IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

  Είναι ο Κυνισμός η νέα Οικολογία; Οι περισσότεροι φιλόσοφοι ζούσαν λιτά. Τα πάντα ήταν περιττά για αυτούς: εδέσματα, ενδύματα, πολυτελείς κατοικίες και ιδιοκτησίες. Σε αντίθεση με τους πολλούς, όπου τα πάντα θεωρούνται απαραίτητα για τον ευ ζην, οι φιλόσοφοι αρκούνταν στα λίγα και το διακήρυτταν με τον βίο τους. Δίχως να έχει δημιουργηθεί ακόμη η ανάγκη για οικολογικό κίνημα, συνειδητοποίησαν νωρίς ότι το να ζουν σε αρμονία με τη φύση, το «κατά φύσιν ζῆν», τους οδηγούσε στην ευδαιμονία. Αλλά, αν μία φιλοσοφική σχολή μπορεί να διεκδικήσει τον τίτλο του πρώτου περιβαλλοντικού κινήματος , αυτή δεν είναι άλλη από τον Κυνισμό (που όπως και οι περισσότερες έλκει την καταγωγή της από τον Σωκρατικό βίο). Ο Αθηναίος φιλόσοφος πρώτος κατέδειξε ότι για το ευ ζην δεν χρειάζονται πολλά. Το αντίθετο. Το « τίποτε » είναι αρκετό. Αυτός όμως που πραγματικά έζησε σε αρμονία με τη φύση ήταν ο Διογένης ο Κύων, «ο τρελός Σωκράτης» όπως αποκαλούσε τον εαυτό του (Διογένης Λαέρτιος, Βίοι φιλοσ

     Διαφορές Πλατωνικῆς καί Ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας.   Στήν παροῦσα ἐργασία προτίθεμαι νά παρουσιάσω τίς βασικές διαφορές τῆς πλατωνικῆς ἀπό τήν ἀριστοτελική φιλοσοφία. Δέν ἔχω τήν ψευδαίσθηση ὅτι πρόκειται γιά μιά πλήρη καί διεξοδική ἀνάλυση τῶν διαφορῶν. Ἁπλά ἀποσκοπῶ νά παρουσιάσω τίς πλέον χαρακτηριστικές καί “χτυπητές”, θάλεγα, διαφορές τῶν δύο κορυφαίων φιλοσόφων τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητος.  I. Ὀντολογία – Μεταφυσική Ὁ Πλάτων τέμνει τήν ὁλότητα τοῦ ὑπαρκτοῦ σέ νοητό καί αἰσθητό κόσμο (Πλατωνικός Δυϊσμός). Τό ὄντως ὄν εἶναι ὁ νοητός κόσμος, οἱ Ἰδέες –τά Εἴδη. Οἱ Ἰδέες (τά Εἴδη –οἱ Μορφές) εἶναι ὑπερβατικές («πρό τῶν πραγμάτων»). Τά αἰσθητά ὄντα μετέχουν τῶν Ἰδεῶν (Εἰδῶν –Μορφῶν) καί λαμβάνουν ἐξ αὐτῶν τήν ὀντικότητά τους. Π.χ. ὁ αἰσθητός ἵππος μετέχει τῆς Ἰδέας τῆς ἱππότητος καί ἔτσι ὑπάρχει. Ὁμοίως ὁ συγκεκριμένος ἄνθρωπος μετέχει τῆς Ἰδέας τῆς ἀνθρωπότητος καί λαμβάνει τήν ὀντικότητά του. Ὁμοίως καί οἱ γενικοί ὅροι (π.χ. ὄμορφος, δίκαιος, καλός) εἶναι Ἰδέες (Εἴδη). Οἱ

  «Ανθρωπότητα και ελληνικότητα πάνε μαζί».   Οι πάσης φύσεως δυσκολίες, που ορθώνονται μπροστά μας και καθιστούν τη λεπτή σχοινοβασία μας ακόμη πιο δύσκολη, θα μας αφάνιζαν από προσώπου Γης αν δεν είχαμε έμφυτη μέσα μας την πλατωνική ιδέα της «ομορφιάς». Ο Ιταλός συγγραφέας   Ρομπέρτο Βεκιόνι   είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Είναι ο αγαπημένος καθηγητής των Μιλανέζων που δίδαξε για πολλά χρόνια Ιστορία και Λογοτεχνία και ο τραγουδοποιός γνωστών τραγουδιών του ’70 και του ’80, που τραγουδούν ακόμα οι Ιταλοί. Ομως τα τελευταία χρόνια έχει καθιερωθεί ως ένας σημαντικός συγγραφέας που τα βιβλία του μεταφράζονται σε πολλές χώρες. Στη χώρα μας αγαπήσαμε τον βιβλιοπώλη που διάβαζε τις λέξεις χωρίς να τις επιβάλλει στην ακοή, τον άνθρωπο που ξανάδινε στις λέξεις το νόημά τους. Τον « Βιβλιοπώλη του Σελινούντα » (εκδόσεις «Κριτική»), που ήταν το προηγούμενο βιβλίο του. Αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη είναι η έκδοση του τελευταίου βιβλίου του « Ο έμπορος του φωτός» («Κριτική», σε μετάφραση του Δ

