικία 24 ετών το συναρπαστικό δοκίμιο '' Ελεύθερο Πνεύμα ''(εκδ. Εστία) το οποίο αργότερα ονομάστηκε «πνευματικό μανιφέστο» της γενιάς του ΄30 (στην οποία ανήκουν και ο Γιώργος Σεφέρης, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Στρατής Μυριβήλης, ο Κοσμάς Πολίτης, ο Μ. Καραγάτσης, ο Άγγελος Τερζάκης). Πρόκειται για ένα ολιγοσέλιδο κείμενο που έχει απασχολήσει περισσότερο από κάθε άλλο δοκίμιο την ελληνική διανόηση.  Σήμερα, 87 χρόνια μετά, ακούγεται πιο επίκαιρο από ποτέ και διαβάζεται ως το πιο σύγχρονο μανιφέστο για τη δική μας, στρεβλή κοινωνική καθημερινότητα. «Την έλλειψη αληθινής ανάπτυξης, φανερώνει καλά και η έλλειψη ανοχής και ψυχραιμίας που χαρακτηρίζει σχεδόν πάντα τις ελληνικές συζητήσεις. Όταν εκδηλωθεί μια διαφωνία, η πρώτη δουλειά των Ελλήνων είναι να αρνηθούν ολότελα τη σημασία του αντιπάλου. Πώς μπορεί να είναι

Η γεωγραφική θέση της Ελλάδος  ως ευλογία και ως κίνδυνος.  Ο χώρος που καταλαμβάνει η σημερινή Ελλάς, υπήρξε τόπος πολιτισμικής σύνθεσης και πολιτισμικής ακτινοβολίας. Το Αιγαίο πέλαγος και η γεωγραφική θέση της ελληνικής χερσονήσου, συνιστούσαν κοσμοπολιτικό κόμβο και το κέντρο του «ελληνικού κοσμοσυστήματος»[i], που απλώθηκε ένθεν κακείθεν όλης της Μεσογείου και μέχρι τα βάθη της Ασίας, σηματοδοτώντας την αρχή της στροφής στον Άνθρωπο, στον άνθρωπο ως σώμα, ως πνεύμα και ως συμμέτοχο της Ιστορίας. Ο ελληνικός πολιτισμός θεμελίωσε αυτό που σήμερα καλούμε «δυτικό πολιτισμό», αλλά συνδιαλέχθηκε γόνιμα και με τις άλλες οικουμενικής εμβέλειας παραδόσεις της Ανατολής. Μη ξεχνάμε πως από τη σύζευξη ελληνισμού και ιουδαϊσμού, γεννήθηκε ο χριστιανισμός, πάνω στον οποίον στηρίχτηκε η ιστορία της Δύσης. Σταδιακώς όμως, ο γενέθλιος τόπος του ελληνισμού απέκτησε σοβαρά προβλήματα, ακριβώς εξ αιτίας της γεωγραφικής θέσης του, αυτής δηλαδή που συνετέλεσε στο να καταστεί φορέας

Ελληνικότητα και ελληνόμετρο. Η συζήτηση περί «ελληνικότητας» έχει σημαδέψει τη γενιά μου. Μας την κληροδότησαν οι παλαιότεροι, και πριν από μερικές δεκαετίες αναβαπτίστηκε στις ιδεολογικές προδιαγραφές της εποχής. Υπάρχει μια «ελληνικότητα» που όχι μόνον διαφέρει, αλλά έρχεται σε αντίθεση με την «ευρωπαϊκότητα»; Για να υποστηριχθεί η ύπαρξή της επιστρατεύθηκαν η βυζαντινή παράδοση, ο ανατολικός χριστιανισμός, το δημοτικό τραγούδι, τα εργόχειρα και το κλαρίνο. Οι Ελληνες δεν ξέρουν από κλαρινέτο. Ξέρουν μόνον κλαρίνο. Ο Σκαλκώτας δεν ήταν παρά ένας καλός μιμητής τρόπων ξένων προς την ελληνική ψυχή. Κοινώς εκτός πεδίου ελληνικότητας. Η υπόθεση έφτανε ώς την καταγγελία του Διαφωτισμού και του Κοραή και εν πολλοίς τον πολιτισμό της κλασικής Ελλάδας που η θεωρία της «ελληνικότητας» τον θεωρούσε και αυτόν εισαγόμενο. Υποστήριζαν πως τη σχέση της σύγχρονης με την αρχαία Ελλάδα μας τη φόρεσαν οι Ευρωπαίοι λόγιοι, απόδειξη ότι εμείς αναπτύξαμε περισσότερο την προγονολατρία και

Στο αεροπλάνο από τη Θεσσαλονίκη για το Βουκουρέστι συνήθως συναντώ τον Κώστα, με μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες στον χώρο του μαρμάρου. Εκεί και ο Αντώνης, ένας από τους 10 κορυφαίους αρχιτέκτονες στη χώρα, έχει γραφείο με δεκάδες υπαλλήλους, ατέλειωτα έργα και αποτελεί σημείο αναφοράς. Μπορεί να είναι και ο Γιάννης, με μεγάλες επενδύσεις στον χώρο των ακινήτων και αντίστοιχα σημαντικά κέρδη. Και αν βρω τον Μιχάλη, που έκτισε εργοστάσια και ξέρει μέχρι και τις πέτρες στη χώρα, ξέρω ότι θα δεχθώ πείραγμα. Το δικαιούται. Από την Αθήνα ίσως δω τον Γιάννη, τον τεράστιο επενδυτή ακινήτων, που όλη η χώρα μιλά για αυτόν. Μέχρι πέρσι ήταν και ο Βασίλης, που διοίκησε με πρωτοφανή επιτυχία μία από τις 5 μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη χώρα. Αυτή η αλυσίδα γιγαντώθηκε αγοράζοντας μία μικρότερη που είχε φτιάξει ένας άλλος Έλληνας. Σήμερα ο γιος του Γιώργος είναι δυνατός στον χώρο της εστίασης, με ακριβά και φθηνά εστιατόρια. Και ο άλλος ο Βασίλης είναι εκεί, διοικεί έναν από τ