IVOS 2: ΚΕΙΜΕΝΑ,ΕΙΚΟΝΕΣ

Ο καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μιλάει για την Ελλάδα και την κρίση, την Ευρώπη, τη χούντα και τη μεταπολίτευση, τον Πουλαντζά αλλά και για τα διλήμματα της ζωής του «Η εξουσία ασκείται έξω από το πολιτικό σύστημα και ο λεγόμενος  κυρίαρχος λαός  έχει όλο και λιγότερο τη δυνατότητα να εκφέρει γνώμη», λέει ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς. «Είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε αισιόδοξοι! Ή τουλάχιστον να ζούμε ωσάν να είμαστε αισιόδοξοι!», υποστηρίζει ο ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Κωνσταντίνος Τσουκαλάς και μιλά στο «Eθνος της Κυριακής» για όλα: για την Ευρώπη και για την κρίση, για τους «πιστωτές» και για την ανάγκη συστράτευσης. Για τον Πουλαντζά και τα μεγάλα διλήμματα της ζωής του, για το άτι της Ιστορίας που μας πηγαίνει εκεί όπου θέλει εκείνο! Για τη χούντα και τη μεταπολίτευση, για το όνειρο της σύγκλισης και την πραγματικότητα της απόκλισης. Για το καινούργιο βιβλίο του «Μορφές συνέχειας και ασυνέχειας. Από την ιστορική Εθνεγερσ

 Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών περιγράφει τις αιτίες της κρίσης και τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην Ευρώπη με την επικράτηση της πολιτικής της λιτότητας και της αγοραίας ορθοδοξίας «Η ιστορία είναι μάχη, είναι συνεχής πάλη, δεν μπορεί να είναι ούτε υποταγή ούτε άνευ όρων άρνηση» είπε στο «Βήμα της Κυριακής» ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς , ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ετσι απάντησε ο ίδιος όταν ρωτήθηκε τι πρέπει να κάνει η πολιτική ηγεσία της χώρας στην παρούσα κρίσιμη περίοδο. Η δουλειά των κυβερνώντων, συνέχισε, είναι «να πιέζουν όσο είναι δυνατόν, ενδεχομένως κάνοντας και λάθη, προς την κατεύθυνση της μεγιστοποίησης των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, οφείλουν να εκμεταλλευθούν ακόμη και τις δυνατότητες πολιτικής εκβίασης που μας δίνει αυτή η παγκόσμια συγκυρία, αν χρειαστεί». Ο ίδιος υπογράμμισε, ακριβώς επειδή το ευρωπαϊκό πρόβλημα είναι συστημικής φύσεως, ότι η Ελλάδα σήμερα «δεν λειτουργεί μόνο σαν αποδιοπομπαίος τράγος,

(...) Ο,τι βιώνουμε οδυνηρά ως ασυνέχεια, ό,τι καλούμε κρίση, μάς οδηγεί να σκεφτούμε την πορεία μας, τους εαυτούς μους, μέσα από μικρότερες αφηγήσεις, με πολλά μικρά ποτάμια αδύναμης σκέψης, χωρίς μια μεγάλη κεντρική πίστη, χωρίς ένα τέλος, έναν μεγάλο σκοπό. Ομως μια υπόγεια θέρμη μας παρακινεί διαρκώς σε εντοπισμό μερικών αληθειών, που μας επιτρέπουν να συντάσσουμε ευέλικτες στρατηγικές επιβίωσης, πολύτροπες, πολυμήχανες, ακόμη και αντινομικές, πάντα δραστικές, λυσιτελείς. Αυτός ο πολύμιτος ιστός ο σχισμένος, με τα χάσματα και τις λαβές, τους παραπόταμους και τα φυκόγεντρα ρυάκια, είναι το παρ’ ημίν μεταίχμιο απ’ το οποίο θα κρατηθούμε για να του φύγουμε. Στην Αθήνα, παραμονές του 2014, επάλληλα και ταυτοχρόνως: εσπρέσο Κεντρικής Αμερικής, νταούλια και ζουρνάδες ισλαμοβαλκάνια, συμφόρηση αυτοκινήτων, συζητήσεις για μέλλον Ευρώπης, θεολογία εικόνας, συναίρεση παράδοσης και συγχρονίας, αυθαίρετα άλματα από τον εβραϊκό μυστικισμό στη μεταμοντέρνα συνθήκη, περιδιαβάσεις