Πλάτωνας (αριστερά) και ο Αριστοτέλης (δεξιά),  λεπτομέρεια από τη Σχολή των Αθηνών, Ραφαήλ. Ο Αριστοτέλης, η ευτυχία  και ο σύγχρονος πολιτισμός. Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Πολιτικά» είναι ξεκάθαρος. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του κοινωνικό ον. Με άλλα λόγια η πόλη δεν δημιουργήθηκε από την ανάγκη της επιβίωσης απέναντι στα θηρία, δεν είναι δηλαδή μια σύμβαση, όπως πιστεύει ο Πρωταγόρας, αλλά η εκπλήρωση της φυσικής επιταγής καθώς ο άνθρωπος αδυνατεί να νιώσει συναισθηματική πληρότητα μακριά από τους άλλους ανθρώπους. Ως βασική απόδειξη αυτού επιστρατεύεται η γλώσσα, η οποία μπορεί να μην δόθηκε ευθέως από τη φύση, αλλά αναπτύχθηκε γιατί ο άνθρωπος είχε από τη φύση τη δυνατότητα να την κατανοήσει και να την εξελίξει. Η κατανόηση της γλώσσας, ως φυσικό δώρο, που δόθηκε δυνάμει στον άνθρωπο, αποτελεί σαφώς το πρωταρχικότερο στοιχείο της συνύπαρξης και το γεγονός ότι δεν δόθηκε σε κανένα άλλο ον, τουλάχιστο με την εξελιγμένη μορφή των φθογγικών συμβόλων, καταδεικνύει τ

 Εμείς και οι αρχαίοι.   Κυκλοφορεί και στη γλώσσα μας το βιβλίο του Mauro Bonazzi «Με τα μάτια των αρχαίων Ελλήνων» (Κέδρος 2019) . Ο Μάουρο Μπονάτσι διδάσκει Ιστορία της Αρχαίας Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Η ακόλουθη συνέντευξή του δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο Letture.   Mauro Bonazzi   • Ποια είναι η αξία της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας για τις μέρες μας; Συνήθως όταν μιλάμε για τους αρχαίους, δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να εξαίρουμε την επικαιρότητά τους. Σε μένα όμως οι αρχαίοι Ελληνες φαίνονται ενδιαφέροντες για τον αντίθετο λόγο: επειδή είναι ανεπίκαιροι και επειδή, ακριβώς γι’ αυτό, μας βοηθούν να σκεφτούμε τα προβλήματά μας με διαφορετικό τρόπο. Ο κόσμος που μας περιβάλλει είναι πολύπλοκος, είναι τόσο ποικιλόμορφος ώστε καταλήγει να είναι ακατάληπτος. Πολύ συχνά νιώθουμε τον πειρασμό να επαναπαυτούμε στις πεποιθήσεις μας, χωρίς να ενδιαφερόμαστε πλέον για όσα υπάρχουν γύρω μας. Οι αρχαίοι Ελληνες ήταν ακούραστοι όταν επρόκειτο να εγ

  Επιστολή προς Μενοικέα Αποτελεί την επιτομή της Ηθικής του Επίκουρου. Περιλαμβάνεται στο 10ο βιβλίο του έργου «Βίοι φιλοσόφων» του Διογένη Λαέρτιου.   Ἐπίκουρος Μενοικεῖ χαίρειν. 122 Μήτε νέος τις ὢν μελλέτω φιλοσοφεῖν͵ μήτε γέρων ὑπάρχων κοπιάτω φιλοσοφῶν. οὔτε γὰρ ἄωρος οὐδείς ἐστιν οὔτε πάρωρος πρὸς τὸ κατὰ ψυχὴν ὑγιαῖνον. ὁ δὲ λέγων ἢ μήπω τοῦ φιλοσοφεῖν ὑπάρχειν ὥραν ἢ παρεληλυθέναι τὴν ὥραν ὅμοιός ἐστι τῷ λέγοντι πρὸς εὐδαιμονίαν ἢ μὴ παρεῖναι τὴν ὥραν ἢ μηκέτι εἶναι. ὥστε φιλοσοφητέον καὶ νέῳ καὶ γέροντι͵ τῷ μὲν ὅπως γηράσκων νεάζῃ τοῖς ἀγαθοῖς διὰ τὴν χάριν τῶν γεγονότων͵ τῷ δὲ ὅπως νέος ἅμα καὶ παλαιὸς ᾖ διὰ τὴν ἀφοβίαν τῶν μελλόντων· μελετᾶν οὖν χρὴ τὰ ποιοῦντα τὴν εὐδαιμονίαν͵ εἴπερ παρούσης μὲν αὐτῆς πάντα ἔχομεν͵ ἀπούσης δὲ πάντα πράττομεν εἰς τὸ ταύτην ἔχειν. Ο Επίκουρος χαιρετάει τον Μενοικέα. Ούτε όταν είναι νέος κανείς πρέπει να διστάζει να φιλοσοφεί, ούτε όταν γεράσει να μην έχει διάθεση να φιλοσοφεί. Γιατί για κανέναν δεν είναι νωρίς ή πολύ αργά, ώστε να ασχοληθεί