IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Πώς ξέρετε τι ώρα πρέπει να κοιμηθείτε ή να ξυπνήσετε; Ποια είναι η κατάλληλη ώρα για να γυμναστείτε και ποια προσφέρει τα μέγιστα οφέλη στην απόδοση σας; Κάθε πότε πρέπει να τρέφεστε, ποιες τροφές δεν είναι καλό να καταναλώσετε πριν κοιμηθείτε και πώς είναι δυνατόν όλα αυτά να έχουν σχέση με την υγεία σας; Η απάντηση με μια λέξη είναι ο κιρκάδιος ρυθμός το αρχαιότερο από όλα τα ρολόγια που ελέγχει τη ζωή μας. Αλλά τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός ; Σύμφωνα με όσα δηλώνει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο Κωνσταντίνος Ντάλλας, Ερευνητής στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab στο ΤΕΦΑΑ του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η λέξη δημιουργείται από τις λατινικές λέξεις, circa (γύρω) και diem (ημέρα), δηλαδή ρυθμός στη διάρκεια της ημέρας και χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια οποιαδήποτε βιολογική διαδικασία που παρουσιάζει ενδογενή περιοδική μεταβολή στη διάρκεια ενός 24ώρου. Κάθε άτομο έχει τον δικό του κιρκάδιο ρυθμό, σε όλους μας όμως σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της σωστής

Μπορεί το πιο εντυπωσιακό επεισόδιο της ανθρώπινης βιολογικής εξέλιξης που θυμόμαστε από το σχολείο να είναι η απώλεια της ουράς - η ύπαρξη της οποίας πέρασε στην συλλογική μνήμη αφού ακόμη «ουρά» ονομάζουμε το σημείο εκείνο στο οποίο κάποτε υπήρχε - πλην όμως μακράν δεν είναι το μοναδικό. Αλλά το ακόμη πιο εντυπωσιακό, αν και αναμενόμενο, είναι το γεγονός, ότι, όχι μόνο  η ανθρώπινη εξέλιξη δεν έχει σταματήσει, αλλά μπορεί να συμβαίνει και ακόμα πιο γρήγορα από πριν. Η αίσθηση ότι μάλλον τα πράγματα σε ό,τι αφορά στην ανθρώπινη φυσιολογία «πάγωσαν» οφείλεται κατά κύριο λόγο στην εξέλιξη της ιατρικής, η οποία παρεμβαίνει καταλυτικά στην ίαση, μην αφήνοντας στην φυσική επιλογή να προχωρήσει στις μεταλλάξεις που θα επιτρέψουν στο σώμα να προσαρμοστεί και να επιβιώσει. Φυσικά, αυτό είναι καταρχήν καλό. Διότι ναι μεν οι επιδημίες του παρελθόντος δυνάμωσαν τον ανθρώπινο οργανισμό έναντι των ιών, αλλά αυτό συνέβη μετά από ένα πραγματικά τεράστιας κλίμακας μακελειό, με εκατομμύρι

 Γιάννης Μανέτας, ομότιμος καθηγητής Βιολογίας  και συγγραφέας αξιόλογων επιστημονικών βιβλίων   Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης δύο ενδιαφέροντα βιβλία. Το πρώτο, «Ορθολογική αισιοδοξία» , το υπογράφει ο Αγγλος βιολόγος Matt Ridley, διεθνούς φήμης προπαγανδιστής των ανθρωπολογικών-ιστορικών συνεπειών της επιστημονικής προόδου και της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Το δεύτερο βιβλίο, «Η ζωή σήμερα, άλλοτε, αλλού και στο μέλλον», το έγραψε ο Γιάννης Μανέτας , ομότιμος καθηγητής Βιολογίας και συγγραφέας αξιόλογων επιστημονικών βιβλίων για το ευρύ κοινό. Το περίεργο είναι ότι, αν και οι δύο συγγραφείς είναι βιολόγοι που προσφεύγουν στα ίδια ακριβώς επιστημονικά δεδομένα, καταλήγουν σε εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα: ο Βρετανός δηλώνει απερίφραστα αισιόδοξος για το λαμπρό μέλλον και την αειφόρο ανάπτυξη του είδους μας, ενώ ο Ελληνας καταλήγει σε πολύ πιο πεσιμιστικά συμπεράσματα και εμφανίζεται ορθολογικά απαισιόδοξος, όχι όμως και α

Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί στη Γη κατάγονται από έναν κοινό πρόγονο - μια μονοκυτταρική μορφή ζωής που έζησε πριν από 3,5 με 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια και από την οποία κατάγεται κάθε βακτήριο, κάθε ζωύφιο, κάθε άνθρωπος που ζει ή έζησε ποτέ σ’ αυτόν τον πλανήτη. Από αυτούς τους μικροσκοπικούς προγόνους, η ζωή στη Γη κληρονόμησε ό,τι χρειαζόταν για τον πολλαπλασιασμό και την επιβίωσή της: προστατευμένα μέσα σε μεμβράνες από λιπίδια, αυτά τα μικροσκοπικά κύτταρα είχαν φυλαγμένη τη γενετική πληροφορία, γραμμένη σ’ ένα χημικό αλφάβητο που μπορούσε να μεταφραστεί σε πρωτεΐνες, απαραίτητα συστατικά της ζωής. Ηταν πλέον έτοιμα να κατακτήσουν τον κόσμο. Το αλφάβητο της γενετικής πληροφορίας έχει μόνο τέσσερα γράμματα -οι δομικοί του λίθοι, τα νουκλεοτίδια, είναι σάκχαρα παρόμοια με τη γλυκόζη, τα οποία διαφέρουν μεταξύ τους γιατί είναι ενωμένα με τέσσερις διαφορετικές χημικές βάσεις- για το γνωστό μας DNA ή δεσοξυριβονουκλεϊκό οξύ, αυτές είναι οι αδενίνη (A), θυμίνη (T), γουανί

Τι θα λέγατε αν μαθαίνατε ότι τα κύτταρα μιας γυναίκας που πέθανε το 1951 επέτρεψαν την ανάπτυξη του πρώτου εμβολίου της πολιομυελίτιδας τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό της, σώζοντας εκατομμύρια ζωές σ’ όλον τον κόσμο; Αυτήν και χιλιάδες άλλες ανακαλύψεις, που άλλαξαν την ιστορία της ιατρικής και βιολογικής έρευνας, τις χρωστάμε στη Χενριέτα Λακς , μια Αφροαμερικανίδα καπνεργάτρια από τη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών, μητέρα πέντε παιδιών, που έχασε τη ζωή της από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, στις 4 Οκτωβρίου 1951, σε ηλικία 31 ετών. Οκτώ μήνες νωρίτερα, στις 8 Φεβρουαρίου του ίδιου χρόνου, κατά τη διάρκεια της θεραπείας της στο Νοσοκομείο «Τζονς Χόπκινς» στη Βαλτιμόρη, ο γιατρός Τζορτζ Ότο Γκάι είχε απομονώσει -χωρίς τη γνώση ή την άδειά της- δύο δείγματα κυττάρων από τη μήτρα της Χενριέτα, ένα υγιές κι ένα καρκινικό. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, όλα τα ανθρώπινα κύτταρα που καλλιεργούνταν σε εργαστήριο, μετά την απομόνωσή τους από ιστούς, πέθαιναν έπειτα από έναν συγκε

Ο Μισέλ Μοράνζ, εκτός από διαπρεπής μοριακός βιολόγος, θεωρείται διεθνώς ένας από τους πιο σημαντικούς ιστορικούς των επιστημών της ζωής. Πρόσφατα μεταφράστηκε -από τη δρα Λαοκρατία Λάκκα για τις εκδόσεις Utopia- το τελευταίο του βιβλίο « Ιστορία της Βιολογίας ». Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βιβλίο που παρουσιάζει συστηματικά και κυρίως κριτικά το πώς οι ανθρώποι, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, επιχείρησαν να απαντήσουν στα αινιγματικά ερωτήματα: τι είναι, πώς λειτουργεί και πώς προέκυψε η εντυπωσιακή πολυμορφία της ζωής; Υπήρξαν βέβαια ανέκαθεν οι μυθολογικές και θρησκευτικές απαντήσεις σε αυτά τα «ενοχλητικά» ερωτήματα, οι οποίες όμως μάλλον πολλαπλασιάζουν παρά λύνουν τις απορίες μας. Από την ανάγκη λοιπόν για πιο εύλογες και εμπειρικά ελέγξιμες απαντήσεις άρχισαν σταδιακά να συγκροτούνται οι βιολογικές επιστήμες. Στο τελευταίο του βιβλίο ο Μισέλ Μοράνζ, βασιζόμενος στις πολυετείς έρευνές του στον τομέα της ιστορίας και της επιστημολογίας, μας προσφέρει μια εντυπ