«Η Ευρώπη είτε θα ξαναγεννηθεί ως πραγματικά αλληλέγγυα είτε δεν θα υπάρξει» Ο Μέτερνιχ είπε κάποτε για την Ιταλία ότι είναι μόνο μια γεωγραφική έκφραση. Και όταν σχεδόν μισό αιώνα αργότερα γεννήθηκε το ιταλικό κράτος, ένας από τους πρωταγωνιστές του Ρισορτζιμέντο είχε συμπληρώσει: «Φτιάξαμε την Ιταλία. Απομένει τώρα να φτιάξουμε και τους Ιταλούς». Κάτι αντίστοιχο θα μπορούσε να πει κανείς για μια Ευρώπη που σταδιακά κατασκευάστηκε πάνω στα ερείπια που άφησε πίσω του ο πόλεμος. Φτιάξαμε μιαν Ευρώπη, αλλά δεν έχουμε ακόμα αρχίσει να κατασκευάζουμε τους Ευρωπαίους. Μια Ευρώπη ξεκρέμαστη και έωλη, δίχως στρατευμένους συμμέτοχους, μια εν δυνάμει χώρα δίχως ενεργούς πολίτες. Σκορδαλιά δηλαδή χωρίς σκόρδο, όπως έλεγε ο Ροΐδης. Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι πώς φτάσαμε εδώ και γιατί. Και το δεύτερο, αν μπορούμε να κάνουμε κάτι τώρα με στόχο να αναστρέψουμε την πορεία των πραγμάτων. Η σχηματική απάντηση που θα δώσω στο πρώτο ερώτημα είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν κατάλα

(...) υπήρξε το κοσμοϊστορικό επίτευγμα της κοινωνίας της μαζικής κατανάλωσης. (...)Η ανοιχτή φιλελεύθερη κοινωνία υποσχόταν θώκους, προνόμια και παραδείσους στους ικανούς και εγγυόταν στοιχειώδη σταθερότητα διαβίωσης για τους ανίκανους και άτυχους.(...)Επιτρέποντας εκτεταμένες δυνατότητες ανοδικής κινητικότητας στο πλαίσιο μιας γενικής σταθερότητας των βιοτικών προοπτικών, θεμελίωνε μια διάχυτη κοινωνική συναίνεση.(...)Ακριβώς στο σημείο αυτό εμφανίζεται η σημαντικότερη ίσως ιδεολογική παρενέργεια της τρέχουσας συστημικής κρίσης.(...)Η συντήρηση και επέκταση της ισχύος των προνομιούχων εμφανίζεται πλέον ως εφικτή μόνο υπό την προϋπόθεση της προϊούσας κατολίσθησης των πολλών. Αυτήν ακριβώς την εξέλιξη σηματοδοτεί η προσήλωση στο δόγμα της μονόπλευρης λιτότητα ς.(...) Οι ελεύθεροι και υπεύθυνοι πολίτες σύρονται πλέον υποχρεωτικά σε ένα παιχνίδι που γνωρίζουν όχι μόνο ότι θα χάσουν αλλά και ότι οφείλουν να χάσουν . Προσαρμοζόμενες στις νέες συνθήκες του παγκοσμιοποιημένου αγοραίου α

(...) Χορεύοντας στα χείλη προαιώνιων αβύσσων, πολλοί ήταν αυτοί που δεν άντεξαν τη συνεχή διαπραγμάτευση με το αδύνατο. Η παραδείσια «αμμουδιά κάτω από τ’ αγκωνάρια» δεν είχε ούτε βάθος ούτε διάρκεια.   Με αυτήν την έννοια, ο Μάης του ’68 υπήρξε ένας εορτασμός του εφήμερου, ένας καθαγιασμός της ζωής ως περιπλάνησης σε τόπους στους οποίους είναι αδύνατον κανείς να επανέλθει, ίσως και ένας ύμνος στη ζωή ως υπέροχο «λάθος» (...) Είναι μια πολύ βαθύτερη και άνευ όρων κατάφαση σε μια γοητευτική αλλά εν τέλει μάταια υπαρξιακή περιπλάνηση ανάμεσα σε αντιφατικές προκλήσεις και επιθυμίες, σε αλήθειες και ψεύδη, σε διλήμματα και απολαύσεις, όπου ο καθένας αναλαμβάνει συνειδητά τον κίνδυνο μιας επόμενης μέρας δίχως επιστροφή, νόημα ή αντίκρυσμα. Το μαγικό λάβαρο που συνήγειρε τους στρατευμένους ζηλωτές του Μάη συνόψιζε το απωθημένο όνειρο απαλλαγής από οποιονδήποτε ψυχαναγκασμό σε επανάληψη. Και γι’ αυτό ίσως εξακολουθεί να μας γνέφει, έστω από μακριά. ΜΑΗΣ ’68 Η